Nợ công tăng vọt của Mỹ là ‘cơ hội vàng’ cho Trung Quốc
Trung Quốc ngày càng từ bỏ các tài sản được định giá bằng USD để chuyển sang vàng khi Bắc Kinh dẫn đầu một chiến dịch toàn cầu hướng tới phi đô la hóa.
Trung Quốc đang bán tháo các tài sản bằng USD với hy vọng biến đồng nhân dân tệ thành đồng tiề.n dự trữ toàn cầu. Ảnh: Agencies
Trung Quốc đang dần khẳng định mình là một nhân tố chính trong khu vực được gọi là Phương Nam Toàn cầu (Global South). Trong vài thập kỷ qua, Trung Quốc đã trở thành chủ nợ lớn nhất thế giới của các nước đang phát triển. Điều đó khiến nhiều người lo ngại rằng nước này có thể kiểm soát các đối tác thông qua “bẫy nợ” và sử dụng điều này để thiết lập “phạm vi ảnh hưởng”.
Vị thế kinh tế của Trung Quốc mạnh đến mức hiện được coi là mối đ.e dọ.a chính đối với đồng USD. Trung Quốc là thành viên có ảnh hưởng của nhóm BRICS (bao gồm cả Nga, Ấn Độ, Nam Phi, Brazil, UAE, Iran, Saudi Arabia, Ethiopia, Ai Cập). Nhóm này đang nỗ lực thiết lập một thế giới đa cực thách thức sự bá quyền của phương Tây, cụ thể là sự lãnh đạo của Mỹ. Chính quyền Mỹ hiện coi Trung Quốc là “thách thức nghiêm trọng nhất trong dài hạn” đối với trật tự quốc tế.
Là một nhà nghiên cứu về kinh tế chính trị quốc tế tại Đại học Laval, ông Zakaria Sorgho đã đán.h giá về vai trò của Trung Quốc trong quá trình phi đô la hóa thế giới.
Thành trì của đồng USD
Theo nhà kinh tế học người Pháp Denis Durand giải, sự thống trị của đồng USD củng cố quyền bá chủ của Mỹ trong trật tự quốc tế hiện tại.
Đồng USD cũng được sử dụng ở nhiều quốc gia Thế giới thứ ba và Đông Âu, nơi nó được công chúng tin tưởng hơn nhiều so với các loại tiề.n tệ địa phương. Mỹ cũng là cường quốc duy nhất có thể gánh nợ nước ngoài bằng đồng tiề.n của chính mình.
Quyền bá chủ của đồng USD đối với nền kinh tế thế giới được phản ánh qua sự đại diện quá mức của nó trong dự trữ ngoại hối do các ngân hàng trung ương trên thế giới nắm giữ. Đồng bạc xanh vẫn vượt trội hơn các loại tiề.n tệ khác mặc dù đã có một số sự suy giảm trong lĩnh vực này.
Mặc dù giảm 12 điểm phần trăm từ năm 1999 đến năm 2021, tỷ trọng đồng USD trong tài sản chính thức của các ngân hàng trung ương trên thế giới vẫn khá ổn định ở mức khoảng 58-59%.
Đồng tiề.n của Mỹ vẫn được tin tưởng rộng rãi trên toàn thế giới, giữ vị thế là đồng tiề.n dự trữ hàng đầu. Dự trữ USD của các ngân hàng trung ương trên thế giới được đầu tư vào trái phiếu kho bạc Mỹ trên thị trường vốn, giúp giảm chi phí cho cả nợ chính phủ và đầu tư tư nhân tại Mỹ.
Tuy nhiên, thu nhập mà nền kinh tế Mỹ tạo ra nhờ sự thống trị của đồng USD cũng có thể sụp đổ như một ngôi nhà làm bằng bìa các tông. Nhà kinh tế Durand đưa ra quan điểm này khi ông viết rằng “quyền bá chủ tiề.n tệ của Mỹ chỉ được duy trì nhờ lòng tin của các tác nhân kinh tế trên toàn thế giới vào đồng USD”.
Có hai lý do khiến lòng tin của thế giới vào đồng USD có thể giảm. Đầu tiên, như Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen thừa nhận trong một cuộc phỏng vấn vào tháng 4/2023, Mỹ đang sử dụng USD như một công cụ để khuất phục đối phương, kể cả một số đồng minh ngoan cố. Điều này cuối cùng có thể làm suy yếu quyền bá chủ của đồng USD.
Thứ hai, tình hình nợ của Mỹ, đặc biệt là tình trạng không bền vững của các khoản nợ, là một nguồn lo ngại có thể ảnh hưởng đến sức hấp dẫn của USD như một loại tiề.n tệ dự trữ toàn cầu.
