Phần mềm thi cấp giấy phép lái xe ô tô: Có tránh được tiêu cực?

Nếu đúng theo dự kiến, từ ngày 1/5/2021, việc đào tạo, sát hạch lái xe ô tô sẽ thực hiện thêm nội dung thông qua phần mềm mô phỏng các tình huống giao thông.

Theo Tổng Cục đường bộ – Bộ Giao thông Vận tải, phần mềm này giúp nâng cao chất lượng sát hạch với phần thi thực hành lái xe, bám sát các tình huống giao thông, đặc biệt hạn chế được vấn đề tiêu cực,… Tuy nhiên, đến nay lộ trình thực hiện quy định này đã lùi lại do gặp nhiều khó khăn trong triển khai.

Tăng thêm nội dung đào tạo, sát hạch lái xe

Theo Thông tư số 38/2019/TT-BGTVT ngày 8/10/2019 của Bộ Giao thông vận tải sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 12/2017 quy định về đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe cơ giới đường bộ (gọi tắt là Thông tư 38), từ ngày 1/1/2021, các trung tâm đào tạo lái xe phải sử dụng phần mềm mô phỏng các tình huống giao thông. Việc sát hạch bằng phần mềm này cũng được áp dụng từ ngày 1/5/2021.

Liên quan đến phần mềm mô phỏng các tình huống giao thông, theo đại diện Tổng Cục đường bộ, phần mềm mô phỏng này là một trong những dự án nhằm nâng cao chất lượng công tác đào tạo, sát hạch cấp giấy phép lái xe, đồng thời giúp người học lái xe vận dụng các kiến thức lý thuyết đã học vào thực tế. Ngoài ra, phần mềm giúp lái xe nhanh chóng hình thành kỹ năng lái xe an toàn, hiệu quả. Do đó, việc nghiên cứu, xây dựng phần mềm mô phỏng các tình huống giao thông áp dụng trong đào tạo, sát hạch lái xe là vô cùng cần thiết và có ý nghĩa thực tiễn cao.

Phần mềm mô phỏng các tình huống giao thông sẽ giúp học viên có thêm kỹ năng khi tham gia giao thông thực tế.

Phần mềm mô phỏng các tình huống giao thông, sẽ gồm các tình huống giao thông phức tạp như lái xe trên đường phố đông người, đường cắt ngang, đường giao cắt với đường sắt, đường cao tốc, chỗ dừng đèn đỏ, qua phà; đường giao cắt lập thể, đường đèo dốc, sương mù, mưa to, trơn trượt,… Nội dung các tình huống được minh hoạ trực quan thông qua các đoạn phim ngắn được dàn dựng, quay phim thực tế hoặc mô phỏng, tái hiện bằng đồ hoạ 3D.

Ngoài ra, phần mềm được xây dựng và cài đặt trên hệ thống máy tính sẽ hiển thị tình huống học viên, đồng thời đưa ra các yêu cầu đòi hỏi người học phải áp dụng các kiến thức về pháp luật giao thông, kỹ năng lái xe cơ bản để trả lời trong một thời gian nhất định. Quá trình sát hạch, phần mềm sẽ được cài đặt trên hệ thống máy tính của các trung tâm sát hạch lái xe; phần mềm sẽ lấy ngẫu nhiên có cấu trúc các tình huống giao thông để học viên trả lời; nếu đạt học viên sẽ tiếp tục được dự sát hạch trong hình và sát hạch trên đường giao thông công cộng.

Như vậy, khi áp dụng mô hình phần mềm mô phỏng các tình huống giao thông, nội dung sát hạch mới để cấp giấy phép lái xe gồm: Sát hạch lý thuyết; sát hạch bằng phần mềm mô phỏng các tình huống giao thông trên hệ thống máy tính; sát hạch thực hành lái xe trong hình; và sát hạch thực hành lái xe trên đường giao thông công cộng; đạt cả 4 nội dung này, học viên sẽ được cấp giấy phép lái xe cơ giới đường bộ.

