Những thí nghiệm kéo dài nhất lịch sử, cho thấy loài người đã phải hi sinh nhiều thế nào cho khoa học

Thời gian cho một thí nghiệm lên đến cả trăm năm.

Ảnh minh họa

“Sự kiên nhẫn đắng chát, nhưng quả của nó lại ngọt.”

Câu nói này rất đúng, nhưng có lẽ nó đặc biệt thấm thía đối với những người làm khoa học. Đôi khi bạn khởi xướng một nghiên cứu và đặt vào đó tâm huyết cả đời mình – mặc dù bạn biết mình không thể nhìn thấy kết quả. Không sao cả, nhiều lúc chúng ta chỉ cần làm theo những gì mình tin là đúng mà thôi.

Những thí nghiệm dưới đây có lẽ là minh chứng rõ ràng hơn cả cho một chân lí: mọi nhiệt huyết sớm hay muộn đều sẽ được đền đáp.

1. Thí nghiệm về hạt giống của William James Beal (221 năm)

Bị ấn tượng mạnh mẽ bởi sức sống bền bỉ của các loài cỏ dại bất chấp điều kiện tồi tệ của môi trường và sự hủy diệt của con người, một nhà thực vật học người Mỹ William James Beal đã bắt đầu một trong những thí nghiệm dài nhất trong lịch sử loài người về khả năng này.

Năm 1897, ông thu thập hạt giống của 21 loại cỏ khác nhau, trộn với cát và bỏ vào lọ kín chôn xuống đất. Cứ 5 năm một, những hạt này sẽ được đào lên và trồng thử để xem chúng còn khả năng nảy nầm sau thời gian dài bị “phong ấn” hay không.

William James Beal

Tuy nhiên bắt đầu từ năm 1920, ông quyết định tăng thời hạn này lên 10 năm và sau khi William qua đời, các nhà khoa học kế thừa thí nghiệm này và đẩy con số này lên 20 năm.

Sau năm nay – tức là 2020, một lọ nữa sẽ được lấy ra để trồng thử. Theo dự tính, lọ hạt cuối cùng sẽ được đào lên vào năm 2100 – tức là 221 năm kể từ thời điểm bắt đầu.

Ngày đó, William chỉ đơn thuần muốn quan sát xem liệu thời gian có thể hại chết hạt cỏ, hay chúng ta buộc phải can thiệp nếu muốn tống khứ loại thực vật đáng ghét này khỏi các nông trại của mình. Tuy nhiên, hành động của ông đã để lại một di sản lớn cho khoa học ngày nay mà có lẽ chính William cũng không hề hay biết.

Các nhà nghiên cứu ngày nay lại muốn tìm hiểu về điều đã cho phép cỏ dại có thể sống dai như thế, và từ đó đưa ra phương pháp lưu trữ tối ưu nhất để bảo quản hạt giống của toàn bộ thực vật trên Trái đất, chuẩn bị cho ngày tận thế.

2. Thí nghiệm quan sát độ bền của pin chuông điện tại Oxford (179 năm)

Năm 1840, khi giáo sư vật lí Robert Walker của ĐH Oxford tậu một cái chuông điện mới cho bộ sưu tập của mình, có lẽ chính ông cũng không ngờ rằng mình đã bắt đầu một thí nghiệm kéo dài hơn một thế kỉ sau cho con cháu.

Bộ chuông này được cho là đã ra đời 15 năm trước khi được Robert mua lại và tới ngày nay vẫn đang hoạt động tốt – tức là vẫn chạy được gần 2 thế kỉ sau khi được sản xuất!

Bản thân chiếc chuông thì không có gì đặc biệt, bí mật của nó nằm ở bộ pin phía trong kìa. Không ai rõ cấu tạo của bộ pin này ra sao – bởi tất cả các ghi chép về thiết kế đã không may bị thất lạc từ lâu.

Mở cục pin ra để nghiên cứu thì rất dễ thôi – nhưng các nhà khoa học đang tò mò xem liệu loại pin này còn có thể chạy được bao nhiêu lâu nữa. Thừa hưởng sẵn thành tựu 179 năm quan sát của các tiền bối, Oxford ngày nay vẫn tiếp tục chờ đợi thời khắc quả pin chính thức bị hỏng để có thể tiến hành phân tích.

Ai mà biết được rồi kì tích nào sẽ xảy ra chứ? Có lẽ chúng ta sẽ phải kiên nhẫn thôi, vì chiếc chuông vẫn chưa có vẻ gì là muốn dừng lại cả và hiện tại thì đang được trưng bày tại lối vào phòng thí nghiệm Clarendon để mọi người cùng chiêm ngưỡng.

