Nord Stream: Đức có quay lại nhập khẩu khí đốt Nga?

Tranh cãi nổ ra tại Berlin khi ý tưởng khôi phục đường ống Nord Stream được đặt lên bàn nghị sự.

Giá năng lượng, áp lực kinh tế và căng thẳng địa chính trị liệu có khiến Đức “quay xe”?

Một cơ sở khai thác khí đốt ở gần thành phố Novy Urengoi, Nga. Ảnh: Getty Images/TTXVN

Theo Đài phát thanh Quốc tế DW (Đức) ngày 26/5, bất chấp cam kết trừng phạt Nga liên quan đến cuộc xung đột ở Ukraine, khả năng Đức tái khởi động các đường ống Nord Stream để nhập khẩu khí đốt từ Moskva đang trở thành chủ đề gây chú ý.

Sau hơn 3 năm kể từ khi cuộc chiến ở Ukraine bùng nổ, ý tưởng về việc khí đốt Nga chảy trở lại châu Âu qua Đức không còn là điều quá xa lạ. Nhiều đồn đoán đã xuất hiện về khả năng đường ống Nord Stream được sửa chữa và hoạt động trở lại. Thậm chí, một số thành viên trong Liên minh Dân chủ Cơ đốc giáo (CDU) của Đức đã công khai ủng hộ việc này, coi Nord Stream là “điểm khởi đầu cho các cuộc đàm phán với Nga” và đề xuất Đức nên nhập khẩu 20% lượng khí đốt cần thiết từ Moskva.

Các đường ống Nord Stream 1 và Nord Stream 2 , vốn bị hư hại sau các hành động phá hoại vào tháng 9/2022, đang đứng trước khả năng được sửa chữa. Trước xung đột Ukraine, Nord Stream 1 đã cung cấp khí đốt cho Đức, trong khi Nord Stream 2, dù hoàn thành vào tháng 9/2021, chưa bao giờ đi vào hoạt động.

Cuộc tranh luận chính trị gay gắt

Tuy nhiên, không phải tất cả các chính trị gia Đức đều đồng thuận. Thủ tướng Đức Friedrich Merz, lãnh đạo mới của CDU, đã kiên quyết ủng hộ các kế hoạch của EU nhằm chặn vĩnh viễn việc tái kích hoạt Nord Stream như một phần của gói trừng phạt Nga tiếp theo. Ủy ban châu Âu hiện đang tham vấn các quốc gia thành viên về lệnh cấm này.

Điều đáng chú ý là cả Nga và Mỹ đều được cho là muốn đạt được thỏa thuận để đưa khí đốt trở lại qua các đường ống này. Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov gần đây cho biết các cuộc thảo luận với Mỹ đã bao gồm vấn đề Nord Stream. Đồng thời, có nhiều thông tin cho rằng các nhà đầu tư Mỹ quan tâm đến việc mua lại Nord Stream 2 AG, công ty con của tập đoàn năng lượng khổng lồ Gazprom (Nga) sở hữu đường ống Nord Stream 2.

Chris Weafer, nhà tư vấn đầu tư có hơn 25 năm kinh nghiệm tại Nga, tiết lộ rằng “có những đề xuất từ những người mua Mỹ muốn mua cơ sở hạ tầng, nơi họ có thể đóng vai trò là cầu nối giữa nguồn khí đốt, tức là Gazprom, và người mua khí đốt, tức là các công ty tiện ích của Đức”.

Tuy nhiên, Ben Hilgenstock từ Trường Kinh tế Kiev khẳng định rằng Mỹ hay Nga không có thẩm quyền quyết định loại năng lượng mà châu Âu sẽ mua. Ông nhấn mạnh: “Quyết định của châu Âu ở các quốc gia cụ thể là liệu họ có muốn mua khí đốt đường ống của Nga thông qua Nord Stream 1 và 2 một lần nữa hay không”.

