Những nguy hiểm nhất có liên quan mật thiết với ung thư

Dưới đây là một số tác nhân gây ung thư đã biết, cũng như một vài thứ mà các nhà khoa học đang nghi ngờ là thủ phạm gây căn bệnh này.

Về cơ bản, ung thư ảnh hưởng đến sự phát triển và phân chia của tế bào, thay đổi chúng theo những cách tệ hại. Tất cả các ung thư đều là hệ quả của tổn thương hoặc đột biến di truyền trong ADN. Căn bệnh nguy hiểm này lan tràn ra khắp cơ thể như một đội quân xâm lược, khi các tế bào độc hại phát triển không ngừng tạo thành những khối u.

Một số trường hợp ung thư nằm ngoài tầm kiểm soát của chúng ta, được quyết định bởi các khuyết tật di truyền và cơ địa truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, hoặc bị thúc đẩy bởi những thay đổi di truyền trải qua suốt cuộc đời.

Nhưng chúng ta cũng biết rằng hít thở một số chất, ăn một số loại thực phẩm, và thậm chí sử dụng một số loại nhựa, làm tăng nguy cơ phát triển một số bệnh ung thư chết người.

Đường

Hiện nay các nhà khoa học đã biết rằng ăn quá nhiều đồ ngọt có thể không chỉ dẫn đến bệnh tiểu đường mà còn làm tổn thương tế bào và tăng nguy cơ phát triển ung thư.

Nhưng đó không phải là tất cả.

Nghiên cứu mới cho thấy đường có thể thúc đẩy sự phát triển khối u trong cơ thể – bởi vì ung thư thích sử dụng đường làm nhiên liệu.

Sự tiêu thụ đường quá mức của các tế bào ung thư dẫn đến một vòng luẩn quẩn liên tục kích thích sự phát triển và tăng trưởng của ung thư.

Nghiên cứu đột phá giúp hiểu rõ hơn về sự tương tác giữa đường và ung thư và một ngày nào đó nó có thể giúp tạo ra các chiến lược ăn uống trúng đích cho bệnh nhân.

Thực phẩm chế biến sẵn

Bất kỳ loại thực phẩm nào có bao bì bằng nhựa dẻo, được đóng gói công nghiệp và được thiết kế để có thể bảo quản nhiều tháng mà không bị hư hỏng đều có thể là cách chống đói nhanh chóng, nhưng nó cũng có khả năng làm tăng nguy cơ ung thư.

Gần đây, các nhà khoa học Pháp đã tìm ra mối liên kết giữa những người ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn và những người bị ung thư.

Họ không chắc chắn liệu vấn đề nằm ở các chất bảo quản, bao bì nhựa, hay kết hợp cả hai. Và vì đây là nghiên cứu tương quan, nên có thể còn một số yếu tố khác ẩn sau phát hiện này.

Hút thuốc lá

Mặc dù ngành công nghiệp thuốc lá đã cố gắng che đậy điều này, từ nhiều năm qua chúng ta đã biết rằng khói thuốc lá chứa ít nhất 70 chất gây ung thư.

Và không chỉ những người hút thuốc bị ảnh hưởng – những người hít khói thuốc lá do người khác hút cũng có thể phát triển các dạng ung thư chết người.

CDC cho biết: “Những người không hút thuốc tiếp xúc với khói thuốc thụ động tại nhà hoặc tại nơi làm việc sẽ tăng 20 – 30% nguy cơ phát triển ung thư phổi”.

Những người nhai thuốc lá cũng tăng nguy cơ.

Tắm đèn và phơi nắng không an toàn

Theo Quỹ Ung thư da, những người sử dụng giường tắm nắng trước tuổi 35 tăng 75% nguy cơ phát triển u hắc tố ác tính.

Thường xuyên phơi nắng cũng có thể gây tổn thương, vì vậy cần mặc quần áo bảo hộ, bôi kem chống nắng và tìm bóng râm là những ý tưởng hay nếu bạn sắp phải ở ngoài trời trong hơn 15 phút.

Hóa chất độc hại tại nơi làm việc

Một số người làm việc hàng ngày với các chất gây ung thư.

