Những vụ á.m sá.t chính khách gây chấn động thế giới
Cố Tổng thống Mỹ John F. Kennedy , cố Thủ tướng Pakistan Benazir Bhutto, cố Thủ tướng Israel Yitzhak Rabin và mới đây là cố Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe nằm trong số những chính trị gia nổi tiếng bị á.m sá.t trong các vụ án gây chấn động thế giới.
Cố Tổng thống Mỹ John F. Kennedy và phu nhân trước thời điểm ông bị á.m sá.t. ẢNH CHỤP MÀN HÌNH CNN
Những vụ á.m sá.t lãnh đạo, cựu lãnh đạo các quốc gia thường gây chấn động thế giới, khiến nhiều người bất ngờ, bàng hoàng, và đôi khi dẫn đến những thay đổi lớn.
Theo hãng Anadolu, vì những lý do khác nhau, nhiều nhân vật tên tuổ.i lớn tại các nước bị á.m sá.t như cố Tổng thống Mỹ John F. Kennedy, cố Thủ tướng Pakistan Benazir Bhutto, cố Thủ tướng Israel Yitzhak Rabin và mới đây là cố Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe.
Cố Tổng thống Mỹ John F. Kennedy
Trước khả năng tái tranh cử, Tổng thống thứ 35 của Mỹ John F. Kennedy và phu nhân Jacqueline đến Texas vào ngày 22.11.1963 trong chuyến công tác 2 ngày nhằm hàn gắn những chia rẽ trong đảng Dân chủ.
Khi họ đang ngồi sau chiếc xe mui trần ở Dallas, những tiếng sún.g vang lên và 2 viên đạn bắ.n trúng cổ và đầu ông Kennedy.
Cố Tổng thống Mỹ John F. Kennedy. Ảnh AFP
Cựu binh Lee Harvey Oswald bị truy tố về tội sá.t nhâ.n nhưng chỉ 2 ngày sau đó đã bị sá.t hạ.i bởi người điều hành một câu lạc bộ địa phương là Jack Ruby.
Nhiều tháng điều tra do chánh án Tòa án Tối cao dẫn đầu dẫn đến kết luận rằng Oswald là hun.g th.ủ duy nhất. Kết luận này kéo theo tranh cãi hàng chục thập niên về khả năng còn có 1 tay sún.g thứ 2 liên quan, cũng như vụ á.m sá.t nằm trong một thuyết âm mưu lớn hơn.
Cố Tổng thống Hàn Quốc Park Chung-hee
Theo Washington Post, khi tiếng tăm của cố Tổng thống Hàn Quốc Park Chung-hee giảm dần trong nhiệm kỳ, ông trở thành mục tiêu của các âm mưu á.m sá.t. Vào ngày 26.10.1979, vị tổng thống thứ 3 của Hàn Quốc b.ị bắ.n chế.t bởi người bạn là Kim Jae-kyu, người đứng đầu Cơ quan Tình báo trung ương Hàn Quốc khi tranh cãi tại một nhà hàng gần dinh tổng thống.
Ông Park Chung-hee tiếp Tổng thống Mỹ khi đó là ông Jimmy Carter (phải) tại Seoul vào tháng 6.1979. Ảnh KOREA TIMES
Bị cáo Kim bị t.ử hìn.h vào ngày 24.5.1980 nhưng cho đến nay, động cơ thực sự của hun.g th.ủ vẫn chưa rõ. Bị cáo này khai nhận động cơ là vì “khôi phục dân chủ” ở Hàn Quốc.
Quốc vương Faisal của Ả Rập Xê Út
Quốc vương Faisal bin Abdulaziz Al Saud, cầm quyền tại Ả Rập Xê Út từ năm 1964 cho đến khi ông bị á.m sá.t vào ngày 25.3.1975.
Ông đã tiến hành hàng loạt cải cách ở quốc gia Trung Đông này, bao gồm việc thành lập các đài truyền hình và mở trường học cho n.ữ sin.h.