Áp lực kinh tế và quan điểm doanh nghiệp

Việc châu Âu chuyển hướng khỏi nguồn khí đốt và dầu mỏ của Nga sau cuộc chiến ở Ukraine đã dẫn đến sự gia tăng chi phí năng lượng đáng kể trong năm 2022 và 2023. Mặc dù chi phí đã giảm, việc tái xuất năng lượng Nga có thể sẽ đẩy giá xuống thấp hơn nữa.

Các công ty Đức như tập đoàn hóa chất khổng lồ BASF đã chịu gánh nặng từ chi phí năng lượng tăng cao. Một phát ngôn viên của BASF cho biết giá khí đốt tăng chỉ là một yếu tố ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của họ, bên cạnh nhu cầu yếu và khối lượng nhập khẩu tăng.

Wolfgang Groe Entrup, Giám đốc điều hành Hiệp hội Công nghiệp Hóa chất Đức (VCI), cho biết các thành viên của hiệp hội “hoan nghênh các biện pháp giúp giảm giá năng lượng đang ở mức cao”, nhưng ông cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của “các đối tác đáng tin cậy”.

Ông Wolfgang cảnh báo: “Nga đã đơn phương đình chỉ nguồn cung qua Nord Stream 1 vào tháng 8/2022. Với nỗ lực to lớn, chúng tôi đã có thể đảm bảo an ninh nguồn cung ngay cả khi không có năng lượng của Nga. Chúng tôi không nên quay lại với những thói quen cũ và tránh phụ thuộc quá mức vào 1 quốc gia trong tương lai”.

Tuy nhiên, ông Hilgenstock cũng thừa nhận rằng sức hấp dẫn của năng lượng rẻ hơn sẽ luôn có khả năng định hướng cuộc thảo luận ở một số nơi, và đây chính là nơi phát sinh áp lực chính trị.

Những trở ngại và cam kết của EU

Sự phản đối chính trị đối với việc khôi phục nguồn cung khí đốt Nga vẫn còn gay gắt ở châu Âu. Ủy ban EU đã nhiều lần nhắc lại lập trường mạnh mẽ của mình, phù hợp với các kế hoạch trừng phạt hiện tại. Người phát ngôn của Ủy ban EU nhấn mạnh: “Nord Stream 2 không phải là dự án vì lợi ích chung, nó không đa dạng hóa các nguồn năng lượng của EU”.

EU đã cam kết sẽ từ bỏ tất cả nhiên liệu hóa thạch của Nga vào năm 2027 và đã công bố lộ trình chi tiết để đạt được mục tiêu này, bao gồm việc dừng tất cả các hoạt động nhập khẩu khí đốt của Nga vào cuối năm 2027 và chấm dứt các hợp đồng mới cung cấp bất kỳ loại khí đốt nào của Nga vào cuối năm 2025.

Ngay cả khi có sự ủng hộ về mặt chính trị, vẫn còn nhiều trở ngại kỹ thuật. Đường ống Nord Stream 2 chưa bao giờ được Đức chứng nhận hợp pháp và ông Hilgenstock không tin rằng Chính phủ Đức mới sẽ làm điều đó. Nhà tư vấn đầu tư Weaver tin rằng công việc sửa chữa có thể bắt đầu nhanh chóng nếu Mỹ có thể thuyết phục EU về lợi ích của thỏa thuận, nhưng ông Hilgenstock khẳng định điều quan trọng là EU phải làm rõ với Mỹ rằng việc mở lại đường ống Nord Stream không phải là vấn đề cần thảo luận.

Tóm lại, với những cam kết mạnh mẽ của EU và những rào cản chính trị, kỹ thuật, việc Đức quay lại nhập khẩu khí đốt từ Nga thông qua Nord Stream dường như vẫn là một viễn cảnh xa vời, dù áp lực về giá năng lượng vẫn luôn hiện hữu. Liệu lợi ích kinh tế có thể chiến thắng các nguyên tắc chính trị và an ninh năng lượng trong tương lai?