Nợ không bền vững
Video đang HOT
Đồng USD đã là trung tâm của hệ thống tiề.n tệ quốc tế kể từ năm 1944, và thậm chí còn thống trị hơn thế kể từ khi Thỏa thuận Bretton Woods có hiệu lực vào năm 1959.
Hệ thống Bretton Woods dựa trên cả vàng và USD – loại tiề.n tệ duy nhất có thể chuyển đổi thành vàng; khả năng chuyển đổi này được cố định ở mức 35 USD/ounce.
Điều đó đã thay đổi vào ngày 15/8/1971. Do lạm phát và sự mất cân bằng ngày càng tăng trong quan hệ kinh tế quốc tế của Mỹ, Tổng thống khi đó là Richard Nixon đã tuyên bố chấm dứt chế độ chuyển đổi USD sang vàng.
Việc từ bỏ hệ thống dựa trên vàng đã trao cho Mỹ quyền tự do đối với khoản nợ của mình. Vào năm 2023, nợ công của Mỹ đã đạt hơn 33,4 nghìn tỷ USD, gấp 9 lần năm 1990. Con số khổng lồ này tiếp tục làm dấy lên mối lo ngại về tính bền vững của nó. Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ Jerome Powell đã chỉ ra, nợ của Mỹ đang tăng nhanh hơn nền kinh tế, khiến nó trở nên không bền vững trong dài hạn.
Quang cảnh Hội nghị cấp cao BRICS ở Kazan, Nga ngày 23/10/2024. Ảnh: ANI/TTXVN
Cơ hội cho Trung Quốc
Đây là thực tế mà Trung Quốc rõ ràng đã nhận ra vì gần đây họ đã thực hiện đợt bán tháo lớn trái phiếu Mỹ mà họ sở hữu. Từ năm 2016-2023, Trung Quốc đã bán 600 tỷ USD trái phiếu Mỹ.
Vào tháng 8/2017, Trung Quốc là chủ nợ lớn nhất của Mỹ, vượt qua Nhật Bản. Trung Quốc nắm giữ hơn 1,146 tỷ USD trái phiếu kho bạc Mỹ, gần 20% số tiề.n mà tất cả các chính phủ nước ngoài nắm giữ. Bắc Kinh hiện là chủ nợ nước ngoài lớn thứ hai của Mỹ.
Chắc chắn không phải ngẫu nhiên mà trước khi thoái vốn khỏi trái phiếu Mỹ, Bắc Kinh đã lần đầu tiên đưa ra hệ thống định giá vàng của riêng mình bằng đồng nhân dân tệ. Trên thực tế, vào ngày 19/4/2016, Sàn giao dịch vàng Thượng Hải, đơn vị điều hành kim loại quý của Trung Quốc, đã công bố trên trang web của mình mức chuẩn “cố định” hàng ngày đầu tiên cho vàng là 256,92 nhân dân tệ/một gam.
Chính sách này là một phần trong chiến lược của Trung Quốc nhằm biến vàng thành sự bảo đảm hữu hình cho đồng tiề.n của mình.
Vàng đổi đô la
Trung Quốc cũng đang bán trái phiếu Mỹ. Theo Bộ Tài chính Mỹ, từ tháng 3/2023 đến tháng 3/2024, Trung Quốc đã bán 100 tỷ đô la trái phiếu kho bạc Mỹ, chưa kể 300 tỷ USD mà họ đã bán trong thập kỷ qua.
Đồng thời, Trung Quốc đã thay thế khoảng 1/4 tư trái phiếu kho bạc Mỹ được bán trong 10 năm bằng vàng. Họ hiện là quốc gia sản xuất và tiêu thụ vàng hàng đầu. Giống như ngân hàng trung ương của Trung Quốc, các ngân hàng trung ương khác ở các nước mới nổi vẫn tiếp tục mua vàng.
Là một sự thay thế cho đồng USD, vàng cho phép Trung Quốc lưu trữ lợi nhuận từ thặng dư thương mại lớn của mình. Với Sàn giao dịch vàng Thượng Hải, nơi cung cấp các hợp đồng giao dịch vàng bằng đồng nhân dân tệ, Bắc Kinh đang tìm cách tăng cường sử dụng đồng tiề.n của mình ở nước ngoài với mục đích thiết lập đồng nhân dân tệ làm đồng tiề.n chuẩn cho nền kinh tế toàn cầu.
Nợ quốc gia kỷ lục 34 nghìn tỉ USD của Mỹ sẽ gây tác động ra sao
Tổng nợ quốc gia của chính phủ Mỹ đã vượt qua mốc 34 nghìn tỷ USD - mức cao kỷ lục mọi thời đại, báo trước những thách thức chính trị và kinh tế nhằm cải thiện bảng cân đối kế toán của Mỹ trong những năm tới.
Đồng hồ hiển thị nợ công của Mỹ ở Manhattan, New York ngày 11/11/2023.
