Nơi người dân treo rốn trẻ con trong rừng

Những đứa trẻ Xê Đăng (Quảng Nam) sinh ra được người cha đưa phần rốn, nhau thai treo trong rừng.

Là người dưới xuôi lên mưu sinh ở ở huyện miền núi Nam Trà My (Quảng Nam), chị Nguyên Thi Hông Thương có một kỷ niệm nhớ đời với cánh rừng rốn của người Xê Đăng ở làng Tắk Long, xã Trà Cang.

Những đùm rốn được người dân Xê Đăng treo trong rừng. Ảnh: Đắc Thành

Theo chị Thương, cách đây mấy năm, chị lên Tắk Long dựng nhà mở quán bán hàng. Cũng như người địa phương, gia đình chị phát rừng, chặt cây lau, đót, nứa đốt làm nương rẫy.

“Một hôm tôi đốt lửa không may gặp gió lớn, cháy lan sang khu rừng bên cạnh. Hai vợ chồng hốt hoảng kêu dân làng ra cứu hoả. Thấy vậy mọi người la hét: Mày đốt chết con tao rồi”, chị Thương nhớ lại.

Sau khoảng 30 phút, ngọn lửa được khống chế. Lúc này, dân làng Tắk Long mới nói với chị, đó là cánh rừng rốn linh thiêng. Nơi nhiều đời nay, người dân trong làng treo rốn trẻ con. Có đến cả nghìn đùm rốn trên cành cây ở trong đó.

Theo luật tục, chị Thương đã làm hại đến cánh rừng thiêng nên phải nộp phạt cho làng. Thể lệ được tính theo đùm rốn treo trong rừng mà ngọn lửa gây hại. Mỗi đùm rốn chị Thương nộp một con gà để các gia đình cúng thần linh mong xóa tội. “Tổng cộng tôi mua 15 con gà, mỗi con trên một kg đưa các hộ gia đình, họ mời thầy cúng về làm lễ”, chị Thương kể.

Già làng Tắk Long Hồ Văn Đen cho biết, mỗi làng Xê Đăng đều có một khu rừng rốn linh thiêng. Ảnh: Đắc Thành

Già làng Tắk Long Hồ Văn Đen cho hay, từ xa xưa cha ông người Xê Đăng đã thực hiện tập tục trên và truyền cho con cháu thực hiện. Mỗi người đàn ông trong cộng đồng khi cưới vợ, sinh con đều phải tuân thủ. Em bé vừa ra đời thì người cha lấy phần rốn, nhau thai và những vật dụng như áo quần, khăn quấn… có dính máu gói lại cẩn thận, đưa vào rừng rốn của làng treo lên cành cây.

“Tất cả những ngôi làng Xê Đăng sống quanh ngọn núi Ngọc Linh đều có rừng rốn”, già Đen nói.

Ông cũng cho biết, người Xê Đăng quan niệm, người chết nằm dưới – về với đất. Đứa bé sinh ra phải ở trên – sống trên đời. Nhau thai, rốn đều có linh hồn, nó còn sống, do đó không thể chôn mà phải treo lên.

“Bất cứ ai đụng đến rừng rốn, ví dụ như chặt cây, sắn bắn thì đều bị coi là vi phạm tập tục của làng và phải nộp phạt. Người Xê Đăng quan niệm đùm rốn có giá trị từ khi đứa trẻ sinh ra cho đến lúc già yếu. Khi người đó qua đời đưa chôn cất thì đùm rốn không còn ý nghĩa, tuy nhiên nó vẫn treo trong rừng, không ai được đụng đến”, già Đen cho hay.

Anh Hồ Văn Đơn có vợ vừa sinh con được 15 ngày chia sẻ, anh được cha mẹ truyền lại tập tục treo rồi và thực hiện theo.

“Vợ tôi sinh xong thì tôi đi vào rừng treo rốn cho con. Giữa đám cây, tôi chọn cành vững chắc để treo, mong con mình sẽ mạnh khoẻ”, anh Đơn nói.

Người dân đốt nương trồng lúa quanh khu rừng rốn, không đụng chạm đến cây xanh ở rừng này. Ảnh: Đắc Thành

Anh Đơn cho biết thêm, khi đời sống kinh tế – xã hội ở địa phương phát triển, nhiều người nêu vấn đề tập tục treo rốn không còn phù hợp. Tuy nhiên, nhiều dân làng vẫn thực hiện do thói quen, hơn nữa nhờ có rừng rốn mà nhiều cánh rừng được giữ lại, không bị chặt phá.

Ông Hồ Quang Bửu – Chủ tịch huyện Nam Trà My cho biết chính quyền đang nỗ lực tuyên truyền để người dân không thực hiện tập tục treo rốn, thời gian qua đã có xu hướng giảm.

“Chúng tôi đưa ra các chương trình giúp người dân xoá đói giảm nghèo. Huyện phân công, cứ một hộ nghèo thì có ba công chức theo dõi, giúp đỡ và phổ biến kiến thức, văn hóa cho họ, từ cách thức làm ăn, canh tác hiệu quả cho đến chi tiêu hợp lý”, ông Bửu chia sẻ.

Ngoài ra, dựa vào lợi thế sâm Ngọc Linh trên địa bàn, huyện đã thành lập trung tâm để nhân giống, cấp giống miễn phí cho người dân trồng để phát triển kinh tế.

Đắc Thành

Theo VNE