Nỗi hàm oan của “cua trinh nữ” độc nhất vô nhị
Thời gian gần đây, miền quê hẻo lánh thuộc xã Ngọc Sơn ( Lạc Sơn, Hòa Bình) bỗng được nhiều người biết đến bởi loài “cua trinh nữ”. Mới chỉ nghe qua tên loại cua này, ai cũng cảm thấy tò mò, muốn tận mắt chiêm ngưỡng.
Nhưng khi lặn lội về tận nơi, chúng tôi mới hay xung quanh loài cua “có một không hai” này tồn tại rất nhiều câu chuyện kỳ lạ và bên cạnh đó, là cả những lời đồn thổi khiến cho người dân nơi đây hoang mang, lo lắng. Để giải mã loại cua lạ, PV đã theo chân “ người rừng” đi mục sở thị “đặc sản” của xã Ngọc Sơn.
Loại cua “có một không hai”
Tìm đến xã Ngọc Sơn, hỏi thăm về loại cua đặc biệt này, chúng tôi được biết, thời điểm này đầu tháng 8, vì trời nắng to nên rất khó bắt “cua trinh nữ”. Thường thì trong một năm, tháng 3, tháng 4 mới thời cơ “vàng” để những người tò mò mục sở thị cua lạ.
Thoáng chút thất vọng, nhưng theo chỉ dẫn của một số người dân Ngọc Sơn, chúng tôi vẫn tìm đến nhà anh Bùi Văn Mao (SN 1967, ở xóm Cha, Ngọc Sơn, Lạc Sơn, Hòa Bình), người được mệnh danh là khắc tinh của “cua trinh nữ” của vùng đất xứ Mường này. Do suốt ngày lặn lội chốn thâm u, người dân nơi đây còn gọi anh với cái tên “người rừng”.
Ở mảnh đất Lạc Sơn, khi hỏi đến cái tên Mao, người dân biết ngay đến tài nghệ bắt cua điệu nghệ. Hơn 40 t.uổi, nhưng tay nghề bắt cua của anh khiến ngay cả những người quanh năm suốt tháng làm bạn với chiếc chum, vó phải thán phục.
Ngôi nhà sàn của gia đình anh Mao nằm trên một ngọn đồi. Phải rất vất vả, chúng tôi mới đến được chỗ ở của người đàn ông này. Gặp phóng viên, anh niềm nở đón tiếp và nói về loại cua “độc nhất vô nhị” trên quê hương mình.
Cận cảnh “cua trinh nữ”. Ảnh: T.G
Anh Mao cho biết: “Đối với loài cua này, mọi bộ phận trên cơ thể đều trắng đục như sữa. Chính vì thế, người ta gọi là “cua trinh nữ”. Ở Ngọc Sơn, chỉ có ba nơi “cua trinh nữ” xuất hiện đó là rừng Bẩy Mý, rừng Bà Già và Bãi Nhạ. Còn lại, quanh nơi dân cư sinh sống thỉnh thoảng cũng xuất hiện, nhưng số lượng không nhiều”.
Cũng theo người đàn ông này, “cua trinh nữ” sống tập trung ở những nơi khô cằn, không hề có sông suối hay gần nguồn nước. Nơi ở của chúng là những cái hang to, có thể luồn cả cánh tay vào được, thường thì những hang này sâu 1 – 2m, nhưng có hang sâu đến 3 – 4m.
Vào tháng ba hoặc tháng tư, người dân mới rầm rộ đi bắt chúng. Bởi thời điểm này, cua chui ra khỏi hang rất nhiều. Khác với cua bình thường, muốn bắt “cua trinh nữ” phải dùng biện pháp câu. Thông thường, con to nhất cũng chỉ nặng chừng một lạng.
Anh Mao cho biết thêm, việc câu “cua trinh nữ” khá đơn giản, chỉ cần một cành cây để nhử chúng. Thấy chúng tôi tỏ vẻ chưa tin tưởng, anh Mao lập tức ngỏ ý sẵn sàng dẫn phóng viên đi mục sở thị tài bắt cua của mình.
