Nỗi đau ở xóm mồ côi

Nhiều năm nay, người ta thường gọi thôn này bằng những cái tên như “ xóm góa chồng”, “làng góa bụa”, “ xóm mồ côi”…

Xã Hải Thái là nơi cư trú chủ yếu của những người dân di cư lên phát triển kinh tế mới đến từ các huyện Hải Lăng, Vĩnh Linh, Gio Linh và một số tỉnh ở miền Bắc từ ngày mới thành lập.

Đất đai nơi này cằn cỗi, hoang vu, ít ruộng nên người dân chỉ dựa vào nghề đi rừng và nghề rà phế liệu chiến tranh tại các khu vực còn sót nhiều bom đạn như đồi Cồn Tiên, đồi C2, trại ông Cơ, đồi Khe Me…

Ký ức kinh hoàng

Thôn 6, xã Hải Thái nép mình trong những vườn cao su yên bình. Giấu mình trong vẻ thanh bình ấy nên ít ai biết được ngôi làng này đã có hàng chục người chết vì nghề rà phá bom mìn.

Những người may mắn hơn cũng bị thương tật vĩnh viễn vì cái nghiệp mưu sinh nghiệt ngã này. Những tiếng bom khô đanh như những nhát cứa đau đớn vẫn còn hằn sâu trong ký ức hãi hùng của dân làng đến tận ngày nay.

Bà Tạ Thị Thảnh, ở thôn 6, bồng cháu nội trên tay, nhớ lại: Những năm đầu thập kỷ 90, khi cây cao su, những mô hình kinh tế vườn đồi, vườn rừng còn mới lạ và chưa thực sự mang lại của cải cho người dân nơi đây thì những mảnh phế liệu chiến tranh, bom đạn, nguồn thuốc nổ… lại có sức hút mãnh liệt đối với thanh niên trong thôn vì những thứ này có thể bán đổi gạo ngay để sống qua ngày.

Bà Thảnh tâm sự: “Biết là nguy hiểm nhưng hồi đó vì không có nghề ngỗng gì lại túng thiếu nên người làng tui cũng chỉ biết liều mình vác máy rà vào rừng tìm cái ăn chứ ở nhà thì chỉ có đói thôi. Nhưng cũng hãi hùng lắm, lâu lâu nghe bom nổ là vợ con ở nhà nóng cả ruột gan”.

Ông Nguyễn Nam Phúc, chồng bà Thảnh, rời quê xã Vĩnh Nam, huyện Vĩnh Linh chuyển vào thôn 6, xã Hải Thái sinh sống từ hồi mới giải phóng.

Cứ tưởng vào mảnh đất mới, gia đình bà sẽ tạo lập được cuộc sống khấm khá hơn. Nhưng với 3 sào ruộng nước bạc màu phải nuôi đàn con 7 đứa nên chồng và con trai bà cố sắm chiếc máy rà phế liệu theo người làng vào rừng rà bom mìn, lấy thuốc nổ bán nuôi gia đình.

Căn nhà tạm bợ, dột nát của hai mẹ con chị Nguyễn Thị Hương

Bà Thảnh không thể quên được buổi trưa hè nghiệt ngã năm 1991. Khi đang ngồi cưa quả bom lớn để lấy thuốc nổ trước nhà thì bất ngờ quả bom phát nổ long trời hất tung ông Phúc và người con trai Nguyễn Viết Trường (lúc bấy giờ mới 16 tuổi).

Lúc hàng xóm chạy đến thì chỉ thấy bà Thảnh đang cố lê lết nhặt từng mảnh cơ thể của hai cha con lẫn lộn với đất cát vừa than khóc thảm thiết.

Cũng vào năm đó tại khu vực trại Ông Cơ xảy ra vụ nổ bom kinh hoàng cùng lúc cướp đi sinh mạng của 3 người con ruột và 2 người cháu của đình ông Nguyễn Văn Bình khi họ đang cố gỡ một quả bom để lấy lõi đồng và thuốc nổ.
Không lâu sau vụ tai nạn tang thương đó, vào ngày 7-2-1991, cũng tại khu vực này, 2 người con trai của ông Nguyễn Vật ở thôn 6 cũng đã chết do đạn phát nổ khi đào bới tìm phế liệu.

