Phản ứng của Mỹ và đồng minh sau khi Taliban cảnh báo “lằn ranh đỏ”
Mỹ và các đồng minh gấp rút thảo luận chiến dịch di tản sau khi Taliban cảnh báo các nước này sẽ “gánh hậu quả” nếu ở lại lâu hơn thời hạn 31/8.
Tổng thống Joe Biden (Ảnh: AFP).
Tổng thống Mỹ cần đưa ra quyết định trong vòng 24h
Người phát ngôn Taliban Suhail Shaheen hôm 23/8 nói rằng, ngày 31/8 là “lằn ranh đỏ” đối với chiến dịch di tản của Mỹ ở Afghanistan. “Nếu Mỹ hoặc Anh tìm cách kéo dài thời gian để tiếp tục chiến dịch di tản, câu trả lời là không. Nếu làm ngược lại, họ sẽ phải gánh hậu quả”, người phát ngôn Taliban cảnh báo.
Phản ứng với cảnh báo này, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Mỹ John Kirby cho biết, quân đội Mỹ đang nỗ lực để di tản nhiều người nhất có thể cho đến cuối tháng 8 và sẽ đánh giá liệu có kéo dài chiến dịch này sau thời hạn 31/8 hay không. Ông Kirby cho biết thêm, nếu cần thiết, Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin và Chủ tịch Hội đồng tham mưu Mark Milley sẽ tham vấn cho Tổng thống Joe Biden.
Một quan chức quốc phòng thạo tin cho biết, các cố vấn quân đội đã nói với Nhà Trắng rằng, Tổng thống Biden cần đưa ra quyết định cuối cùng trong ngày 24/8 để quân đội có đủ thời gian di tản khoảng 5.800 binh sĩ Mỹ đang hỗ trợ sơ tán ở sân bay Kabul cũng như vũ khí và trang thiết bị của họ.
Nếu ông Biden đồng ý, quân đội Mỹ sẽ nỗ lực sơ tán trong vài ngày nữa, có thể là đến cuối tuần này. Trong khi đó, ông Biden và một số quan chức an ninh quốc gia trước đó nói rằng, nếu cần thiết, chiến dịch di tản có thể kéo dài sau thời hạn 31/8. Các nguồn thạo tin cho biết, ông Biden có thể đưa ra quyết định tại cuộc họp trực tuyến với các lãnh đạo G7 diễn ra hôm nay.
Mỹ và các đồng minh đang nỗ lực đẩy nhanh hoạt động di tản quân nhân, công dân của mình và công dân Afghanistan sau khi Taliban giành quyền kiểm soát Afghanistan. Kể từ ngày 14/8 đến nay, Mỹ đã sơ tán khoảng 37.000 người khỏi quốc gia này. Tuy nhiên, hiện vẫn còn gần 6.000 binh sĩ và hàng nghìn người Mỹ đang chờ được di tản.
Các đồng minh tính gia hạn chiến dịch di tản
Hàng trăm người Afghanistan được sơ tán trên chuyến bay quân sự của Mỹ (Ảnh: Reuters).
Về phía các đồng minh, Đại sứ Anh tại Afghanistan Sir Laurie Bristow cảnh báo, việc duy trì hiện diện ở sân bay Kabul lâu hơn nữa sẽ tiềm ẩn nhiều rủi ro.
“Những tín hiệu mà chúng tôi nhận thấy từ Taliban khá kiên quyết rằng họ muốn chiến dịch di tản kết thúc vào cuối tháng này. Nếu Mỹ và các đồng minh kéo dài sau thời hạn đó, chúng ta sẽ phải đối mặt với rủi ro, hoạt động di tản sẽ khó khăn hơn nhiều”, ông Bristow nói.
Tuy nhiên cảnh báo của ông có phần mâu thuẫn với quan điểm của Thủ tướng Boris Johnson. Ông Johnson được tin là sẽ tìm cách thuyết phục Tổng thống Mỹ Joe Biden về việc kéo dài chiến dịch di tản sau ngày 31/8. Giới chức Mỹ xác nhận việc Anh đã đề nghị gia hạn thời gian di tản ở Kabul.
Giới chức Đức cũng đang cân nhắc tiếp tục chiến dịch di tản sau ngày 31/8. Một người phát ngôn Bộ Ngoại giao Đức hôm 23/8 cho biết: “Miễn là tình hình thực địa cho phép, chúng tôi muốn tiếp tục hoạt động sơ tán ở sân bay Kabul. Chúng tôi đã tính đến kịch bản sơ tán sau thời hạn 31/8″.
Ngoại trưởng Đức Heiko Maas cho biết, Đức đang liên hệ với Mỹ, Thổ Nhĩ Kỳ và cả Taliban về việc duy trì chiến dịch di tản. Bộ trưởng Maas nhấn mạnh, sân bay Kabul chỉ có thể mở cửa sau ngày 31/8 nếu an ninh được đảm bảo. Đức đã sơ tán được khoảng 3.000 người kể từ khi Kabul rơi vào tay Taliban, và tin rằng còn khoảng 5.000 công dân nữa cần sơ tán.