3. Thí nghiệm về bitum của Thomas Parnell (86 năm)

Trước đây, người ta cho rằng bitum – thành phần chủ yếu của nhựa đường là một chất rắn, bởi cả vẻ bề ngoài lẫn tính chất của nó đều “toát lên” điều này.

Tuy nhiên, một giáo sư ngành vật lí của ĐH Queensland – Thomas Parnell đã phản bác lại tất cả đồng nghiệp của mình, cho rằng bitum thực chất là một chất lỏng với độ nhớt cực kì cao, nghĩa là nó có thể chảy giống như nước ấy – chỉ là sẽ chảy siêu chậm mà thôi. Để chứng minh cho nhận định của mình, ông đã bắt đầu thí nghiệm vô cùng nổi tiếng này vào năm 1927.

Thomas đổ đầy bitum vào một cái phễu lớn, đặt một cái cốc phía dưới để hứng các giọt nhựa nhỏ xuống.

Thomas Parnell

Cuối cùng, thí nghiệm này đã thành công, Thomas đã đúng. Có điều dù công sức bỏ ra không nhiều, nhưng thời gian chờ đợi thì ai nghe tới cũng phải ngả mũ.

Ở bitum có hiện tượng nhỏ giọt đồng nghĩa với việc nó được công nhận là chất lỏng. Mỗi chất lỏng đều có một hệ số nhớt riêng, và hệ số của bitum lớn hơn nước khoảng 30 tỉ lần. Bảo sao, tính từ lúc bắt đầu thí nghiệm, mất tới 8 năm thì giọt đầu tiên mới rơi xuống và cho đến nay, tức là hơn 90 năm sau thì tất cả, người ta mới chỉ đếm thêm được 8 giọt bitum nữa.

Trong những năm 80, ĐH Queensland đã thảo luận về việc gỡ bỏ thí nghiệm này nhưng sau cùng quyết định giữ nguyên nó với 2 lí do. Một là, hóa ra chưa ai được tận mắt chứng kiến khoảng khắc giọt nhựa rơi xuống cả – ngay tới Thomas, người thiết lập ra thí nghiệm này cũng không có vinh dự đó. Người ta chỉ thấy các giọt bitum mới xuất hiện ở cốc hứng phía dưới sau mỗi đêm và công nhận nó mà thôi.

Mặc dù đã nhờ tới sự giúp đỡ của công nghệ, nhưng thật không may là giọt nhựa thứ 8 rơi xuống năm 2000 đúng vào lúc máy quay… hết pin. Phải đến tận 2014, chúng ta mới lần đầu tiên thật sự ghi lại và nhìn thấy được khoảnh khắc một giọt bitum nhỏ xuống!

Thêm vào đó, chưa ai hiểu nổi tại sao tốc độ chảy của chất này lại không đồng nhất mà lúc nhanh lúc chậm. Vậy là thí nghiệm vẫn được tiếp tục tại ĐH Queensland, Brisbane, Úc sau hơn 86 năm!

4. Thí nghiệm về bí quyết để hạnh phúc của ĐH Harvard (81 năm)

Năm 1938, Đại học Harvard bắt đầu một thí nghiệm với 268 tình nguyện viên 19 tuổi (trong đó có cả cựu tổng thống John F. Kennedy), và sau này chiêu mộ thêm rất nhiều người thuộc nhiều lứa tuổi khác nhau. Họ bắt đầu phân tích lối sống, sức khỏe tinh thần và thể chất của những người này với hi vọng trả lời cho một câu hỏi dường như ai cũng muốn có đáp án: điều gì thật sự tạo nên cho chúng ta một cuộc sống hạnh phúc?

Cho tới nay, thí nghiệm này vẫn đang được tiếp tục tiến hành – dù các tình nguyện viên ngày đó đã ở tuổi gần đất xa trời hết cả rồi. Tính đến giờ, các nhà khoa học cũng đúc kết được kha khá thứ về hạnh phúc đấy. Hóa ra, việc xây dựng và duy trì được các mối quan hệ lành mạnh chính là chìa khóa cho cả hạnh phúc lẫn sự khỏe mạnh của con người.

Sự cô đơn có sức hủy hoại không kém gì việc hút thuốc hay nghiện rượu đâu nhé. Ngoài ra, một phát hiện hết sức thú vị khác là: càng có nhiều những kì nghỉ tuyệt vời, càng có nhiều những kỉ niệm tươi sáng khi còn trẻ, người ta càng có xu hướng cảm thấy hạnh phúc và viên mãn hơn khi về già. Vậy nên, hãy đứng lên và làm điều gì đó thú vị ngay lúc này đi chứ?

Nguồn: SciShow, Mental Floss

Theo Helino