Với mục tiêu trên, Tổng cục Đường bộ đã trình lên Bộ Giao thông vận tải xin làm chủ đầu tư Dự án “xây dựng phần mềm mô phỏng các tình huống giao thông để sát hạch cấp giấy phép lái xe ô tô” với tổng số tiền khoảng 3 tỉ đồng và dự kiến triển khai trong năm 2021. Theo Tổng cục đường bộ với phần mềm mô phỏng các tình huống giao thông được cài đặt trên máy chủ và các máy tính tại Trung tâm đào tạo và Trung tâm sát hạch lái xe sẽ đảm bảo việc quản lý, giám sát tập trung; đặc biệt là tránh được các vấn đề tiêu cực trong quá trình thi, sát hạch lái xe.

Nội dung phần mềm sẽ được thiết kết, xây dựng 100 tình huống giao thông phức tạp, tình huống tiềm ẩn nguy cơ gây tai nạn giao thông. Thiết kế, dựng tình huống giao thông để quay 30 video thực tế các tình huống giao thông hoặc các vị trí, điểm đen dễ xảy ra tai nạn giao thông. Thiết kế, xây dựng phần mềm mô phỏng các tình huống giao thông để sát hạch, cấp giấy phép lái xe ôtô. Tổ chức đào tạo, tập huấn sử dụng phần mềm cho các Sở Giao thông vận tải, các cơ sở đào tạo lái xe và các trung tâm sát hạch lái xe trên toàn quốc để tổ chức sát hạch cấp giấy phép lái xe theo quy định.

Có tránh được tiêu cực?

Đánh giá về việc Bộ Giao thông Vận tải áp dụng thực hiện phần mềm mô phỏng các tình huống giao thông để sát hạch cấp giấy phép lái xe ôtô, nhiều tài xế khi được hỏi đều cho rằng, việc áp dụng phần mềm mô phỏng này sẽ giúp các học viên được làm quen và tập phản xạ với những tình huống và cung đường, điều kiện thời tiết khác nhau. Đặc biệt, học viên sẽ có thêm các kỹ năng xử lý tình huống khi tham gia giao thông thực tế. Tuy nhiên, việc có giảm được tiêu cực trong thi cử, sát hạch lái xe hay không thì chưa thể khẳng định được.

Hiện cả nước có 343 cơ sở đào tạo lái xe ôtô, có 141 Trung tâm sát hạch lái xe ôtô, gồm 51 Trung tâm loại 1 (sát hạch lái xe từ hạng A1 đến các hạng F) và 90 Trung tâm loại 1 (sát hạch lái xe từ hạng A1 đến các hạng F ) và 90 Trung tâm loại 2 (sát hạch lái xe từ hạng A1 đến hạng C). Có 19.714 giáo viên dạy lái xe với 15.406 xe tập lái các hạng đảm bảo các điều kiện theo quy định để đào tạo cùng lúc với lưu lượng khoảng 180.000 học viên.

Đề cập đến vấn đề này, anh Duy Khánh, người dân tại phường Trung Văn (quận Nam Từ Liêm, Hà Nội) cho biết, anh đã biết đến mô hình thiết bị để tập lái xe ô tô và nhiều nước tiên tiến đã đưa mô hình này vào chương trình đào tạo người lái xe. Anh Khánh cũng cho rằng, đây là một phương pháp học hiện đại và hữu ích đối với người lái xe.

“Mô hình này rất cần thiết trong việc đào tạo và sát hạch lái xe vì đối với những người bắt đầu học, còn thiếu kinh nghiệm và chưa quen thao tác, thì khi học trên mô hình giúp họ tự tin hơn và trải nghiệm được cảm giác như ngoài đường thật. Ngoài kỹ năng còn giúp cho người học quen với nhiều địa hình như đường trong đô thị, đường đèo núi, lái xe ban đêm hoặc thời tiết không thuận lợi,… Tuy nhiên, chỉ với 3 tỉ đồng đầu tư cùng mục tiêu hạn chế tiêu cực trong sát hạch, thi giấy phép lái xe thì e là một bài toán khó “, anh Khánh bày tỏ.

Cũng liên quan đến việc áp dụng phần mềm mô phỏng các tình huống giao thông để sát hạch, thi giấy phép lái xe ôtô, ông Lưu Quang Vinh – Phó Giám đốc Trung tâm dạy nghề lái xe Sao Bắc Việt cho biết, hiện Bộ Giao thông vận tải mới chỉ có Thông tư đề án xây dựng phần mềm mô phỏng các tình huống giao thông trong sát hạch, thi cấp giấy phép lái xe ôtô, nhưng chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể.

