‘Oppenheimer’ tại sao lại là bộ phim tiêu biểu của thập kỷ?

Có thể nói, Oppenheimer – bộ phim mới đây vừa đoạt giải Oscar được coi là bộ phim tiêu biểu của thập kỷ cũng bởi các lý do sau đây.

Giống như những Geoge Miller hay Denis Villeneuve, Christopher Nolan là một trong những “tay chơi” của giới điện ảnh. Tại sao lại gọi là “tay chơi”, bởi họ đều “căm thù” sự giả dối của điện ảnh và cố gắng xây dựng tối đa những hiệu ứng chân thực, thay vì sa đà quá nhiều vào kỹ xảo hình ảnh.

Oppenheimer nhận về tới 7 giải Oscar năm vừa rồi

Còn nhớ trong phim Tenet (2021), Christopher Nolan đã mạnh tay chi tiền dàn dựng một vụ va chạm bằng máy bay Boeing 747 thật, đâm vào một tòa nhà thật để tạo ra một đại cảnh cháy nổ hoành tráng. Còn ở Oppenheimer, ông đã yêu cầu ê-kíp chế tạo hẳn một quả bom loại nhỏ để quay phim, nhằm tái hiện cảnh thử nghiệm bom hạt nhân Trinity nổi tiếng. Nhưng dĩ nhiên, nếu chỉ vậy thì Oppenheimer đã không nhận về đến 7 giải Oscar 2024, cùng với đó bộ phim này giống như một sự tích tụ tinh hoa trong gần 30 năm làm nghề của vị đạo diễn người Anh.

Trung thành với phong cách kể chuyện đặc trưng

Cuộc đời của nhà vật lý Robert Oppenheimer có thể tạm chia làm những giai đoạn như sau: những năm tháng nghiên cứu ở châu Âu tại Đại học Cambridge (Anh) hay Đại học Gttingen ở Đức; trở thành đầu tàu trong Dự án Manhattan với cuộc thử nghiệm Trinity đã đi vào sử sách và cuối cùng là đối mặt với hàng loạt những phiên điều trần an ninh bởi chính phủ nghi ngờ ông là gián điệp.

Phải nói rằng, chất liệu về Robert Oppenheimer khá đồ sộ và không dễ để cô đọng lại thành một câu chuyện hoàn chỉnh. Christopher Nolan dĩ nhiên đã nghiền ngẫm cuốn sách tiểu sử American Prometheus - nguyên liệu để ông tạo nên tác phẩm này rất lâu, nhưng điều đáng mừng là, vị đạo diễn vẫn trung thành với cách kể chuyện phi tuyến tính thường thấy, rõ nhất chính là “đảo” hồi ba lên đầu và để cho khán giả “ghép nối” từng chút một.

Phim giữ nguyên cách kể chuyện truyền thống

Robert Oppenheimer ngồi trong phòng điều trần là cảnh mở đầu phim, với một tâm trạng choáng váng, tủi hờn, những cũng đầy ăn năn, nhớ lại về những mảng ký ức lẫn lộn trong cuộc đời. Tưởng chừng sẽ là một sự sắp xếp lộn xộn, nhưng mỗi một giai đoạn trong cuộc đời Oppenheimer, khán giả sẽ được chiêm nghiệm những lĩnh vực vật lý, hóa học, thiên văn hay thậm chí là chính trị. Christopher Nolan kết nối chúng và khiến khán giả của ông thẩm thấu bằng ngôn ngữ uyển chuyển, mềm mại nhưng dĩ nhiên vẫn sẽ đòi hỏi người xem một sự tập trung nhất định

Làm phim tiểu sử khó ở chỗ, thêm nhiều chất liệu đôi khi lại thành “thừa” nhưng nếu cô đọng quá, thành ra lại thiếu thứ gì ở đâu đó. Thế nên, thời lượng ba tiếng của phim tuy dài, nhưng lại vừa đủ. Một điểm đặc sắc khác, đó là ngoài dàn nhân vật chính, thì những nhân vật phụ đều được Christopher Nolan lựa chọn kỹ lưỡng và gần như trong số họ đều là những diễn viên thực lực. Các nhân vật đôi chỗ thoại nhiều và nói nhanh, nhưng giống như chất xúc tác trong mạch phim ngày càng dồn dập về phía cuối, để tạo nên quả bom nguyên tử với vụ nổ đủ sức hủy diệt cả nhân loại, hay đơn giản chính là “quả bom” trong tâm can của Robert Oppenheimer, khi ông đứng giữa lằn ranh nhà khoa học đại tài và “thần chết” của hàng triệu người.