Thủ tướng Pháp Jean-Yves Le Drian cũng cho biết, nước này tin rằng chiến dịch di tản cần kéo dài sau ngày 31/8. “Chúng tôi quan ngại về thời hạn 31/8 mà Mỹ đưa ra. Chúng ta cần thêm thời gian để hoàn tất chiến dịch di tản”, ông Le Drian nói với các phóng viên tại căn cứ Al-Dhafra ở Các tiểu vương quốc Ả rập thống nhất ( UAE), nơi Pháp lập cầu hàng không để đưa người sơ tán từ Kabul đến.
Sân bay Afghanistan hỗn loạn, người chết trước khi kịp sơ tán
Bị vây ép, thành trì chống Taliban cầu viện Pháp
Với Ahmad Massoud, Pháp là "chiếc phao" đầu tiên khi ông tập hợp lực lượng kháng chiến chống Taliban ở thung lũng phía bắc Afghanistan.
Taliban, lực lượng vừa lên nắm quyền ở Afghanistan, hôm qua tuyên bố đang triển khai hàng trăm tay súng tới thung lũng Panjshir, nơi Ahmad Massoud, con trai một cựu thủ lĩnh Liên minh phương Bắc chống Taliban, đang tập hợp lực lượng phản kháng.
Trong các thông điệp được đăng trên báo chí Pháp thời gian qua, Ahmad Massoud xem Paris là niềm hy vọng lớn nhất cho thành trì chống Taliban cuối cùng tại Afghanistan. Thủ lĩnh phong trào kháng chiến 32 tuổi đang đánh cược vào sức ảnh hưởng từ uy tín của người bố quá cố, Ahmad Shah Massoud.
Được mệnh danh "Sư tử vùng Panjshir", Ahmad Shah Massoud vốn là cái tên rất quen thuộc với giới chính trị Pháp. Cựu thủ lĩnh phong trào vũ trang chống Taliban trong thập niên 1990 đã bị al-Qaeda ám sát chỉ hai ngày trước vụ tấn công khủng bố 11/9/2001 nhắm vào Mỹ.
Giới tinh hoa Pháp xem "Massoud bố", người từng ăn học tại nước này, là tượng đài chiến binh tự do. Cuộc đấu tranh của ông còn in dấu trong văn hóa đại chúng Pháp với bộ phim tài liệu "Massoud, lAfghan" năm 1998.
Ahmad Massoud (giữa) trong chuyến thăm Paris vào ngày 27/3, đứng cạnh Thị trưởng Anne Hidalgo (thứ hai từ trái sang). Ảnh: AFP .
Bởi vậy, con trai của cố thủ lĩnh Liên minh phương Bắc này vẫn nhận được sự mến mộ của một số chính khách nhiều ảnh hưởng tại Pháp.
Cầu nối cho "Massoud con" với giới hoạch định chính sách Paris lần này tiếp tục là triết gia Bernard-Henri Lévy. Nhà báo, nhà tư tưởng Pháp này từng đến Afghanistan để trực tiếp đàm đạo cùng "Massoud bố" 25 năm trước, mang theo thông điệp: "Tự do của các bạn cũng là tự do của chúng tôi".
Tháng 10/2020, giữa giai đoạn Mỹ đàm phán hòa bình với Taliban và đẩy nhanh tiến độ rút quân khỏi Afghanistan, Lévy lại một lần nữa đến thung lũng Panjshir, phía bắc Kabul, để phỏng vấn "Massoud con" về nguy cơ nội chiến bùng phát.
Trong một lá thư gửi Lévy ngày 14/8, "sư tử mới" của vùng Panjshir tái khẳng định Pháp là niềm hy vọng lớn nhất đối với phong trào kháng chiến. Massoud đề nghị triết gia 72 tuổi thuyết phục Tổng thống Emmanuel Macron hỗ trợ vũ khí cùng trang thiết bị cho lực lượng kháng chiến.
"Pháp là lựa chọn, niềm hy vọng cuối cùng còn lại cho người dân đất nước chúng tôi", thủ lĩnh kháng chiến chống Taliban viết.
Khi tin đồn Mặt trận Dân tộc Kháng chiến đầu hàng Taliban rộ lên, "Massoud con" đã điện đàm với triết gia Pháp ngày 21/8, gửi thông điệp đanh thép: Đầu hàng không nằm trong kho từ vựng của mình.
Vị trí thung lũng Panjshir ở phía bắc Kabul. Đồ họa: AFP .
"Pháp là nơi tên tuổi ông ta được biết đến nhiều nhất. Massoud đến nay là thủ lĩnh duy nhất kháng cự và vẫn cầm cự. Với những liên kết mang tính lịch sử, không có gì bất ngờ nếu Pháp cung cấp sự hỗ trợ lớn", Lévy nhận định.