Bộ Tài chính Mỹ ngày 2/1 đã công bố báo cáo về tình hình tài chính của nước này, vốn đã trở thành nguồn cơn gây căng thẳng ở Washington, D.C., với tổng nợ của chính phủ liên bang vượt mức 34 nghìn tỷ USD.
Hồi tháng 6 năm ngoái, các nhà lập pháp đảng Cộng hòa và Nhà Trắng đã đồng ý về việc tạm thời dỡ bỏ giới hạn nợ quốc gia, ngăn chặn nguy cơ v.ỡ n.ợ lịch sử. Thỏa thuận này kéo dài đến tháng 1/2025.
Dưới đây là những câu hỏi về mức nợ quốc gia kỷ lục mới của Mỹ.
LÀM THẾ NÀO NỢ QUỐC GIA CỦA MỸ VƯỢT MỐC 34 NGÀN TỶ USD?
Nợ quốc gia của Mỹ đã vượt qua mốc 34 nghìn tỷ USD sớm hơn vài năm so với dự đoán trước đại dịch. Hồi tháng 1/2020, Văn phòng Ngân sách Quốc hội dự báo tổng nợ liên bang sẽ vượt quá 34 nghìn tỷ USD trong năm tài chính 2029.
Nhưng khoản nợ đã tăng nhanh hơn dự kiến do đại dịch kéo dài khiến phần lớn nền kinh tế Mỹ phải đóng cửa. Chính phủ đã vay mượn rất nhiều dưới thời Tổng thống Donald Trump và Tổng thống đương nhiệm Joe Biden để ổn định nền kinh tế và hỗ trợ phục hồi. Nhưng sự phục hồi đi kèm với lạm phát gia tăng đã đẩy lãi suất lên cao và khiến chính phủ phải trả chi phí tốn kém hơn để trả nợ.
Sung Won Sohn, Giáo sư kinh tế tại Đại học Loyola Marymount, cho biết: "Cho đến nay, Washington đã chi tiề.n như thể chúng tôi có nguồn lực vô hạn. Nhưng điểm mấu chốt là không có bữa trưa nào miễn phí... và tôi nghĩ viễn cảnh khá nghiệt ngã".
Tổng nợ bao gồm số tiề.n mà chính phủ nợ chính mình (ví dụ: một số quỹ ủy thác liên bang đầu tư vào chứng khoán Kho bạc; Cơ quan An sinh Xã hội, Bộ Quốc phòng và Bưu điện Mỹ đều có khoản đầu tư vào nợ liên bang), vì vậy, hầu hết các nhà hoạch định chính sách đều dựa vào tổng số nợ từ bên ngoài để đán.h giá tài chính của chính phủ. Con số này thấp hơn - 26,9 nghìn tỷ USD - gần bằng Tổng Sản phẩm quốc nội của Mỹ.
Tháng 6 năm ngoái, Văn phòng Ngân sách Quốc hội ước tính trong triển vọng 30 năm rằng nợ công sẽ lên mức kỷ lục, tương đương 181% GDP của Mỹ vào năm 2053.
Trụ sở Bộ Tài chính Mỹ ở Washington, D.C. Ảnh: AFP/TTXVN
TÁC ĐỘNG GÌ ĐẾN NỀN KINH TẾ?
Nợ quốc gia dường như không còn là gánh nặng đối với nền kinh tế Mỹ lúc này vì các nhà đầu tư sẵn sàng cho chính phủ liên bang vay tiề.n. Khoản cho vay này cho phép chính phủ tiếp tục chi tiêu cho các chương trình mà không cần phải tăng thuế.
Tuy nhiên, con đường nợ nần trong những thập kỷ tới có thể gây nguy hiểm cho an ninh quốc gia và các chương trình lớn, bao gồm An sinh xã hội và Medicare, vốn đã trở thành động lực nổi bật nhất trong dự báo chi tiêu chính phủ trong vài thập kỷ tới. Sự rối loạn chức năng của chính phủ, chẳng hạn như một cuộc tranh cãi trần nợ khác, cũng có thể là một rủi ro tài chính nếu các nhà đầu tư lo lắng về việc các nhà lập pháp sẵn sàng trả nợ Mỹ.
Những quốc gia chủ nợ của Mỹ - như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và các quốc gia châu Âu - cũng đã cắt giảm lượng nắm giữ trái phiếu kho bạc Mỹ của họ.
Một phân tích của Peterson Foundation cho biết tỷ lệ nắm giữ nợ nước ngoài của Mỹ đạt đỉnh 49% vào năm 2011, nhưng giảm xuống 30% vào cuối năm 2022.