Trước khi đi, anh Mao cười nói với chúng tôi rằng, mùa này tháng 8 nắng nóng nên bắt cua không dễ như hồi tháng 3. Nói rồi, anh Mao thay bộ quần áo màu xanh, dẫn chúng tôi ra Bãi Nhạ, nơi mà người đàn ông này khẳng định có rất nhiều loại cua đặc biệt sinh sống.
Video đang HOT
Trên đường đi, anh Mao giải thích: “Chỉ cần phát hiện ra hang là có thể bắt được loại cua lạ này. Đứng trước hang, mình sẽ dùng cành cây để câu chúng. Nghĩa là, nhìn cành cây rung rung, “cua trinh nữ” sẽ tưởng có con vật khác xâm phạm lãnh thổ của mình.
Ngay lập tức, chúng bò ra khiêu chiến. Khi đó mình chỉ cần thò tay ra là bắt được ngay. Một điều lý thú ở loài cua này là khi nó đã ra khỏi hang thì mình dụ nó đến đâu, nó sẽ bò theo đến đó”.
Anh Mao trổ tài bắt cua. Ảnh: T.G
Theo chân “người rừng” săn “cua trinh nữ”
Theo chân anh Mao, chúng tôi đến cuối rừng Bà Già, nơi được coi là một trong những vựa “cua trinh nữ” của xã Ngọc Sơn. Vừa ra đến nơi, anh đã chỉ cho chúng tôi từng khu vực có nhiều cua trú ngụ. Ở đây có bao nhiêu hang, hốc, anh Mao đều nhớ rõ.
Đi vào được một đoạn, khi đến gần một cửa hang nhỏ bằng cổ tay, sâu hun hút, anh Mao quay lại nói: “Giống cua này vốn sợ người nên các chú cứ đứng ở đây, đến gần quá, tiếng bước chân động là nó sợ, không ra đâu”. Nghe anh nói vậy, chúng tôi lặng lẽ đứng từ xa quan sát. Cách hang “cua trinh nữ” khoảng 10 mét, người viết vẫn có thể tận mắt chứng kiến tài nghệ bắt cua của “người rừng”.
Tiếp đó, anh Mao cầm trên tay cành cây làm mồi nhử, nhẹ nhàng bước đến cửa hang, nơi ẩn náu của “cua trinh nữ”. Tay anh cầm cành cây, liên tục đưa đi đưa lại trên miệng hang. Khoảng 5 phút sau, chúng tôi mới thấy một chú cua bò ra. Anh Mao tiếp tục nhử cua ra khỏi hang, vừa ra khỏi hang cách chừng 10 cm, anh nhanh tay vồ lấy con cua đang cố chạy trốn.
Chúng tôi thắc mắc, nếu không có nước thì làm sao mà cua có thể sống được, anh Mao giải thích: “Theo tôi đoán thì loài cua này đào hang sâu đến tận nơi có mạch nước ngầm. “Cua trinh nữ” ăn tạp lắm. Từ giun, dế, côn trùng và cả rong rêu nữa”. Tận mắt nhìn thấy anh Mao bắt “cua trinh nữ”, bao hoài nghi của chúng tôi trước đó đã được giải đáp.
Anh Mao tiếp tục rón rén vén những luồng cây rậm rạp để tìm những chiếc hang cua mà từ lâu anh đã định vị được trong đầu. Bình thường, anh chỉ mất khoảng 5 phút để có thể bắt được một con cua, nhưng có hang phải nhử đến 15 – 20 phút, cua mới chịu ra.
Anh Mao bật mí, nếu muốn câu được nhiều cua trinh nữ, người dân địa phương thường chọn những hôm trời mưa, hang bị ngập nước. Khi đó, cua ngộp thở nên bò lên kiếm ăn rất nhiều. Mùa hè, chúng thường ít ra ngoài, còn mùa mùa đông, chúng lấp miệng hang ngủ nên không ai đi câu cả. Thời điểm thích hợp nhất là vào mùa xuân.
Nói rồi anh Mao lại tiếp tục thể hiện tài nghệ của mình. Thấy trời nắng to, chúng tôi đ.ánh ý nói với anh ra về. Anh Mao đi lại một lúc, bắt thêm được vài con nữa rồi mới chịu. Vừa về đến nhà, anh cười lớn bảo: “Với số cua hôm nay bắt được, tôi sẽ cho nhà báo thưởng thức vài món ra trò”.