Ngoài ra, Christopher Nolan xứng đáng là một đạo diễn tài ba, khi ông kiên định với lựa chọn kể chuyện khách quan cho Oppenheimer, bởi khoa học hay nền văn minh có tân tiến ra sao, đều sẽ phải chấp nhận đánh đổi và không có chỗ cho những trái tim mềm yếu, bất kể nhân vật chính thể hiện rõ sự lung lay trong màn đối thoại đặc sắc với một nhà bác học thiên tài khác là Einstein ở cuối phim.

Nghệ thuật điện ảnh đặc sắc qua cảnh quay

Hoyte van Hoytema – nhà quay phim giảnh giải Oscar với những cảnh quay đặc sắc trong Oppenheimer, là người rất hiểu Christopher Nolan, bởi đã từng cộng tác với ông trong các phim như Tenet hay Dunkirt. Để phân tích chất “nghệ” về quay phim trong Oppenheimer chắc chắn là rất dài, nhưng dễ nhớ tới, chính là cảnh quay “Handled” với trạng thái tâm trí hỗn loạn. Góc máy này được sử dụng ở cả dạng cận cảnh hoặc góc rộng để chúng ta thấy rõ được tâm trạng của nhân vật đôi khi hỗn loạn và nhiều trăn trở ra sao. Dĩ nhiên, nó tạo thêm sức nặng cho một vĩ nhân nhân và một nạn nhân trong một ván bài chính trị như Robert Oppenheimer.

Nghệ thuật quay phim đẳng cấp

Ngoài ra cảnh mở đầu phim cũng thực sức sự ấn tượng, qua một khung hình với quả cầu lửa khổng lồ cũng biết “diễn”, chầm chậm nhưng lan tỏa sự chết chóc, tô điểm thêm cho câu trích dẫn về vị thần Prometheus của Hy Lạp: “Prometheus đã đánh cắp lửa từ các vị thần và trao nó cho con người. Vì điều này, anh ta bị xích vào một tảng đá và bị tra tấn vĩnh viễn”.

Màu sắc sử dụng trong các cảnh quay cũng hết sức đặc biệt. Một trong số đó, chính là khi Robert Oppenheimer bước đi giữa một dàn phóng viên. Nolan sử dụng khuôn mặt ẩn hiện mờ ảo trong bóng tối hơn là chiếu sáng quá mức của chủ thể, gợi nên nhiều xúc cảm của sự tò mò và suy nghĩ từ khán giả, tự hỏi không biết nhân vật đang bị dồn ép và đè nén kinh khủng như thế nào.

Diễn xuất đẳng cấp

Oppenheimer có một dàn diễn viên tuyệt vời và đồng đều, nhưng dĩ nhiên hai ngôi sao của show diễn, chắc chắn là Clian Murphy và Robert Downey Jr, khi lần lượt đem về hai giải Nam chính và Nam phụ xuất sắc.

Hỷ nộ ái ố trong cuộc đời của Oppenheimer được Christopher Nolan đưa lên màn ảnh qua diễn xuất của tài tử Cillian Murphy – người từng đóng vai phụ trong bom tấn Inception của Nolan năm 2010 hay Batman Begins năm 2005. Từ nhiệt huyết cả tuổi trẻ cho khoa học, những nỗi đau thầm kín cho tới dằn vặt lương tâm trong nhiều giai đoạn cuộc đời Oppenheimer đều được nam tài tử thể hiện thuyết phục tthăng hoa.

Diễn xuất trên cả xuất sắc

Hình tượng Robert Oppenheimer của Murphy không phải là một nhân vật lịch sử, đó là Oppenheimer trong mỗi chúng ta, với những khát khao, hi vọng, đề rồi bị nhấn chìm trong thực tế nghiệt ngã.

Bên cạnh đó thì sự nghiệp của Robert Downey Jr gắn liền với vai “Người Sắt” Tony Stark của Vũ trụ điện ảnh Marvel. Tuy rằng đây là vai diễn kinh điển, nhưng đã khiến sự nghiệp của Robert bị “đóng băng” một thời gian khá dài. Được đạo diễn Nolan giao cho vai Lewis Strauss (cựu Chủ tịch Ủy ban Năng lượng Nguyên tử Hoa Kỳ) trong Oppenheimer, Robert Downey Jr đã có màn tỏa sáng cực kỳ cần thiết trong đời mình để thể hiện một kẻ bảo thủ, đầy thù ghét và chính xác là “ngụy quân tử”, trong khoảng thời lượng ước chừng tổng cộng 20 phút xuất hiện trong phim.

Thành tích của Oppenheimer tại Oscar 2024:

Phim xuất sắc nhất

Đạo diễn xuất sắc nhất: Christopher Nolan

Nam diễn viên chính xuất sắc: Cillian Murphy

Nam diễn viên phụ xuất sắc: Robert Downey Jr

Dựng phim xuất sắc nhất: Jennifer Lame

Quay phim xuất sắc nhất: Hoyte Van Hoytema

Nhạc phim hay nhất: Ludwig Gransson