Nỗ lực của Iran nhằm duy trì vị thế tại Liban

Cuộc khủng hoảng hiện tại đã buộc Iran phải điều chỉnh chiến lược nhằm đảm bảo tầm ảnh hưởng tại khu vực, đặc biệt trong việc đối phó với Israel và bảo vệ các lợi ích của mình tại Liban.

Chủ tịch Quốc hội Iran Mohammad Baqer Qalibaf (trái) trong cuộc gặp Thủ tướng Liban Najib Mikati (phải) ở Beirut ngày 12/10/2024. Ảnh: IRNA/TTXVN

Theo nhận định của bà Sima Shine, Giám đốc chương trình nghiên cứu Iran tại Viện Nghiên cứu An ninh Quốc gia (INSS) có trụ sở tại Israel ngày 13/10, Iran từ lâu đã coi Liban là một phần quan trọng trong chiến lược khu vực của mình, đặc biệt thông qua việc hỗ trợ phong trào Hezbollah.

Tuy nhiên, những biến động mới đây đã đặt Iran vào tình thế khó khăn khi các hoạt động quân sự gia tăng, cùng với sự leo thang căng thẳng khu vực. Đặc biệt, các vụ á.m sá.t những lãnh đạo cấp cao của Hezbollah, bao gồm cả thủ lĩnh của nhóm Hassan Nasrallah, đã làm lung lay ảnh hưởng của Iran tại Liban. Cuộc tấ.n côn.g mạnh mẽ của Israel và sự khủng hoảng trong nội bộ Hezbollah càng khiến vị thế của Iran bị thách thức hơn bao giờ hết.

Giai đoạn leo thang và khủng hoảng

Bà Shine, người từng là Trưởng phòng Nghiên cứu & Đán.h giá của Cơ quan tình báo Israel Mossad (2003-2007), cho rằng tháng 10 này chứng kiến một loạt các sự kiện làm thay đổi tình hình tại Liban. Hezbollah, lực lượng mà Iran dựa vào để duy trì sức ép với Israel, đã phải đối mặt với những tổn thất lớn trong các hoạt động quân sự của Israel gần đây.

Việc Lực lượng Phòng vệ Israel ( IDF) liên tục tấ.n côn.g các cơ sở vũ khí của Hezbollah, kết hợp với việc di dời hơn một triệu cư dân khỏi miền Nam Liban, đã làm suy yếu đáng kể vị thế của Hezbollah. Đây là lần đầu tiên nhóm này, và cả Iran, đứng trước nguy cơ mất đi tầm ảnh hưởng ở Liban. Những vụ á.m sá.t quan trọng như thủ lĩnh Hassan Nasrallah của Hezbollah và chỉ huy Ismail Haniyeh của Hamas đã khiến Iran phải cân nhắc nghiêm túc việc thay đổi chiến lược.

Trong bối cảnh này, ngày 1/10, Iran đã quyết định thực hiện một cuộc tấ.n côn.g mạnh mẽ vào Israel bằng việc phóng gần 200 tên lửa đạn đạo nhắm vào các mục tiêu quan trọng gần Tel Aviv. Động thái này được xem là sự trả đũa cho những vụ á.m sá.t lãnh đạo và cũng nhằm tái khẳng định khả năng răn đe của Iran trong khu vực.

Cuộc tấ.n côn.g không chỉ gửi thông điệp mạnh mẽ đến Israel mà còn cho thấy quyết tâm của Iran trong việc bảo vệ các đồng minh khu vực của mình như Hezbollah và Hamas. Đồng thời, Iran muốn chứng minh rằng dù có mất đi một số nhân vật chủ chốt, họ vẫn kiên định trong việc duy trì sức ảnh hưởng tại Trung Đông.

Nỗ lực ngoại giao của Iran

Chuyên gia Shine lưu ý, cùng với biện pháp quân sự, Iran cũng không quên sử dụng đòn bẩy ngoại giao để nỗ lực kiểm soát tình hình ở Liban. Ngày 4/10, Bộ trưởng Ngoại giao Iran Abbas Araghchi đã tới Beirut để gặp Thủ tướng Liban Najib Mikati và Chủ tịch Quốc hội nước này Nabih Berri. Những cuộc gặp này nhằm mục đích đảm bảo rằng Hezbollah vẫn nhận được sự hỗ trợ của Iran, đồng thời ngăn chặn các thế lực khác trong khu vực lợi dụng tình hình để gây ảnh hưởng xấu đến lợi ích của Tehran.

Chuyến thăm của ông Araghchi đến Beirut, sau đó là chuyến thăm của Chủ tịch Quốc hội Iran Mohammed Bagher Ghalibaf vào ngày 12/10, là minh chứng cho sự nỗ lực của Iran trong việc tái khẳng định vị thế tại Liban. Ông Ghalibaf mang theo thông điệp từ lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei, cho thấy Tehran không muốn từ bỏ liên minh với Hezbollah bất chấp những thách thức hiện tại. Những nỗ lực ngoại giao này còn nhằm mục đích kiềm chế tình hình và tìm cách duy trì ảnh hưởng lâu dài của Iran tại Liban.

Tuy nhiên, Iran cũng phải đối mặt với một số thách thức trong việc duy trì ảnh hưởng của mình ở Liban. Ngoài thách thức quân sự, Iran còn phải đối mặt với áp lực từ các lực lượng bên ngoài và chính quyền Liban. Washington và Beirut đã kêu gọi thúc đẩy cuộc bầu cử tổng thống tại Liban, một tiến trình mà Hezbollah đã ngăn cản trong gần hai năm qua.

Những lời kêu gọi ngừng liên kết cuộc xung đột ở Gaza với Liban cũng đã đặt Hezbollah và Iran vào tình thế khó xử. Hezbollah, vốn từng là lực lượng thân Iran quan trọng giúp Tehran duy trì vị thế tại Liban, giờ đây bị yếu đi đáng kể, làm suy giảm khả năng của Iran trong việc duy trì sự hiện diện mạnh mẽ tại đây.

Những mất mát về nhân sự, bao gồm cả tướng Nilfaroshan, Phó chỉ huy Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran, đã làm giảm khả năng kiểm soát và quản lý mối quan hệ với Hezbollah.

Điều này tạo ra một thực tế mới, khi Iran phải thích nghi với việc Hezbollah không còn đủ mạnh để đóng vai trò như trước trong việc răn đe Israel.

Tóm lại, trước bối cảnh trên, Iran đang phải điều chỉnh chiến lược của mình để phù hợp với tình hình mới. Mặc dù gặp nhiều thách thức, Tehran vẫn quyết tâm duy trì sức ảnh hưởng tại Liban bằng cách kết hợp cả biện pháp quân sự và ngoại giao. Tuy nhiên, việc Hezbollah yếu đi không chỉ ảnh hưởng đến Iran mà còn làm tổn hại khả năng răn đe của họ đối với Israel.