Thực hư lời đồn “ cua độc” gây c.hết người
Lấy chiếc gáo dừa dội dòng nước giếng mát lạnh rửa tay, anh Mao tâm sự với chúng tôi rằng, gần đây liên tục xuất hiện tin đồn có người ăn “cua trinh nữ” bị ngộ độc đến t.ử v.ong. Chính vì thế, người đi bắt loài cua lạ giờ chỉ đếm trên đầu ngón tay. Không ai biết cái tin đồn quái ác kia xuất phát từ đâu nhưng nó khiến người dân trong vùng khiếp sợ.
Quá trình tìm hiểu sau đó, chúng tôi phát hiện không chỉ mình anh Mao ấm ức với nỗi bức xúc này. Thực tế, nhiều người dân xã Ngọc Sơn khi nghe được những tin đồn về “cua trinh nữ” của quê hương mình cũng tỏ ra hết sức hoang mang.
Ông Bùi Văn Nam, một cao niên trong làng chia sẻ: “Tôi đã đi nhiều nơi trên đất nước, nhưng chưa bao giờ thấy loài cua trinh nữ này xuất hiện ở đâu ngoài Lạc Sơn. Trước đây, cũng có một thời gian người dân đồn rằng ăn loài cua này sẽ bị ngộ độc, thậm chí là t.ử v.ong”
Để tìm hiểu rõ hơn sự việc, chúng tôi đến gặp ông Bùi Văn Dương, Chủ tịch xã Ngọc Sơn. Trao đổi về vấn đề này, ông Dương cho biết: “Việc ăn cua bị ngộ độc c.hết người chỉ là những lời đồn đoán không có cơ sở. Loại cua trắng ở đây hoàn toàn không có độc.
Thực tế, người dân ở đây thỉnh thoảng vẫn bắt cua về ăn và chưa thấy ai có biểu hiện ngộ độc cả. Loại cua trắng hay còn gọi là “cua trinh nữ”, nó gần như cua đồng. Ngày trước, loại cua này nhiều lắm. Bây giờ, một phần do người bắt nhiều, phần nữa do ô nhiễm nên chúng ít dần. Ngoài loại “cua trinh nữ”, ở vùng đất Ngọc Sơn này còn có cua đá sống trên núi”.
Thực tế đúng như ông Dương khẳng định, tại xã Ngọc Sơn chưa từng chứng kiến bất kỳ trường hợp nào, kể cả trong lẫn ngoại địa phương, bắt “cua trinh nữ” về làm món ăn lại bị ngộ độc. Theo lời lý giải của anh Mao, có thể ai đó không muốn mọi người bắt cua nữa nên mới tung tin đồn như vậy. Trên thực tế, từ trước đến nay, cả ngàn người ăn nhưng chưa thấy ai ngộ độc cả.
Cần bảo tồn “đặc sản” Ngọc Sơn Cũng theo ông Bùi Văn Dương – Chủ tịch xã Ngọc Sơn, trước đây, người dân trong xã Ngọc Sơn đi bắt cua ồ ạt khiến số lượng chúng suy giảm nghiêm trọng. Chính quyền địa phương đã tuyên truyền với bà con rằng, loại cua này rất đặc biệt, không phải cùng đất nào cũng có. Nó là “đặc sản” nơi đây nên người dân phải cùng nhau bảo tồn.
Theo Tiến Ngọc
Câu cua trinh nữ
Có một loài cua kỳ lạ sống ở đất bãi thôn Vâng, xã Ngọc Sơn (Lạc Sơn, Hoà Bình) từ hàng trăm năm nay. Dân bản địa vẫn quen gọi nó là cua trinh nữ bởi màu trắng sữa và khi luộc cũng không biến sắc.
Người làng Vâng ai cũng khẳng định giống cua kỳ lạ chỉ sống ở làng, kể cả Chủ tịch xã Ngọc Sơn Bùi Văn Dương. "Tôi đố anh tìm được nơi nào trên dải đất hình chữ S này có loài cua mà mọi bộ phận trên cơ thể đều trắng đục như sữa, thậm chí khi đun sôi cũng không biến sắc như cua làng Vâng", ông Dương nói.