Video đang HOT
Quốc vương Faisal bin Abdulaziz Al Saud,. ẢNH CHỤP MÀN HÌNH VOIID
Ông có vai trò quan trọng trong việc khủng hoảng dầu mỏ năm 1973, khi các nước thuộc Tổ chức các quốc gia Ả Rập xuất khẩu dầu mỏ quyết định ngừng xuất khẩu dầu mỏ sang các nước ủng hộ Israel trong cuộc chiến tranh Yom Kippur, trong đó có Mỹ.
Ông Faisal b.ị bắ.n chế.t bởi người cháu 30 tuổ.i là Faisal bin Musaid bin Abdulaziz Al Saud, người bị t.ử hìn.h gần 3 tháng sau đó.
Cố Thủ tướng Ấn Độ Indira Gandhi
Bà Indira Gandhi là nữ thủ tướng đầu tiên và duy nhất cho đến nay của Ấn Độ. Bà bị 2 vệ sĩ đạo Sikh bắ.n chế.t vào ngày 31.10.1984, sau khi bà ra lệnh cho quân đội lục soát một ngôi đền thiêng của người theo đạo Sikh.
Bà Indira Gandhi, nữ thủ tướng đầu tiên của Ấn Độ. Ảnh AFP
Vụ á.m sá.t dẫn đến những vụ bạo loạn chống đạo Sikh vào cùng năm, khiến hàng ngàn người theo đạo này tại Ấn Độ b.ị giế.t hại.
Cố Thủ tướng Thụy Điển Olof Palme
Cố Thủ tướng Palme là người thường xuyên chỉ trích các chính sách ngoại giao của Mỹ, Liên Xô cũng như chế độ phân biệt chủng tộc trước đây ở Nam Phi.
Ông b.ị bắ.n vào lưng vào ngày 28.2.1986 sau khi cùng vợ rời khỏi một rạp chiếu phim ở Stockholm. Vụ việc gây chú ý về việc các chính trị gia Thụy Điển ra ngoài mà không có an ninh.
Cố Thủ tướng Thụy Điển Olof Palme. Ảnh AFP
Sau khi n.ổ sún.g, hun.g th.ủ bỏ chạy với vũ khí. Vụ việc tiếp tục là bí ẩn dù hơn 10.000 người đã bị thẩm vấn và hơn 130 người nhận trách nhiệm. Các công tố viên sau đó cho rằng hun.g th.ủ là Stig Engstrom, một người được huấn luyện sử dụng sún.g và mâu thuẫn với các chính sách của ông Palme. Engstrom t.ự sá.t vào năm 2000 khi đang bị điều tra.
Cố Thủ tướng Israel Yitzhak Rabin
Cố thủ tướng Rabin bị á.m sá.t vào ngày 4.11.1995 vì tổ chức hòa đàm với người Palestine. Ông bị sá.t hạ.i bởi đối tượng cực đoan cánh hữu Yigal Amir, khi đang rời khỏi một cuộc vận động tại Tel Aviv với sự tham dự của hàng chục ngàn người ủng hộ Hiệp ước Oslo giữa Israel và Phong trào Giải phóng Palestine.
Ông Yitzhak Rabin bắt tay với ông Yasser Arafat dưới sự chứng kiến của cựu Tổng thống Mỹ Bill Clinton. Ảnh REUTERS
Hiệp ước này được ký vào năm 1993 nhằm đặt nền tảng cho hòa đàm. Vai trò của ông Rabin đã giúp ông nhận giải Nobel Hòa bình cùng cố lãnh đạo Palestine Yasser Arafat. Sau vụ sá.t hạ.i ông Rabin, giải pháp hòa bình cho vấn đề Israel-Palestine trở nên khó khăn hơn. Bị cáo Amir sau đó lãnh án chung thân.
