Oái ăm chuyện mua sắm xe cổ Cuba

Luật ở Cuba chưa cho phép người nước ngoài mua bán xe. Nếu bạn muốn sắm một chiếc xe cổ ở đất nước này thì chỉ có một cách duy nhất để “lách luật”, đó là cưới một cô vợ người Cuba.

Trong mắt dân du lịch, hình ảnh những chiếc xe cổ chạy bon bon trên đường phố La Habana, lẫn vào không gian của các quán bar lá cọ, các cô nàng Latin căng nhựa sống, uốn mình, lắc hông theo điệu samba trong ánh hoàng hôn quanh bãi biển hoang sơ thật thú vị. Nhưng sự thực là với dân Cuba, vẻ đẹp cổ điển đó đang làm họ phát chán.

Những chiếc xe hơi cổ từ những năm 40 của thế kỷ trước đáng lẽ giờ phải đang nằm chễm chệ trong bảo tàng, dưới ánh đèn rực rỡ, trong vòng đai bảo vệ “cấm sờ vào hiện vật”. Nhưng “hiện vật” đó vẫn cứ đang chạy nhơn nhơn ngoài phố. Mà chủ nhân chẳng phải đại gia, toàn dân “đen” đa số rất nghèo và xe cổ với họ là con “ngựa” già để mưu sinh, chứ chẳng mỹ miều gì. Rồi sau một chuyến lang thang qua đất nước của Ché và Fidel, thăm quê hương của mía đường, mới thấy tại sao Cubanghèo mà vẫn chơi sang đến vậy.

Chuyện xe cổ nhan nhản ở Cuba ra là có nguyên do của nó. Trong thời gian trước năm 1959, khi Cuba còn gắn liền với Mỹ thì những chiếc xe hơi tại đây tất tật đều là xe Mỹ. Đa phần là những chiếc xe hiệu Pontiac Starchier, Canadian Plymouth, Chevy Bel Air, Dodge, Ford, Fairlane hay Oldsmobile… Những chiếc xe nổi tiếng một thời với kiểu dáng cổ điển mỹ miều, đại diện cho cả một thời vàng son của thế giới xe hơi. Khoảng 150.000 chiếc ô tô cổ đã tồn tại ở đây. Cho đến thời gian diễn ra cuộc Cách mạng Cuba 1959, nhà nước xã hội chủ nghĩa đầu tiên tại châu Mỹ được khai sinh, cũng đồng nghĩa với việc khai tử chuyện xe cộ và tư hữu.

Từ khi Cuba rơi vào thế cô lập ngặt nghèo, ô tô trở thành món đồ xa xỉ, không nhập không xuất, không mua đi bán lại, không đồ đạc thay thế… Từ đó, xe hơi ở đất nước này được chăm sóc đặc biệt, thậm chí nó không còn là một sản phẩm cơ khí, nó trở thành một thành viên trong gia đình. Nếu xe mà “chết” không thể chạy được nữa thì chỉ có một kết cục là đắp chiếu trong sân cất đi.

Theo thống kê của Richard (tác giả của cuốn sách duy nhất viết về lịch sử xe hơi ởCuba), hiện xe hơi tại đây có tới 25% là xe từ thập niên 40, và 25% từ thập niên 30… và ngạc nhiên là chúng vẫn còn chạy được. Các thương hiệu như Chevrolet, Ford, Cadillac, Buick, Plymouth, Chrysler, Dodge, Willy’s, Oldsmobile và De Soto… có mặt khắp nơi, đa phần là chỗ gỉ sét còn nhiều hơn chỗ còn có sơn.

Hỏi chuyện một tài xế xe bus có tên Pedro Cantero về chiếc xe Lada cũ mầu xanh lá (xe Liên Xô) của ông, Pedro nói đó là chiếc xe được thừa kế từ cha mình, mà năm 1980 ông cụ này được cho phép “mua” vì đã có thành tích thi đua xuất sắc trong phong trào “cắt mía” ở nông trang. “Vậy mà giờ nó cũng có giá… 10.000 USD”, Pedro nói.

Ô tô cổ ở Cuba đặc biệt vì nó được truyền từ đời bố sang đời con, bởi theo luật là cấm mua bán xe hơi, đã “trót” có xe thì cứ thế mà dùng. Tất nhiên, vẫn có thị trường chợ đen để lách luật. Đã có trường hợp một chiếc xe Honda Civic đời 2005, chạy được 10 vạn km, qua nhiều khâu “phù phép”, đến với người mua cuối đã có mức giá không tin nổi là 65.000 USD. Những tay “phe phẩy” chợ đen vẫn biết cách lách luật để mua được giấy phép sở hữu xe cho những ai chịu chi tiền.

Do xe vẫn chạy hàng ngày, nên dù chủ xe có cố gắng giữ gìn thế nào cũng khó tránh được hỏng hóc. Chuyện chắp vá là thường, như vô lăng được làm bằng gỗ, nắp trục bánh làm bằng nắp can nhôm, cửa sổ được thay bằng những tấm nhựa, động cơ nguyên bản được thay bằng động cơ Hyundai, Toyota cũ…

Và cho dù nhiều chủ xe đã cố gắng chăm chút đánh bóng sơn xe để nhận lấy sự trầm trồ và thán phục của du khách thuê xe, ngắm xe, nhưng trên thực tế, dân tình họ cũng chán lắm rồi với những “bà già” đó. Dẫu người nước ngoài có thể coi hình ảnh xe cổ nối từng hàng trên phố Cuba là lãng mạn, nhưng khi hỏi chuyện, đa phần người dân ở đây bày tỏ sẽ rất mừng nếu được lái một chiếc ô tô mới hơn.

Hiện nay, dân Cuba cũng đã dễ thở hơn chút với việc nhà nước đã bãi bỏ các quy định cấm mua bán tự do ô tô đăng ký sau năm 1959. Mỗi cá nhân đã được quyền mua bán đứng tên sở hữu hơn một chiếc xe, bất kể là phiên bản năm nào. Nhưng đó vẫn chỉ là với riêng công dân Cuba, còn người nước ngoài thì vẫn chưa được mua xe, trừ khi bạn chấp nhận lách luật bằng cách “cưới” một cô vợ Cuba. Tất nhiên nếu làm được điều đó, thì đúng là nhân đôi giấc mơ.

Theo Sống Mới