Kéo khách ra khu vườn ngay cạnh nhà trồng toàn bương tre, ông Dương chỉ tay vào chi chít những lỗ tròn như cổ tay người và nói: "Đấy chính là nơi ở của chúng. Những cái hang này sâu khoảng 3 m, 5 m, thậm chí 7 m". Giống cua vốn sợ người và quen sống ở nước, nhưng kỳ lạ là khoảng đất bãi nhà ông Dương và các hộ lân cận nằm xen lẫn khu dân cư, người qua lại rất nhiều. Xung quanh không hề có sông suối hay kênh mương nào nên nguồn nước rất khan hiếm.
Cần câu cua được làm từ một cành cây thẳng, trên ngọn có 2 lá non. Trong ảnh ông Duyên đang câu cua trinh nữ. Ảnh: Nông nghiệp Việt Nam.
Nghe khách thắc mắc đất đai cằn cỗi thế thì cua sống bằng cách nào, ông Dương bảo: "Chắc chắn nó phải đào hang sâu đến tận nơi có mạch nước ngầm rồi. Còn thức ăn thì tạp nham lắm: giun, dế, côn trùng, bọ gậy, thậm chí cả rong rêu".
Có lẽ tập tính ẩn mình sâu trong lòng đất, nơi ánh sáng không thể len lỏi tới, là nguyên nhân chính dẫn đến hình hài "bạch tạng" của loài cua này. Và người ta đặt cho nó hàng chục cái tên độc đáo như: cua sữa, cua trinh nữ, cua trắng, cua đất... Ở xóm Vâng chỉ có 2 bãi đất cua đục lỗ ở là bãi Báy và bãi Bương.
Do cua ở sâu trong lòng đất nên người ta phải dùng cần dụ nó ra ngoài rồi mới bắt. Nhắc đến những người câu cua đất giỏi nhất thôn Vâng thì không thể thiếu cái tên Bùi Văn Duyên. Ở t.uổi gần 50, kỹ nghệ câu cua của ông khiến ngay cả những người bản địa cũng phải trầm trồ thán phục.
Thấy khách muốn đi câu cùng, ông Duyên lôi ra chiếc áo màu xanh đậm đưa cho khách giải thích: "Chú phải cởi cái sơ mi trắng ra, mặc áo này vào thì tôi mới cho đi câu cua cùng. Vì khi nhìn thấy áo trắng cua rất sợ, nó biết ngay là con người đang tiến đến nên chui tọt xuống hang sâu".
Theo ông Duyên, muốn câu được nhiều cua thì trước tiên phải có chiếc cần tốt. Có thể dùng bất cứ cành cây nào, chỉ cần nó không cong queo, độ đàn hồi vừa phải và có lá non đầu ngọn để cua tưởng con mồi đang chuyển động là được. Chiều dài lý tưởng của chiếc cần dao động 80-100 cm, tuỳ theo chiều cao của người câu.
Xâu cua của ông Duyên thu được sau một giờ câu. Ảnh: Nông nghiệp Việt Nam.
Lần này, loại cây mà "kỳ tài câu cua thôn Vâng" dùng làm cần là ngọn cỏ hôi mọc đầy vệ đường. Sau khi đã tuốt bỏ toàn bộ lá già, chỉ để lại hai chiếc lá non phía trên cùng, ông gọi con gái mang cuốc ra để đào giun. "Cua rất nhạy với mùi tanh nên phải bắt con giun, con nhái chà xát vào lá non của cần câu để dụ nó ra khỏi hang nhanh hơn", ông bật mí.
Bắt đầu câu cua đất từ khi lên 10 t.uổi, hai bãi cua trong thôn có bao nhiêu lỗ, nằm ở vị trí nào ông Duyên đều kể vanh vách. Đây là điều kiện tối quan trọng để câu thành công. Do miệng hang thường bị che khuất bởi cỏ cây và bụi rậm, nếu cứ đi phăm phăm, thấy có lỗ mới dừng lại thì lúc ấy cua đã bò xuống đáy.