Những người có nguy cơ tiếp xúc với các chất gây ung thư trong công việc bao gồm:

Thợ nhôm kính.Thợ sơn.Công nhân thảm nhựa mặt đường, phải tiếp xúc với chất benzen gây ung thư.Công nhân nhà máy sản xuất cao su.Thợ làm tóc phải làm việc với thuốc nhuộm tóc hàng ngày.Nhân viên tiệm làm móng phải hít hơi hóa chất nguy hiểm.

Làm ca đêm

Năm 2007, Tổ chức Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) phân loại làm việc ban đêm là tác nhân có thể gây ung thư. Các nhà khoa học cho rằng làm việc ban đêm, và làm việc nhiều giờ trong bóng tối, có thể gây rối loạn chu kỳ thức ngủ tự nhiên của cơ thể.

Asen

Asen, có mặt tự nhiên ở vỏ trái đất, là một chất độc ở dạng vô cơ. Asen vô cơ thường được tìm thấy trong nước uống bị ô nhiễm ở nhiều nơi như Bangladesh, hoặc ở những nơi mà hệ thống tưới tiêu cho cây trồng sử dụng nước nhiễm asen.

Tổ chức Y tế Thế giới cho biết ít nhất 140 triệu người ở 50 quốc gia đang uống nước có hàm lượng asen cao.

Đây cũng là một trong những tác nhân gây ung thư trong thuốc lá.

Thịt nướng bếp than, và nướng trên lửa

Thịt bốc khói từ bếp nướng có thể mềm và ngon, nhưng chúng cũng có thể làm tăng nguy cơ ung thư. Đó là vì các loại thịt nạc có chứa những hợp chất được gọi là amin dị vòng (HCAs), và các hydrocacbon thơm đa vòng (PAHs).

Theo Viện Ung thư Quốc gia, khi các loại thịt như thịt bò, thịt gia cầm hoặc cá được nấu trên ngọn lửa hoặc chiên rán ở nhiệt độ cao, chất béo và nước thịt chảy xuống lửa cùng với các hóa chất nguy hiểm bên trong rồi sau đó ngấm vào thịt mà chúng ta ăn.

Họ không khẳng định rằng những chất này gây ung thư, nhưng trong các thử nghiệm trong phòng thí nghiệm, người ta đã thấy rằng những chất này làm thay đổi ADN theo những cách có thể làm tăng nguy cơ ung thư.

Than đá

Các thợ mỏ than trong nhiều năm có tỷ lệ ung thư cao hơn ở phổi, bàng quang và dạ dày. Có đủ dữ liệu gợi ý rằng các thợ mỏ thường xuyên phải hít khí than hoặc bụi than có thể bị ung thư.

Rượu

Uông nhiều bia rượu thường xuyên có thể làm tăng nguy cơ phát triển một số loại ung thư khác nhau, bao gồm ung thư vùng họng, gan, vú và đại tràng.

Theo Viện Ung thư Quốc gia Mỹ, “nguy cơ phát triển ung thư tăng lên theo lượng rượu mà một người uống”.

Một phân tích mới gồm gần 600.000 người uống rượu ở 19 nước có thu nhập cao thấy rằng uống nhiều bia rượu có liên quan đến phát triển tất cả các loại ung thư của hệ tiêu hóa. Một nghiên cứu khác gần đây về tiêu thụ rượu bia ở 195 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới đã phát hiện ra rằng hơn số ca tử vong liên quan đến rượu ở những người trên 50 tuổi là do ung thư.

Khí thải diesel

Dầu diesel có hơn 30 thành phần có thể gây ung thư, theo IARC.

Thịt hoặc cá ướp muối và thực phẩm muối chua

Cá ướp muối, vốn phổ biến ở Trung Quốc, có hàm lượng nitrat và nitrit cao – những tác nhân gây ung thư đẫ biết ở động vật và cũng có thể gây ung thư ở người. Những chất này có thể làm hư hại ADN, dẫn đến ung thư đầu và cổ.

Theo Cancer Research UK, “người dân Trung Quốc, hoặc người gốc Trung Quốc sống ở Anh, có tỷ lệ ung thư mũi họng cao hơn các nhóm sắc tộc khác”, có thể là do chế độ ăn uống của họ.

Ăn nhiều thực phẩm muổi chua cũng có thể làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày.

