Oscar 2010 – Phim hay nhất thuộc về ai?

Năm 2008, bạo lực dữ dội trong No Country for Old Men được tôn vinh ở mùa giải Oscar lần thứ 80, bởi nó đặt lại một vấn đề cơ bản của loài người: cái thiện và cái ác. Năm 2009, câu chuyện cổ tích thời hiện đại về cuộc sống của những kẻ dưới đáy xã hội Ấn Độ trong Slumdog Millionaire đã giành vinh quang trong lễ trao giải Oscar lần thứ 81, bởi nó đem đến cho người ta sự hi vọng. Sự hoài nghi và bi quan khi cái ác lấn lướt trong No Country for Old Men hay sự lạc quan và hy vọng (hơi thái quá) của câu chuyện cổ tích giữa đời thường trong Slumdog Millionaire đã giành 2 giải Phim hay nhất của 2 mùa giải gần đây nhất. Vậy ai sẽ đăng quang tại lễ trao giải Oscar 2010?

Từ thế giới giả tưởng

Avatar.

Avatar gây choáng ngợp người xem bởi nó vẽ ra một thế giới kỳ ảo chưa từng có trên màn bạc. Thế nhưng, nó không đơn giản chỉ là một bộ phim làm “lóa mắt” thiên hạ với 2,5 tỷ USD thu về trên toàn thế giới. Avatar không chinh phục khán giả đại chúng và giới hàn lâm như thế nếu câu chuyện của nó không mang một tầm vóc thời đại, những ẩn dụ về thế giới chúng ta đang sống và thậm chí là cả những dự báo về số phận của con người trong tương lai.

Avatar.

Cuộc tấn công của quân đội Mỹ dưới sự dẫn dắt của viên đại tá Miles Quaritch lên hành tinh Pandora yên bình của người Na’vi thể hiện sự tham vọng khôn cùng của loài người. Dưới danh nghĩa dối trá đi tìm nguồn năng lượng cho loài người trong tương lai, cuộc chiến này cũng như bao cuộc chiến khác trong lịch sử loài người khi những đế quốc hùng mạnh xâm chiếm các đất nước nhỏ bé nghèo đói để vơ vét khoáng sản, giết hại người vô tội, bóc lột nhân công. Những cuộc chiến tranh kéo dài liên miên từ 2 thế kỷ nay và kể cả trước Công nguyên hầu hết đều bắt nguồn từ lòng tham vô đáy và sự ngạo mạn của con người.

Avatar.

Hành tinh kỳ ảo Pandora của người Na’vi phải chăng là sự hoài nhớ về trái đất thời buổi sơ khai của loài người, nơi tràn ngập màu xanh của những cánh rừng nhiệt đới đại ngàn, nơi con người sống với nhau thành những cộng đồng với các tín ngưỡng tôn giáo, lòng tin tuyệt đối vào đức mẹ vĩnh hằng. Nơi con người và thiên nhiên (cây cỏ, muông thú) gắn kết vào nhau. Nơi Cây Linh Hồn là biểu tượng cho lòng tin, sự thống nhất vạn vật trong thế giới. Và mỗi khi bị các thế lực từ bên ngoài tấn công vào lòng tin của họ, phá vỡ sự kết nối đó, những người Na’vi phải đứng lên để đánh trả để đòi lại sự bình yên vĩnh hằng cho thế giới họ đang sống.

District 9.

District 9 lại là một sự “tố cáo” khác về loài người văn minh, nơi đầy rẫy sự kì thị, phân biệt chủng tộc, nơi sự khác biệt không được chấp nhận, nơi sự vô cảm giết chết tình thương. Khi con tàu của người ngoài hành tinh hết nhiên liệu và buộc phải nằm lại ở Johannesburg, những người ngoài hành tinh có nhân dáng kì dị như những “con tôm” khổng lồ này bị đẩy vào một khu trại biệt lập có tên là “Quận 9″. Họ bị loài người đối xử như những kẻ gớm ghiếc và chịu sự quản thúc của con người. Trong phim, loài người luôn cho mình là kẻ đứng ở trên, luôn có quyền phán xét, đồng thời cũng không có sự thông cảm và chia sẻ đối với những kẻ gặp nạn, nhất là những kẻ gặp nạn đó không hề có tham vọng xâm chiếm trái đất. Ngược lại, họ còn tham vọng đánh cắp nguồn năng lượng đặc biệt của người ngoài hành tinh để phục vụ cho những mưu đồ của mình.

