Nỗ lực cứu các loài thực vật quý hiếm tại Grampians sau thảm họa cháy rừng

Thảm họa cháy rừng tại công viên quốc gia Grampians, bang Victoria, Australia, đã gây ra tổn thất nghiêm trọng đối với hệ sinh thái nơi đây.

Đậu đắng Grampians là một trong năm loài được ưu tiên cứu hộ tại công viên quốc gia Grampians. Ảnh: The Guardian

Các nhà khoa học từ Vườn bách thảo Hoàng gia Victoria đang tích cực triển khai kế hoạch tìm kiếm và bảo tồn các loài thực vật có nguy cơ tuyệt chủng trong khu vực bị ảnh hưởng. Trong số các loài thực vật chịu tác động nặng nề, cây đậu Grampians globe -pea – loài cây bụi gai với hoa màu cam và vàng rực rỡ – là một trường hợp đặc biệt. Đây là loài thực vật cực kỳ hiếm, chỉ xuất hiện tại một số ít địa điểm, trong đó có những khu vực thuộc 76.000 ha đã bị cháy trong thời gian qua.

Giám đốc điều hành Vườn bách thảo Hoàng gia Victoria, ông Chris Russell nhấn mạnh tính cấp bách của việc bảo tồn, đồng thời khẳng định rằng công việc này nhằm tạo ra các quần thể dự phòng trước khi chúng bị mất mãi mãi. Ông cho biết, biến đổi khí hậu đang gây ra sự gián đoạn lớn đối với toàn bộ hệ sinh thái. Với sự phối hợp từ Sở Môi trường bang Victoria và các cộng đồng địa phương, các nhà thực vật học và làm vườn đã được triển khai đến công viên quốc gia Grampians để đánh giá thiệt hại. Họ sẽ thu thập hạt giống và cành giâm từ các loài thực vật nguy cấp, sau đó bảo quản tại Ngân hàng Hạt giống Bảo tồn Victoria và các bộ sưu tập sống của Vườn bách thảo Hoàng gia.

Grampians – được biết đến với tên gọi Gariwerd trong tiếng bản địa – là điểm nóng về đa dạng sinh học của Australia. Công viên này sở hữu khoảng một phần ba hệ thực vật của bang Victoria, bao gồm 49 loài thực vật đặc hữu không tồn tại ở bất kỳ nơi nào khác trên thế giới. Tuy nhiên, tần suất cháy rừng ngày càng gia tăng đã làm suy yếu khả năng phục hồi của nhiều loài thực vật tại đây. Tiến sĩ Ella Plumanns Pouton – nhà nghiên cứu về ảnh hưởng của cháy rừng đối với đa dạng sinh học, cho biết cháy rừng có thể vừa là động lực vừa là mối đe dọa đối với hệ thực vật. Bà giải thích, sau các vụ cháy lớn vào các năm 2006, 2013, 2014 và 2024, 90% cảnh quan Grampians đã bị thiêu rụi. Điều này làm giảm khả năng tích lũy hạt giống và phục hồi của các loài thực vật.

Theo Giáo sư Angela Moles, nhà sinh thái học thực vật tại Đại học New South Wales, cam kết của chính phủ Australia về việc không để xảy ra sự tuyệt chủng mới đang đứng trước thách thức lớn.

Với hàng nghìn loài thực vật chỉ sống trong vài km vuông, hai đám cháy liên tiếp có thể hủy hoại hoàn toàn một quần thể. Các nhà khoa học của Vườn bách thảo Hoàng gia Victoria đang tập trung vào năm loài thực vật ưu tiên tại Grampians, bao gồm cây đậu Grampians globe-pea, loài Mt Cassell grevillea, hoa gạo Grampians và loài lan Pomonal tỏi tây có nguy cơ tuyệt chủng. Ông Chris Russell cho biết những vật liệu di truyền còn lại của các loài này vô cùng quý giá, giống như vàng và cần được bảo tồn khẩn cấp.

Dù đối mặt với nhiều thách thức, đội ngũ khoa học vẫn duy trì tinh thần lạc quan và cam kết thực hiện nhiệm vụ. Ông Russell khẳng định rằng những người tham gia dự án đều có niềm đam mê mãnh liệt với thiên nhiên và quyết tâm bảo vệ các loài thực vật đặc hữu trước nguy cơ tuyệt chủng. Các nỗ lực bảo tồn tại Grampians không chỉ là giải pháp trước mắt mà còn mở ra hướng đi bền vững cho việc bảo vệ đa dạng sinh học trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng gia tăng.