Michael Peterson, Giám đốc điều hành của Peterson Foundation, nhận định: "Trong tương lai, nợ sẽ tiếp tục tăng vọt khi Kho bạc Mỹ dự kiến sẽ vay thêm gần 1 nghìn tỷ USD vào cuối tháng 3. Việc tăng thêm hàng nghìn tỷ USD nợ nần từ năm này qua năm khác sẽ là một dấu hiệu cảnh báo đỏ cho bất kỳ nhà hoạch định chính sách nào quan tâm đến tương lai của đất nước chúng ta".
NỢ CHÍNH PHỦ CÓ THỂ ẢNH HƯỞNG ĐẾN NGƯỜI DÂN NHƯ THẾ NÀO?
Khoản nợ chính phủ tương đương khoảng 100.000 USD mỗi cư dân ở Mỹ. Nghe có vẻ nhiều, nhưng số tiề.n này cho đến nay dường như không đ.e dọ.a đến tăng trưởng kinh tế của Mỹ.
Thay vào đó, rủi ro sẽ là dài hạn nếu khoản nợ tiếp tục tăng lên những mức chưa từng thấy. Giáo sư Sohn cho biết gánh nặng nợ cao hơn có thể gây áp lực lên lạm phát và khiến lãi suất tiếp tục tăng cao, điều này cũng có thể làm tăng chi phí trả nợ quốc gia.
Và khi thách thức nợ ngày càng gia tăng, các lựa chọn với người dân có thể trở nên khó khăn hơn khi chi phí an sinh xã hội, Medicare và Medicaid ngày càng vượt xa nguồn thu từ thuế.
Shai Akabas, Giám đốc chính sách kinh tế tại Trung tâm Chính sách Lưỡng đảng, cho biết khi nào nợ có thể trở nên tồi tệ hơn, thì những hậu quả rất nghiêm trọng có thể xảy ra rất nhanh.
"Nó có thể có nghĩa là lãi suất tăng đột biến, có thể có nghĩa là một cuộc suy thoái dẫn đến nhiều người thất nghiệp hơn. Nó có thể dẫn đến một đợt lạm phát khác hoặc những điều bất thường với giá tiêu dùng", ông Akabas nói.
QUAN ĐIỂM CỦA ĐẢNG CỘNG HÒA VÀ DÂN CHỦ VỀ NỢ KHÁC NHAU NHƯ THẾ NÀO?
Các nhà lập pháp Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa bất đồng về những phương pháp để giảm nợ. Ảnh: AFP/TTXVN
Cả Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa đều kêu gọi giảm nợ, nhưng họ không đồng ý về phương pháp thích hợp để thực hiện việc đó.
Chính quyền Tổng thống Biden đang thúc đẩy tăng thuế đối với người giàu và các tập đoàn để giảm thâm hụt ngân sách, bên cạnh việc tài trợ cho chương trình nghị sự trong nước của mình. Ông Biden cũng tăng ngân sách cho Cơ quan Thuế vụ liên bang (IRS) để cơ quan này có thể thu các khoản thuế chưa nộp và giảm nợ hàng trăm tỷ USD trong 10 năm.
Trong khi đó, các nhà lập pháp Đảng Cộng hòa đã kêu gọi cắt giảm lớn các chương trình phi quốc phòng của chính phủ, bãi bỏ các khoản tín dụng và chi tiêu thuế năng lượng sạch được thông qua trong Đạo luật Giảm lạm phát. Nhưng đảng Cộng hòa cũng muốn cắt nguồn tiề.n từ IRS của chính quyền Biden và cắt giảm thuế hơn nữa. Cả hai điều này có thể khiến nợ chính phủ trở nên tệ hơn.
Người phát ngôn Nhà Trắng Michael Kikukawa đổ lỗi cho Đảng Cộng hòa, nói rằng khoản nợ tích lũy ổn định trong nhiều năm là "nợ nhỏ giọt - chủ yếu do các 'món quà' hết lần này đến lần khác của Đảng Cộng hòa dành cho các tập đoàn lớn và những người giàu có".
Ngược lại, các nhà lập pháp Đảng Cộng hòa lại nói rằng việc vay mượn dưới thời chính quyền Tổng thống Biden đã góp phần khiến tỷ lệ lạm phát tăng đột biến vào năm 2022, kéo tỷ lệ ủng hộ tổng thống Đảng Dân chủ xuống.
Sự bứt phá của giá vàng báo hiệu suy yếu của đồng USD? Giá vàng đã tăng vượt ngưỡng 2.100 USD/ounce vào ngày 4/12, đạt mức cao nhất mọi thời đại. Điều này cho thấy tín hiệu gì về sức mạnh của đồng USD? Ảnh minh họa: AFP/TTXVN Theo Đài Sputnik, đứng trước tình hình giá vàng gia tăng mạnh mẽ, một số nhà kinh tế cho rằng giá của kim loại quý này sẽ duy...