District 9.

Và để đáp lại, trong Avatar, nàng công chúa Neytiri đã đón nhận chàng sĩ quan lục chiến Jake Sully và giúp anh gia nhập vào cộng đồng của cô khi cô nhận thấy tấm lòng thành của Jake. Trong District 9, khi viên cảnh sát Wikus bị nhiễm một thứ virus và bị chính cộng đồng của mình săn đuổi, thì chính những người ngoài hành tinh lại cưu mang và bảo vệ anh…

Wikus trong District 9.

Neytiri trong Avatar.

Hai bộ phim khoa học giả tưởng, hai câu chuyện khá tương đồng khi cùng đặt loài người trong thế đối sánh với người ngoài hành tinh đều vang lên những tiếng thở buồn về thế giới chúng ta đang sống. Thế giới đang mất dần màu xanh, đang mất dần tình yêu thương, sự chia sẻ. Thế giới của những kẻ bá quyền với tham vọng và sự ngạo mạn không cùng. Thế giới không còn hi vọng.

Đến thế giới chúng ta đang sống

The Hurt Locker.

Đó là một thế giới đầy nghiệt ngã trong The Hurt Locker, thế giới của những trò “mèo vờn chuột” trong chiến tranh, thế giới của những “trò chơi bấm nút hẹn giờ”, thế giới của địa ngục trên mặt đất. Nếu Avatar ít ra còn đem đến cho người ta niềm hi vọng khi cái thiện chiến thắng cái ác, khi cái đẹp và lòng tin được bảo tồn thì The Hurt Locker trả người xem trở về thực tế vô cảm, không hy vọng cũng chẳng thất vọng, mà chỉ có chiến tranh liên miên, lòng thù hận cứ thế kéo con người vào những cơn nghiện chiến tranh. Ba người lính tháo bom mìn giữa chiến trường Iraq vật lộn với những bộ đồ bảo hộ nóng nực, những chiếc kìm cắt dây bom và cả nỗi sợ có thể chết bất cứ lúc nào. Còn những người dân Iraq thì trở thành những nạn nhân vô tội của chiến tranh.

Precious.

Precious lại là một bi kịch của những thân phận dưới đáy trong xã hội Mỹ ngày nay. Không có câu chuyện cổ tích màu hồng nào như trong Slumdog Millionaire, cuộc sống của cô gái da màu béo ú và xấu ví Claireece “Precious” Jones thực sự là cuộc sống của một “slumdog” đúng nghĩa. Cô lớn lên ở khu Harlem nghèo nàn và bạo lực, cô quá cân và xấu xí, cô thất học, cô bị mẹ ruột chửi bới và đối xử tàn tệ, bị bố ruột lạm dụng và phải mang thai đến 2 lần. Cô bé sống trong cảnh nghèo nàn, mù chữ, tuyệt vọng, giận dữ và rồi cũng như bao số phận khác của người da màu ở khu Harlem – bị lãng quên. Không có một chút hy vọng cũng chẳng có một câu chuyện cổ tích đời thường, đạo diễn da màu Lee Daniels đã trả nhân vật về đúng nguyên vẹn với thực tại của nó. Bởi vẫn còn rất nhiều những Precious ở khắp nơi trên thế giới này và ở ngay chính nước Mỹ.

Precious.

Nữ diễn viên trẻ Gabourey Sidibe có thể coi là một “phiên bản” của Precious ngoài đời. Cô đã hóa thân trọn vẹn vào nhân vật và được đề cử Oscar nữ diễn viên chính xuất sắc dù mới lần đầu đóng phim, bởi cô không xa lạ gì với những nhân vật dạng này. Gabourey nói về nhân vật Precious: “Tôi nhìn thấy cô ấy trong gia đình tôi, trong bạn bè tôi, trong khu phố tôi ở, trong những nơi tôi qua mỗi ngày.”