Cố Thủ tướng Lebanon Rafik Hariri
Vụ sá.t hạ.i Cố Thủ tướng Lebanon Rafik Hariri, nhà lãnh đạo giúp tái thiết Lebanon, đã ảnh hưởng sâu sắc đến đất nước này. Ông Hariri trở thành Thủ tướng Lebanon vào năm 1992 và dẫn đầu nỗ lực tái thiết nhằm khôi phục sau chiến tranh. Ông còn góp phần to lớn vào việc chấm dứt nội chiến 15 năm tại nước này.
Cố Thủ tướng Lebanon Rafik Hariri. Ảnh REUTERS
Ông bị á.m sá.t vào ngày 14.2.2005 tại Beirut. Lebanon sau đó trở nên phân cực và rơi vào tình trạng chính trị khó lường. Quốc gia này hiện đang chịu một trong những đợt khủng hoảng kinh tế tồi tệ nhất.
Ông cùng 21 người khác thiệ.t mạn.g trong vụ nổ tại Beirut, khi khoảng 1.000 kg chất nổ được kích hoạt lúc đoàn xe chở ông đi qua.
Đến tháng 8.2020, các thẩm phán Phiên tòa Đặc biệt vì Lebanon cho rằng hun.g th.ủ là Salim Ayyash, một đặc vụ của Hezbollah. Phong trào Hồi giáo Hezbollah bác bỏ bất cứ sự liên quan nào và từ chối để Ayyash bị bắt.
Cố Thủ tướng Pakistan Benazir Bhutto
Cố Thủ tướng Benazir Bhutto bị sá.t hạ.i trong vụ tấ.n côn.g khủng bố không bao lâu sau khi bà phát biểu tại cuộc vận động ở công viên Liaquat ở Rawakpindi vào tháng 12.2007.
Cố Thủ tướng Benazir Bhutto. Ảnh REUTERS
Bà là nữ thủ tướng đầu tiên được bầu tại quốc gia đa số theo đạo Hồi này vào năm 1988. Bà bị tước quyền sau 2 năm với cáo buộc tham nhũng, nhưng trở lại làm thủ tướng lần 2 vào năm 1993, trước khi bị tước quyền 3 năm sau đó với cáo buộc tương tự.
Bà tự nguyện rời Pakistan vào năm 1999 và quay lại vào năm 2007. Đảng của bà chiến thắng vào năm 2008 và chồng bà trở thành tổng thống, còn phó chủ tịch đảng là ông Syed Yousaf Raza Gilani trở thành thủ tướng.
Ông Abe tạo ra tương lai châu Á và những di sản còn ngổn ngang
Shinzo Abe là kiến trúc sư của chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, nhưng song hành với tầm nhìn đó của ông là sự biện minh cho quá khứ của nước Nhật.
"Không hề phóng đại khi nói rằng Shinzo Abe chính là người đã khai sinh ra khái niệm Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương", tác giả Mihir Sharma, nhà nghiên cứu tại Quỹ Nghiên cứu Quan sát tại New Delhi, viết trong bài bình luận trên Bloomberg.
Cách đây 20 năm, "khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương" là khái niệm không tồn tại. Nhưng giờ đây, khi đọc sách trắng quốc phòng của các cường quốc, hay lắng nghe phát biểu của lãnh đạo các quốc gia, khái niệm gắn liền với khu vực có sự hiện diện của các cường quốc quân sự hàng đầu thế giới xuất hiện với tần suất dày đặc.
Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương là tầm nhìn gắn kết địa chính trị, địa kinh tế, và quân sự giữa các quốc gia nằm ở hai đại dương lớn và quan trọng bậc nhất thế giới, một chiến lược ngày càng được nhiều quốc gia hưởng ứng. Kiến trúc sư của chiến lược này, không ai khác, là Shinzo Abe.
Nhưng tầm nhìn của ông Abe về một châu Á mới được thúc đẩy cùng sự phủ nhận tội ác của phát xít Nhật ở nhiều nước láng giềng, cụ thể là Hàn Quốc, Triều Tiên và Trung Quốc. Và làm sao để tái quân sự hóa Nhật Bản trong khi không phải bảo vệ quá khứ quân phiệt là một câu hỏi mà ông Abe chưa trả lời được.