Không chỉ kết nối chặt chẽ với người bạn nổi tiếng, thủ lĩnh kháng chiến chống Taliban còn duy trì liên lạc mật thiết với một số chính trị gia quyền lực tại Pháp.
Tiếng nói ủng hộ công khai nhất trong những ngày qua là Thị trưởng Paris Anne Hidalgo. Lần gần nhất nữ chính trị gia Pháp gặp Massoud là vào tháng 3, khi ông đến dự lễ khai trương một đoạn đường mang tên bố mình trong khu vườn bên Đại lộ Champs Elysées.
Cũng trong dịp này, thủ lĩnh lực lượng dân quân vùng Panjshir đã gặp Tổng thống Macron, Đại sứ Pháp tại Afghanistan David Martinin và Bộ trưởng Các vấn đề Liên minh châu Âu (EU) Clément Beaune.
"Chúng tôi trao đổi thường xuyên với Massoud và đội ngũ. Ông đã gửi cho chúng tôi rất nhiều tin nhắn và cảnh báo từ sớm rằng tình hình Afghanistan sẽ đổ vỡ nhanh chóng", Arnaud Ngatcha, cố vấn đối ngoại cho bà Hidalgo, chia sẻ.
Thị trưởng Paris vẫn đang cân nhắc cách duy trì hỗ trợ lực lượng vùng Panjshir. Trước mắt, Hildago chỉ có thể ủng hộ tinh thần và thúc đẩy hình ảnh cho Massoud. Bà gây áp lực lên chính phủ với bài viết trên Le Monde vào ngày 16/8 kêu gọi cả nước "ủng hộ, động viên và hỗ trợ" cuộc chiến của Massoud.
Ahmad Massoud (giữa) mặc thường phục trò chuyện cùng lực lượng dân quân tại thung lũng Panjshir vào tháng 10/2020. Ảnh: WSJ
Trong chuyến thăm Điện Elysée vào tháng 3, chủ đề thảo luận giữa Massoud và Tổng thống Macron chính là quan hệ giữa hai nước. Massoud còn gặp Chủ tịch Thượng viện Pháp Gérard Larcher và ứng viên tổng thống Valérie Pécresse, thống đốc vùng Paris.
Các cuộc gặp cấp cao trên đều diễn ra trong giai đoạn Taliban mở rộng vùng kiểm soát ở Afghanistan và Massoud liên tục báo động về nguy cơ nội chiến. Ngay sau khi Kabul thất thủ, Pécresse là một trong những chính trị gia Pháp đầu tiên lên tiếng kêu gọi hỗ trợ quân kháng chiến.
Tuy nhiên, vẫn không gì đảm bảo rằng thiện cảm chính trị của người Pháp sớm được cụ thể hóa thành viện trợ vũ khí, hoặc một hình thức hỗ trợ cụ thể hơn cho lực lượng kháng chiến vùng Panjshir. Đến nay, chính phủ Macron vẫn từ chối bình luận về những lời cầu viện của Massoud.
Người phát ngôn Điện Elysée chỉ xác nhận Pháp đang duy trì liên lạc với Massoud sau lần ông đến thăm Paris. Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Pháp vẫn khẳng định sứ mệnh hiện tại là sơ tán công dân và bảo vệ người Afghanistan.
Tầm ảnh hưởng của những nhà tư tưởng nhưng thiếu am tường chiến lược như Lévy cũng là yếu tố gây tranh cãi. Nhiều quan chức Pháp vẫn không quên chiến dịch vận động can thiệp quân sự vào Lybia năm 2011 do triết gia này dẫn đầu. Họ không muốn lại đi vào vết xe đổ can thiệp nước khác để rồi tiếp tục sa lầy vào một cuộc chiến không hồi kết.
Theo giới quan sát, giới hoạch định chính sách tại Paris đang chờ thêm dấu hiệu thay đổi ở thượng tầng Taliban. Cộng đồng quốc tế lẫn khu vực, đặc biệt là Iran, đang gây sức ép buộc Taliban xây dựng một chính phủ đa dạng, đảm bảo quyền tham gia của nhiều nhóm sắc tộc và tôn giáo như người Tajik ở Panjshir và người Hazaras theo dòng Hồi giáo Shiite.
Nếu những đề xuất này bị từ chối, một trận chiến nữa chắc chắn sẽ nổ ra ở thung lũng Panjshir, khiến nội chiến Afghanistan chưa thể chấm dứt trong tương lai gần.
Mỹ đẩy nhanh tốc độ di tản trước 'lằn ranh đỏ' của Taliban Quân đội Mỹ đưa gần 11.000 người rời sân bay Kabul trong 12 tiếng với mục tiêu hoàn tất hoạt động sơ tán tại Afghanistan trước hạn chót 31/8. Quân đội Mỹ đã sơ tán 10.900 người khỏi sân bay quốc tế Hamid Karzai ở thủ đô Kabul của Afghanistan trong thời gian từ 3h-15h hôm 23/8. Số người được đưa khỏi Afghanistan...