Up In The Air.

Up in the Air là một sự đối lập của Precious. Đó là cuộc sống của những người da trắng thượng đẳng, cuộc sống tự do thành đạt của Ryan Binghan, một anh chàng bay ở trên trời nhiều hơn ở dưới đất, với một nhiệm vụ mà anh ta được giao: đuổi việc những người mà các công ty muốn sa thải trong thời buổi khủng hoảng. Triết lý của anh ta được gói gọn trong cụm từ “cái ba lô rỗng”. Theo anh, các mối quan hệ xã hội là những thứ đồ chất vào chiếc ba lô mà chúng ta đeo sau lưng. Anh ta chọn cuộc sống với một chiếc ba lô rỗng trên lưng. Không gắn kết với người thân, bạn tình mà chỉ giải quyết nhu cầu và giải trí, Ryan tự do bay nhảy như chim. Thế nhưng cái triết lý sống chắc chắn tưởng như tảng đá đó của anh ta cuối cùng lại bị lung lay bởi một cô thực tập sinh, một cô gái trẻ đầy hoài bão và nhiệt huyết. Tất nhiên, mọi thay đổi với gã đàn ông độc thân tuổi trung niên này không hề dễ dàng một chút nào…

Và những “niềm hi vọng nhỏ”

Inglourious Basterds.

Inglourious Basterds của Quentin Tarantino với những trò giễu nhại đầy thông minh và hài hước, cùng một kịch bản vô cùng xuất sắc. An Education, trải nghiệm cá nhân của một cô học trò mới lớn khi bước vào thế giới thượng lưu, một điển hình của điện ảnh Anh với chất “Ănglê” khó trộn lẫn, với sự châm biếm nhẹ nhàng nhưng vẫn không mất đi cảm xúc. Bộ phim được chú ý bởi nó được một đạo diễn nữ chỉ đạo và nữ diễn viên trẻ Carey Mulligan đã diễn xuất đặc biệt thành công. Up là một bộ phim hoạt hình duy nhất tranh giải Phim Hay Nhất. Nó thật hay và mang tính đột phá trong 10 phút đầu, thế nhưng sau đó thì nó lại trở về với môtíp phiêu lưu quen thuộc dành cho các khán giả nhỏ tuổi.

Up.

The Blind Side dù không thật xuất sắc và cách kể chuyện hơi cũ, nhưng nó nhân văn, nhất là khi bộ phim dựa trên một câu chuyện có thật. Nó đối lập hoàn toàn với Precious bởi nó cho người ta thấy tình yêu thương giữa đồng loại, giữa người giàu da trắng với người nghèo da đen. Và nó giúp người ta biết hi vọng, biết tin vào sức mạnh của chính mình, dù bạn ở trong hoàn cảnh nào.

The Blind Side.

Oscar tất nhiên phải nghiêng về phe “nước mắt”, do vậy nó sẽ đồng cảm hơn với những thông điệp thời đại hay những đột phá mang tính bước ngoặt trong nghệ thuật thứ bảy. Vì thế, những ứng cử viên nặng kí nhất của mùa giải năm nay tất nhiên là Avatar, The Hurt Locker, Precious hay Up in the Air. Tuy nhiên vì mùa giải Oscar năm nay có đến 10 phim tranh giải Best Picture nên có thêm những lựa chọn thú vị cho khán giả. 5777 vị thành viên của Viện Hàn Lâm Khoa học và Điện ảnh Hoa Kỳ chỉ bỏ phiếu để chọn ra một bộ phim hay nhất, nhưng với khán giả, chúng ta có thể xem cả 10 phim để có sự so sánh, hay đơn giản, chỉ để thưởng thức những tác phẩm điện ảnh hay nhất của một năm được tuyển chọn có trọng lượng.

Giải Oscar sẽ được diễn ra vào tối ngày 07.03 tại Mỹ, tức sáng ngày 08.03 theo giờ Việt Nam.