Di sản của ông sẽ được định đoạt bằng hành động của chính phủ Nhật Bản trong những năm tới. Hoặc có thể, làn sóng dân túy đang làm chao đảo các nền dân chủ trên thế giới vài năm qua có thể khiến chủ nghĩa dân tộc của ông Abe trong có vẻ ít nguy hiểm hơn, ông Sharma bình luận.
Cha đẻ của Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương
Vào tháng 8/2007, trong bài phát biểu mang tính bước ngoặt trước quốc hội Ấn Độ trong lần đầu tiên làm thủ tướng, ông Abe kêu gọi hai quốc gia tạo ra "một châu Á rộng lớn hơn" tại "nơi hợp lưu" của hai đại dương, một châu Á cần có sự tham gia của các nền dân chủ hướng biển lớn như Mỹ, Australia hay Indonesia.
Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương không phải chỉ là một câu khẩu hiệu sáo rỗng. Tầm nhìn về một châu Á bao trùm, rộng mở đã trở thành khát vọng của Tokyo, cũng như cảm hứng trong quyết sách của Mỹ cùng các đồng minh.
Một thập niên sau đó, trong bối cảnh nước Mỹ thu mình dưới thời Donald Trump, các chính sách của cố Thủ tướng Abe đã định hình nên một kiến trúc an ninh, kinh tế tại khu vực, đến nay mở ra cơ hội bảo vệ dòng chảy tự do thương mại và tư tưởng ở châu Á, Thái Bình Dương, thậm chí xa hơn.
Cố Thủ tướng Abe cùng cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi tại Hội nghị thượng đỉnh G20 ở Osaka năm 2019. Ảnh: AP.
"Chỉ riêng bởi điều ấy thôi, ông Abe xứng đáng được nhớ đến là một trong những nhà lãnh đạo để lại nhiều ảnh hưởng nhất trong thế kỷ 21 cho đến nay", Bloomberg bình luận.
Ấn Độ, quốc gia từ lâu định hướng chính sách an ninh quanh lục địa Á - Âu, giờ đây đã bắt đầu coi mình là một quốc gia hàng hải, một phần nhờ công Thủ tướng Abe và những nỗ lực không ngừng nghỉ thúc đẩy tạo ra các liên minh dựa trên lợi ích biển khơi.
Với các quốc gia ven biển ở Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương cảm thấy sức ép từ một thế giới đơn cực nơi Bắc Kinh chính là cực đơn nhất ấy, các sáng kiến của ông Abe, trong đó có nhóm Bộ Tứ gồm Mỹ - Nhật - Ấn - Australia, mở ra cơ hội tạo ra thế cân bằng.
Phủ nhận quá khứ
Tại những nơi phát xít Nhật Bản từng chiếm đóng và gây ra tội ác chiến tranh, ký ức về Thế chiến II vẫn còn tươi mới. Quan điểm "tẩy trắng quá khứ phát xít" cũng như nỗ lực tái quân sự hóa Nhật Bản của ông không được hoan nghênh.
Cố thủ tướng thậm chí cho rằng một số điều khoản trong hiến pháp Nhật Bản hiện nay, như điều 9 về hòa bình, là di sản mà người Mỹ đã áp đặt. Trong mắt những người theo chủ nghĩa tự do ở trong nước, nỗ lực của ông Abe đưa Nhật Bản thoát khỏi mặc cảm hậu chiến là điều nguy hiểm.
Trung Quốc, Triều Tiên và phần nào là Hàn Quốc, ba láng giềng chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ quá khứ quân phiệt của Tokyo, là những nước phản ứng mạnh mẽ nhất với lập trường tái quân sự hóa Nhật Bản của ông Abe.
Tác giả Sharma lưu ý rằng ông viết bài bình luận về ông Abe từ Berlin (Đức), thủ đô một đất nước vừa quyết định tái vũ trang (sau cuộc tấ.n côn.g của Nga vào Ukraine) nhưng đồng thời là nơi mà ít ai có thể chỉ trích một chính trị gia là người biện minh cho chủ nghĩa quân phiệt như cách mà ông Abe thường bị chỉ trích.
