Phá giá nhân dân tệ đủ để châm ngòi khủng hoảng tài chính?

Nền kinh tế lớn nhất châu Á tăng trưởng chậm, Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) chuẩn bị tăng lãi suất và Trung Quốc phá giá nhân dân tệ. Đó là những gì xảy ra vào năm 1994, trước khi chiến tranh tiền tệ nổ ra, châm ngòi cuộc khủng hoảng tài chính châu Á.

Việc Trung Quốc phá giá nhân dân tệ được coi là nguyên nhân sâu xa cho khủng hoảng ở các thị trường mới nổi cách đây 21 năm – Ảnh: Bloomberg

Trước năm 1994, châu Á là “con cưng” của giới đầu tư và được xem là phép lạ tăng trưởng của thế kỷ 20. Song đến năm 1994, mọi chuyện đã khác.

Một chuỗi các sự kiện gồm Nhật Bản – nền kinh tế lớn nhất châu Á và lớn thứ nhì thế giới khi đó – tăng trưởng chậm lại, Fed rục rịch tăng lãi suất và Trung Quốc phá giá nhân dân tệ kết thúc với một đợt phá giá tiền tệ của các quốc gia châu Á.

Giá cả hàng hóa sụt giảm, gây tổn hại cho Brazil, Úc, Malaysia, Nam Phi và kích hoạt khủng hoảng tài chính khu vực. Năm 1997, ngân hàng và doanh nghiệp trên khắp châu Á lao đao, suy thoái.

Việc Trung Quốc phá giá nhân dân tệ cách đây 21 năm được coi là nguyên nhân sâu xa khiến các thị trường mới nổi khủng hoảng. Fed tăng lãi suất thì là động thái trực tiếp châm ngòi, theo công ty nghiên cứu Lombard Street Research.

Bloomberg hôm 23.8 cho hay tình hình hiện tại có nhiều sự tương đồng, nhưng cũng tồn tại lắm khác biệt quan trọng. Hiện giờ, các nền kinh tế châu Á có cán cân tài khoản vãng lai mạnh hơn, năng lực tài khóa cùng dự trữ ngoại hối lớn hơn. Đây là những tấm chắn hữu hiệu trước bất ổn.

Dù thế, rủi ro vẫn còn đó khi Trung Quốc đột ngột thay đổi chính sách đồng bản tệ vào ngày 11.8. Từ Kazakhstan đến các nền kinh tế mới nổi dễ tổn thương như Brazil, Thổ Nhĩ Kỳ đều có động thái điều chỉnh tỷ giá.

Đồng tenge của Kazakhstan sụt giá 23% trong tuần trước sau khi nước này thả nổi tỷ giá. Rand Nam Phi và Lira Thổ Nhĩ Kỳ cũng lao dốc.

“Một cơn bão lớn không chỉ dừng lại mức có thể, mà gần như là chắc chắn ở các nước như Brazil và Nam Phi. Song tôi không nghĩ rằng sẽ có một cuộc khủng hoảng hay căng thẳng ở châu Á. Khủng hoảng năm 1997 đã làm sạch hệ thống tài chính tại đây và khả năng phục hồi của khu vực này đã khá hơn”, Stephen Jen, nhà đồng sáng lập quỹ đầu tư SLJ Macro Partners nói.

Phá giá nhân dân tệ không đủ để châm ngòi khủng hoảng tài chính châu Á – Ảnh: Reuters

Theo chuyên gia cấp cao Stephen Roach tại Đại học Yale (Mỹ), cuộc khủng hoảng tài chính châu Á năm 1994 là do các nước châu Á neo nội tệ vào đồng đô la Mỹ, có dự trữ ngoại hối không đầy đủ và tiếp xúc nhiều với những dòng tiền nóng.

Câu chuyện bây giờ có sự khác biệt trong hai vấn đề đầu tiên, nhưng hiện hữu nét tương đồng đáng ngại: ngân hàng và giới đầu tư rút khỏi hoạt động giao dịch đầu cơ ngoại hối dựa trên chênh lệch lãi suất đối với nhân dân tệ sau khi nước này phá giá đồng tiền, Trung Quốc đối mặt với khoản nợ đồng đô la khoảng 1.000 tỉ USD. Nhân dân tệ mất giá sẽ tăng thêm gánh nặng nợ nần với các công ty Trung Quốc. Doanh nghiệp nước này sẽ phải trả nhiều CNY hơn để mua USD trả nợ.

Ngoài ra, Roach cho hay châu Á cũng đối mặt với mức độ phụ thuộc lớn của các nền kinh tế khu vực vào kinh tế Trung Quốc. “Điều này đồng nghĩa với việc Trung Quốc giảm tốc xuất khẩu sẽ là vấn đề cho những nước châu Á phụ thuộc vào Trung Quốc”, ông nói.

Thế nhưng, hai khác biệt đầu tiên vẫn đủ sức để ngăn châu Á rơi vào khủng hoảng tài chính. Theo Glenn Maguire, chuyên gia kinh tế thuộc ngân hàng ANZ ở Singapore, châu Á có khả năng thích nghi cao hơn trước các điều kiện thay đổi vì nội tệ khu vực không còn được neo đậu cứng nhắc vào USD như năm 1994.

Dự báo về chính sách tiền tệ của Mỹ nay cũng khác. Theo ngân hàng Credit Suisse, triển vọng tăng trưởng toàn cầu bi quan hơn và xu hướng tăng giá của đồng USD khiến khả năng Fed tăng lãi suất trong tháng 9 giảm về dưới 50%.

“Cho rằng nhân dân tệ bị phá giá sẽ kích hoạt các sự kiện dẫn đến khủng hoảng tài chính là chuyện viễn tưởng”, nhà phân tích David Loevinger thuộc công ty quản lý quỹ TCW Group ở Los Angeles (Mỹ) nói.

Thu Thảo

Theo Thanhnien