Phát hiện cá mập màu cam “có một không hai” khiến giới khoa học kinh ngạc

Khám phá bất ngờ này không chỉ gây chú ý trên mạng xã hội mà còn đặt ra nhiều câu hỏi về khả năng thích nghi và tiến hóa của loài cá mập .

Trong một chuyến câu cá ngoài khơi Costa Rica vào tháng 8/2024, một nhóm ngư dân đã bắt được một con cá mập miệng bản lề màu cam cực hiếm ở độ sâu khoảng 36 mét gần Công viên Quốc gia Tortuguero. Hình ảnh về sinh vật kỳ lạ này đã nhanh chóng được chia sẻ lên mạng xã hội , thu hút sự quan tâm lớn từ cộng đồng khoa học . Đáng nói, cho đến nay chưa từng ghi nhận loài cá sụn nào khác ở vùng biển Caribe – nơi quy tụ nhiều loài cá mập và cá đuối – có màu sắc đặc biệt tương tự.

Cá thể cá mập màu cam mắt trắng khiến giới khoa học kinh ngạc

Một cá thể cá mập đặc biệt khiến các nhà khoa học kinh ngạc

Theo nhóm nghiên cứu thuộc Đại học Liên bang Rio Grande, màu cam bất thường của con cá mập xuất phát từ một hội chứng gọi là xanthism (hay xanthochroism), khi động vật thiếu sắc tố đỏ, khiến da chuyển sang vàng hoặc cam. Đáng chú ý, cá thể cá mập này đồng thời có dấu hiệu bạch tạng với đôi mắt trắng hoàn toàn – một sự kết hợp cực kỳ hiếm gặp.

Thông thường, cá mập miệng bản lề có da nâu và mắt đen cho phép chúng ngụy trang dưới đáy biển. Màu cam sáng và mắt trắng lẽ ra sẽ khiến chúng dễ bị phát hiện hơn cả khi săn mồi lẫn khi tránh kẻ thù. Tuy nhiên, cá thể này vẫn phát triển dài hơn 2 mét và sống đến tuổi trưởng thành, cho thấy tình trạng sắc tố bất thường không nhất thiết làm giảm khả năng sinh tồn.

Ngư dân Juan Pablo đã bắt được con cá mập vào năm ngoái trong một chuyến đi câu cá

Các nhà khoa học đặt ra nhiều giả thuyết về nguyên nhân của tình trạng sắc tố chồng chéo này. Ngoài yếu tố di truyền, hiện tượng da màu cam ở cá mập có thể liên quan đến giao phối cận huyết, thay đổi ở môi trường sống, tăng nhiệt độ hoặc rối loạn nội tiết. Trong khi đó, bạch tạng là tình trạng cơ thể không sản xuất đủ melanin, khiến da, vảy hoặc lông trở nên nhợt nhạt, kèm theo đôi mắt thường có màu trắng hoặc đỏ. Sự thiếu hụt này không chỉ làm động vật dễ bị kẻ săn mồi phát hiện, mà còn khiến chúng nhạy cảm hơn với ánh sáng mặt trời và gặp khó khăn trong việc tìm kiếm bạn tình.

Tình trạng vàng da (xanthism) vốn đã hiếm, thường chỉ được quan sát ở một số loài cá nước ngọt như cá bảy màu, cá hoàng đế, cá vàng, hay ở chim vẹt và chim hoàng yến. Trường hợp đồng thời có xanthism và bạch tạng như ở cá thể cá mập miệng bản lề này gần như chưa từng được ghi nhận.

Những câu hỏi về khả năng thích nghi của cá mập

Cá thể cá mập đặc biệt này đã sống đến tuổi trưởng thành

Sự xuất hiện của cá thể cá mập màu cam hiếm này có thể mở ra những hướng nghiên cứu mới cho sinh vật học biển, đặc biệt về khả năng thích nghi của loài. Liệu tình trạng sắc tố khác thường có khiến chúng thay đổi cách săn mồi, lựa chọn môi trường ngụy trang mới, hay thậm chí mang lại lợi thế tiến hóa?

Các nhà khoa học cũng đặt ra câu hỏi lớn hơn: đây chỉ là một hiện tượng cá thể hiếm hoi, hay là dấu hiệu của một xu hướng di truyền mới trong quần thể địa phương?

Dù câu trả lời còn bỏ ngỏ, trường hợp cá mập miệng bản lề màu cam ở biển Caribe cho thấy sự đa dạng đáng kinh ngạc của tự nhiên và nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nghiên cứu sâu hơn về khả năng thích nghi của các loài sinh vật biển.