Mỗi lần tiến đến gần một lỗ cua, ông Duyên co người, rón rén bước chân thật khẽ. Nếu cua đang ở gần miệng hang, ông co người thật thấp, chân phía sau trùng xuống, chân còn lại thả lỏng như tư thế của vận động viên điền kinh trước vạch xuất phát. Sau đó, ông từ từ đưa cần câu ra, vảy cổ tay rung cần để chiếc lá trên ngọn chuyển động dụ cua đến. Cua tiến đến đâu, cần được kéo lùi tới đó. Khi cua cách miệng hang khoảng 20 cm, ông Duyên từ từ đưa tay còn lại về phía trước rồi nhanh như cắt vồ trúng nó.
Những lần thuận lợi, ông chỉ mất 2 phút là tóm được cua. Nhưng có khi chúng ra một chút lại thụt vào, phải nhử đi nhử lại 15 phút mới thành công. Câu cua cần chọn thời điểm thích hợp, ví dụ sau khi trời mưa, hang bị ngập nước, cua ngộp thở nên bò lên kiếm ăn rất nhiều. Vào mùa đông, chúng lấp miệng hang ngủ nên không ai đi câu.
Khoảng thời gian lý tưởng nhất để "thu hoạch" loài vật này là từ tháng 4 đến 8. Con to nhất mà ông Duyên bắt được bằng cả mu tay người lớn nhưng bây giờ chủ yếu là cua to bằng 3 ngón tay. Mất khoảng một giờ đi câu, ông Duyên đã cầm lủng lẳng trên tay xâu cua hơn 20 con. Ông bảo, chỉ cần bấy nhiêu là đủ một bữa ra trò rồi, không câu thêm nữa. Sau khi rửa sạch, vợ ông Duyên cho vào nồi hấp cách thuỷ, bên dưới có lá sả, ớt, và một số loại lá rừng rất thơm ngon.
Khi hấp chín, thịt cua vẫn giữ nguyên màu trắng đục. Ảnh: Nông nghiệp Việt Nam.
Đúng như Chủ tịch xã Bùi Văn Dương nói, ngay cả khi chín, cua vẫn nguyên màu trắng đục. Vỏ cua mỏng, vị thịt ngọt, thơm và săn chắc. Ngoài hấp, nấu canh rau ngót, dân thôn Vâng còn dùng cua làm nguyên liệu làm mắm chua. Cua được giã nhuyễn, sau đó trộn lẫn thính (làm từ bột ngô rang), muối, hành, ủ trong vại sành khoảng nửa tháng, đến bữa ăn lấy ra hâm lại chấm rau luộc.
Chủ tịch xã Bùi Văn Dương tâm sự, ở đây đất đai khô hạn nên cây lúa không thể phát triển. Đời sống của người dân dựa cả vào bắp ngô, cây mía, củ măng, nhưng ngô, mía lại xuống giá nên rất bấp bênh. Cả xã Ngọc Sơn có 2.496 người, tỷ lệ hộ nghèo chiếm 50% với mức thu nhập bình quân khoảng 9,6 triệu một người một năm. Vào mùa giáp hạt, nỗi lo thiếu đói lại chờ chực. Trong mâm cơm thường ngày, rau, dưa vẫn là chính, còn thịt cá vài ba hôm mới xuất hiện một lần.
Thế nên hai bãi cua đất ở thôn Vâng giống như "niêu cơm Thạch Sanh" giúp dân làng bổ sung dưỡng chất. "Từ đời ông, đời cha tôi đã có hai bãi cua này. Đến giờ vẫn duy trì được là bởi người dân không bắt cua vì đồng t.iền, khi nào bắt đủ bữa ăn là quay về. Nhiều người vùng khác lân la đến thuê người câu cua với giá cao, thế nhưng không một ai đi. Nhiều khi tỷ phú cũng không mua được đâu anh ạ", ông Dương nói.
Theo Nông nghiệp Việt Nam
44 t.uổi, 'người rừng' quấn quýt bên cha Dù về nhà hay đi chơi với ai thì cũng cứ cách 2-3 giờ là Lang đòi dẫn vào gặp cha mình. Ông Lang và cha mình tại bệnh viện Tây Trà Sự thân thiện của cộng đồng và những háo hức khám phá bao điều mới lạ của cuộc sống hiện đại, đã dần làm vơi đi nỗi nhớ rừng của ông...