Nhưng ở những quốc gia châu Á khác, người ta xem ông trước hết là một chiến binh bảo vệ cho tự do và dân chủ. Khi ông Abe viết khu vực "Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở" cần được đưa vào các tuyên bố và chiến lược chung, có lẽ nhà lãnh đạo nước Nhật muốn gửi đi thông điệp về bảo vệ tự do thương mại trên một trong những tuyến vận tải hàng hải bận rộn và cũng nhiều tranh chấp nhất thế giới.
Chính sách về quốc phòng của ông Abe gây ra nhiều tranh cãi. Ảnh: Reuters.
Nhưng ông cũng muốn người ta nhìn thấy sự cần thiết có một nền tảng quốc phòng chung, các giá trị quyền con người phổ quát chung trong thời đại chủ nghĩa bá quyền ngày càng trỗi dậy. Đó có lẽ là những gì các đối tác nhìn thấy từ nỗ lực quốc tế của ông Abe.
"Chắc chắn các nhà hoạch định chính sách ở Mỹ, châu Âu hay Australia muốn một Nhật Bản hướng về bên ngoài, đảm nhận nhiều trách nhiệm hơn về an ninh. Đó cũng là Nhật Bản mà ông Shinzo Abe hứa hẹn tạo ra", bài viết trên Bloomberg bình luận.
Nhưng làm thế nào để tái quân sự hóa Nhật Bản mà không bị coi là tẩy trắng cho quá khứ quân phiệt là câu hỏi khó mà bản thân ông Abe cũng chưa đủ khả năng trả lời rốt ráo.
Có lẽ, sau khi ông Abe qua đời, một chính khách bước tiếp theo tư tưởng của ông có cơ hội thuận lợi hơn để giải được bài toán học búa nói trên. Xét cho cùng, khi nhìn vào làn sóng dân túy bùng lên khắp thế giới trong những năm gần đây, ngọn lửa dân tộc chủ nghĩa mà ông Abe thổi vào Nhật Bản xem ra vẫn còn hiền dịu.
"Shinzo Abe là một trong những người theo chủ nghĩa quốc tế lỗi lạc nhất trong thời kỳ của ông, kiến trúc sư của hệ thống an ninh tập thể tại khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương", David Frum, cố vấn cựu Tổng thống Mỹ George W. Bush, nhận định.
Ông Abe cuối cùng được lịch sử nhìn nhận thế nào sẽ phụ thuộc, một phần, vào hành động trong những thập kỷ tới của Nhật Bản - đất nước mà ông đã tái định hình sau 9 năm cầm quyền.
Trong một bài viết công bố ngày ông trở lại ghế thủ tướng Nhật Bản năm 2012, Abe cho biết ưu tiên hàng đầu của ông là "mở rộng tầm nhìn chiến lược của Nhật Bản". Ông đồng thời nhấn mạnh nền ngoại giao của Nhật Bản "phải luôn dựa vào dân chủ, thượng tôn pháp luật và tôn trọng nhân quyền".
"Một Nhật Bản đóng vai trò nền tảng cho kiến trúc kinh tế, chính trị mở, bao trùm ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương sẽ giúp thế giới nhận rõ nên tưởng nhớ Shinzo Abe theo cách nào", Bloomberg nhận định.
Campuchia tuyên bố quốc tang một ngày để tưởng nhớ cố Thủ tướng Abe Campuchia sẽ tổ chức quốc tang một ngày vào ngày mai 10.7 nhằm thể hiện sự kính trọng sâu sắc nhất dành cho cố Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe, người đã qua đời vào ngày 8.7 sau khi bị á.m sá.t, theo tờ Khmer Times. Trong thông điệp đặc biệt đưa ra sáng nay, Thủ tướng Campuchia Hun Sen đã chỉ đạo...