Bom nổ chết người liên tục nên người dân nơi đây cho biết những năm đó hễ nghe có tiếng bom nổ là y như rằng hôm sau trong làng lại có đám tang. Những trái bom mìn còn sót lại ấy đã cướp biết bao sinh mạng của người nơi đây và để lại trong làng những ngôi nhà trống vắng đàn ông.

Nỗi đau người ở lại

Căn nhà của chị Nguyễn Thị Hương, 36 tuổi, ở thôn 6, nằm ngay trục đường trung tâm xã. Nhà tường cót, mái ngói tạm bợ, dột tứ tung. Chị Hương cho biết từ ngày chồng mất, ngôi nhà của chị càng trở nên lạnh lẽo vì thiếu bàn tay chăm sóc của người đàn ông.

Gợi lại chuyện cũ, đôi mắt chị Hương chợt đỏ hoe: “Hai vợ chồng mới cưới và bén hơi nhau chưa tròn 5 tháng thì anh ấy bỏ mẹ con tui ra đi. Lúc cưới nhau là tui có thai luôn, lúc cha mất thì con bé vẫn chưa kịp chào đời”.

Con gái chị- Trần Thị Mỹ Hòa-hiện đang học lớp 8. Chị Hương tâm sự: “Cũng may mà kịp có con bé chứ nếu không chắc tui không sống được đến chừ. Lúc đó, tui còn trẻ, nhiều người bảo hay là đi bước nữa để chăm lo cho hai mẹ con tốt hơn. Tui cũng suy nghĩ dữ lắm nhưng rồi lại thôi. Nếu gặp người đàn ông tốt thì mình hạnh phúc nhưng nếu không may gặp người chồng rượu chè, vũ phu thì cuộc sống của hai mẹ con sẽ càng khổ hơn “.

Sau hơn ba năm ở bên nhà nội thờ chồng, năm 2001, chị ra riêng, làm căn nhà nhỏ để buôn bán hàng tạp hóa lặt vặt sống qua ngày.

Nhưng do vốn ít, làm ăn khó khăn nên một thời gian sau, chị nghỉ bán chuyển sang đi cạo mủ cao su thuê hoặc làm mướn cho người dân trong vùng. Cuộc sống của hai mẹ con giờ phụ thuộc vào những đồng tiền còm cõi thất thường của chị.

Chồng chết cũng đã để lại cho bà Thảnh một đàn con nheo nhóc. Đến giờ 2 con trai bà đã lập gia đình nhưng cuộc sống cũng bấp bênh.

Em Nguyễn Thị Ái Vy, 16 tuổi, hiện đang học lớp 10, có lẽ là người may mắn hơn cả khi được mẹ nuôi học đến cấp 3. Vy bảo cố gắng học giỏi đậu đại học để kiếm một nghề nghiệp ổn định để sau này bù đắp cho mẹ phần nào nhưng nhà nghèo quá nên chưa biết tính sao.

Chị Trần Thị Vân, Chủ tịch Hội Phụ nữ xã, cho biết: Hầu hết những chị em có chồng chết do bom mìn đều ở vậy nuôi con nên đời sống gặp nhiều khó khăn.

Nhằm giúp đỡ những gia đình này cải thiện đời sống, thông qua nhiều kênh khác nhau đã hỗ trợ cho họ vay vốn ưu đãi để phát triển kinh tế. Hội Phụ nữ xã cũng tích cực vận động các gia đình có đời sống kinh tế khá giả trong thôn, xã đỡ đầu những gia đình phụ nữ nghèo bằng các hình thức như giúp ngày công, cây, con giống cũng như tạo điều kiện cho chị em vay không tính lãi suất vốn từ nguồn tiết kiệm tín dụng của xã để chị em có điều kiện phát triển kinh tế, thoát nghèo.

Theo thống kê chưa đầy đủ, tính từ những năm 1980 đến 2002, số người chết do làm nghề rà phá phế liệu chiến tranh, cưa bom lấy thuốc nổ hoặc vướng phải bom mìn trong lúc sản xuất ở xã Hải Thái là 53 người (của 31 hộ gia đình). Đa số những nạn nhân xấu số trên là trụ cột của gia đình. Trong đó riêng thôn 6 đã có đến 25/98 hộ gia đình có người tử vong vì bom mìn.

Theo Bưu Điện Việt Nam