Cắt phá thủy lực (Fracking)

Hóa chất được sử dụng trong cắt phá thủy lực dầu mỏ (oil fracking) có thể thoát vào không khí và nước, bao gồm những chất gây ung thư như benzen và formaldehyd.

Thịt chế biến sẵn như giăm bông, thịt xông khói và xúc xích

Tổ chức Y tế Thế giới cho biết các loại thịt chế biến sẵn như xúc xích, giăm bông, thịt xông khói có thể góp phần gây nguy cơ ung thư. Đó là bởi vì thịt đã được xử lý để bảo quản hoặc tăng hương vị, chẳng hạn như bằng cách ướp muối, lên men hoặc xông khói.

WHO còn nói có thể mọi loại thịt đỏ đều liên quan đến nguy cơ ung thư đại trực tràng, và có một số bằng chứng cho thấy thịt cũng góp phần vào ung thư tuyến tụy và tuyến tiền liệt, mặc dù bằng chứng đó không mạnh. Một tổng kết 15 nghiên cứu ung thư vú gần đây đã phát hiện ra rằng những người thường xuyên ăn nhiều thịt chế biến sẵn bị tăng 9% nguy cơ phát triển ung thư vú, so với những người không ăn nhiều.

Ăn tương đương với một chiếc bánh mì kẹp xúc xích hoặc khoảng hai lát thịt xông khói mỗi ngày làm tăng 18% nguy cơ tương đối của ung thư đại trực tràng.

Amiăng

Amiăng từng được sử dụng làm vật liệu cách nhiệt trong nhiều năm trước khi các nhà khoa học phát hiện ra bụi amiăng có liên quan đến ung thư phổi.

Các sản phẩm có chứa amiăng không bị cấm hoàn toàn ở Mỹ, tuy Cơ quan Bảo vệ Môi trường (EPA) quản lý việc sử dụng chúng.

Glyphosate, một loại thuốc diệt cỏ phổ biến được nhiều nông dân sử dụng

Một số nghiên cứu đã gợi ý rằng loại thuốc diệt cỏ được sử dụng rất phổ biến trên cây trồng ở Mỹ, có liên quan với tỷ lệ u lympho không Hodgkin cao hơn ở nông dân.

Một nhóm gồm hơn 300 nông dân Mỹ đã kiện Monsanto tại tòa án liên bang hồi đầu năm nay, cáo buộc rằng hóa chất này đã khiến họ bị ung thư. Hàng trăm vụ kiện khác cũng nổ ra trên khắp nước Mỹ.

Hãng Monsanto lập luận rằng không có bằng chứng là hóa chất này gây ung thư, và chỉ ra một nghiên cứu gần đây gồm hơn 54.000 thợ phun thuốc trừ sâu ở Iowa và Bắc Carolina không tìm thấy mối liên hệ có ý nghĩa thống kê giữa glyphosate và bất kỳ loại ung thư nào. Tuy nhiên, nghiên cứu đó đã chỉ ra rằng những thợ phun thuốc phơi nhiễm nhiều nhất với hóa chất có nguy cơ bị bệnh bạch cầu tủy cấp hơn những người khác.

Các nhà khoa học cũng vẫn chưa chắc chắn về bằng chứng rằng lượng vi vết trên rau mầm và trong thực phẩm có hại cho ADN của người tiêu dùng.

Bụi gỗ

Công nhân nhà máy cưa và thợ sản xuất đồ gỗ thường xuyên hít thở nhiều bụi từ việc cưa và bào gỗ dễ phát triển ung thư xoang và khoang mũi hơn so với người bình thường.

Thuốc tránh thai và estrogen

Phụ nữ có kinh sớm hoặc mãn kinh muộn có thể tăng nguy cơ ung thư vú vì họ tiếp xúc với nhiều estrogen và progesteron do buồng trứng tạo ra.

Phụ nữ mãn kinh sử dụng liệu pháp estrogen-progestin phối hợp để giúp giảm triệu chứng cũng có thể có nguy cơ phát triển ung thư vú cao hơn.

Sử dụng thuốc tránh thai cũng có thể làm tăng nguy cơ phát triển ung thư cổ tử cung của người phụ nữ, mặc dù có một số bằng chứng cho thấy thuốc tránh thai có liên quan đến giảm nguy cơ phát triển các bệnh ung thư khác như tử cung, đại trực tràng và buồng trứng.