Do đó, không chỉ có Trung tâm dạy nghề Sao Bắc Việt, mà phần lớn các Trung tâm đào tạo lái xe khác trên địa bàn thành phố cũng chưa triển khai, mua sắm các loại thiết bị này. Bởi vậy, việc lùi thời hạn triển khai đào tạo, sát hạch lái xe bằng phần mềm mô phỏng là hợp lý để các trung tâm có thời gian, nguồn lực đầu tư, nâng cao chất lượng đào tạo, sát hạch.

Đánh giá về việc triển khai phầm mềm mô phỏng trên, ông Lưu Quang Vinh cho rằng, khi triển khai phần mềm này các học viên sẽ có thêm cơ hội trải nghiệm, cách xử lý tình huống giả định trên máy. Tuy nhiên, cái khó chính là việc áp dụng công nghệ thông tin vào đào tạo, sát hạch, đối với các học viên trẻ sẽ là một thuận lợi, nhưng các học viên lớn tuổi, hoặc học viên chưa tiếp xúc với công nghệ thông tin sẽ gặp rất nhiều khó khăn.

“Với việc áp dụng phần mềm mô phỏng trong sát hạch, đào tạo lái xe theo Thông tư của Bộ Giao thông vận tải, chắc chắn thời gian học và chi phí sát hạch của học viên sẽ tăng lên. Đồng thời, khi áp dụng phần mềm mô phỏng này sẽ hạn chế được tối đa các vấn đề tiêu cực trong quá trình đào tạo, sát hạch thi giấy phép lái xe”, ông Lưu Quang Vinh cho hay.

Bắt buộc các Trung tâm phải trang bị thiết bị mô phỏng, ca bin học lái

Liên quan đến phần mềm mô phỏng tình huống giao thông, đại diện đơn vị chịu trách nhiệm xây dựng đề án ông Lương Duyên Thống – Vụ trưởng Vụ Phương tiện và người lái (Tổng cục Đường bộ) cho biết, việc sát hạch bằng phần mềm mô phỏng các tình huống giao thông sẽ được áp dụng từ 1/5/2021. Tuy nhiên, Bộ Giao thông vận tải mới ban hành văn bản cho phép lùi thời hạn thực hiện học và sát hạch trên phần mềm mô phỏng các tình huống giao thông đến hết năm 2021.

Theo đó, thay vì triển khai đào tạo bằng phần mềm mô phỏng các tình huống giao thông từ ngày 1/1/2021 như quy định cũ, thời điểm chính thức các cơ sở đào tạo sử dụng phần mềm này để đào tạo lái xe ôtô sẽ bắt đầu từ ngày 31/12/2021. Các trung tâm sát hạch lái xe sử dụng phần mềm mô phỏng các tình huống giao thông để sát hạch lái xe được lùi đến ngày 1/6/2022, thay vì từ ngày 1/5/2021 như trước đây.

Như vậy, tới trước thời hạn này, người thi bằng lái xe ôtô vẫn thi 3 phần thi như hiện nay bao gồm thi lý thuyết, thi trên sa hình và thi trên đường trường. Từ 1/6/2022, người học lái xe sẽ có thêm thi trên phần mềm. Ông Lương Duyên Thống cũng cho biết, đối với đào tạo bằng thiết bị cabin cũng được phép lùi thời điểm bắt buộc thêm 1 năm nữa.

Thời điểm bắt buộc cơ sở đào tạo lái xe trang bị và sử dụng thiết bị giám sát thời gian và quãng đường học lái xe trên đường của học viên sẽ bắt đầu từ ngày 1/1/2022 và trang bị, sử dụng ca bin học lái ô tô để đào tạo lái xe ô tô từ ngày 1/7/2022. “Việc trang bị thiết bị mô phỏng để đào tạo lái xe là điều kiện kinh doanh bắt buộc đối với các cơ sở đào tạo lái xe, nhằm đổi mới công tác sát hạch lý thuyết và thực hành, góp phần nâng cao chất lượng chương trình dạy học. Nếu trung tâm nào không trang bị sẽ không được phép đào tạo lái xe ôtô”, ông Thống cho hay.