Vi-rút

Nhiễm một số loại vi-rút có thể gián tiếp làm tăng nguy cơ ung thư. Lý do là trong một số trường hợp, vi-rút kích hoạt các thay đổi di truyền trong các tế bào có thể góp phần gây ung thư.

Một số loại vi-rút liên quan đến ung thư là vi-rút u nhú ở người (HPV), gây ung thư cổ tử cung, vi-rút viêm gan B và C, có thể gây ung thư gan và vi-rút Epstein-Barr, có thể gây ra một loại ung thư hạch. Ngoài ra, vi khuẩn H. pylori có thể gây ung thư dạ dày.

Gia đình

Một số nguy cơ ung thư được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Đột biến di truyền đóng một vai trò quan trọng trong khoảng 5-10% tổng số ca ung thư.

Những thay đổi di truyền thúc đẩy ung thư có thể truyền từ cha mẹ nếu những thay đổi hiện diện trong tế bào mầm, là những tế bào sinh sản của cơ thể (trứng và tinh trùng).

Ví dụ, một số loại ung thư vú là kết quả của đột biến gen BRCA1 và BRCA2.

Béo phì

Béo phì có thể làm tăng nguy cơ phát triển các loại ung thư bao gồm vú, đại tràng, trực tràng, thực quản, thận và tuyến tụy.

Nhưng có những điều bạn có thể làm để giảm nguy cơ. Phòng ngừa bao gồm ăn thực phẩm lành mạnh và hoạt động thể chất đầy đủ, cả hai không chỉ giúp duy trì cân nặng khỏe mạnh và giảm nguy cơ phát triển một số bệnh ung thư, mà còn có thể tránh trầm cảm và tăng cường tâm trạng.

Formaldehyd

Từ nhiều năm trước các nhà khoa học đã biết rằng formaldehyd có thể gây ung thư mũi ở chuột.

Chất bảo quản và khử trùng này được sử dụng trong một số sản phẩm keo và xây dựng, và IARC nói rằng nó có thể gây ung thư ở người.

Dụng cụ cấy ghép

Đặt các vật thể lạ vào cơ thể của bạn như túi nâng ngực silicon (hoặc các dụng cụ kim loại và gốm sứ khác) cũng có thể dẫn đến ung thư, theo IARC.

Nhưng đây không phải là lý do để từ chối phẫu thuật.

Một nghiên cứu gần đây về các trường hợp BIA-ALCL (u lympho tế bào lớn bất sản liên quan đến nâng ngực) tại Mỹ từ năm 1996 đến 2015 đã xác định rằng tỷ lệ mắc BIA-ALCL là 2 trên 1 triệu phụ nữ nâng ngực, theo Bệnh viện Mayo.

Ô nhiễm không khí

Khói bụi – và các hạt bụi trong đó – cũng có thể dẫn đến ung thư.

Tại London, mọi người bắt đầu nhận thấy nhiều thợ nạo ống khói bị ung thư bìu trong những năm 1770, và các nghiên cứu tiếp theo tìm thấy mối liên hệ giữa nghề nạo ống khói và tỷ lệ ung thư cao hơn.

Việc hít khói cũng có liên quan đến ung thư phổi, thực quản và bàng quang.

Các địa điểm thảm họa

Hít thở không khí bị nhiễm khói độc kéo dài nhiều năm liền cũng có thể dẫn đến ung thư.

Các nhà khoa học đã nghiên cứu các nhân viên cứu hỏa, nhân viên văn phòng ở New York và những sinh viên trở về trung tâm Manhattan trong nhiều ngày và nhiều tuần sau vụ tấn công ngày 11/9 và thấy rằng họ luôn có tỷ lệ mắc cao hơn của 70 loại ung thư khác nhau, bao gồm vú, cổ tử cung, ung thư đại tràng và phổi.

Theo số liệu của Chương trình sức khỏe Trung tâm Thương mại Thế giới, hơn 9.300 nhân viên cứu hỏa, cảnh sát, nhân viên văn phòng và trẻ em đang sống hoặc làm việc xung quanh trung tâm thành phố Manhattan ngày 9/11 bị bệnh ung thư. Hơn 420 người sống sót sau thảm họa đã chết vì ung thư.

Tương tự như vậy, những người sống gần địa điểm xảy ra thảm họa hạt nhân năm 1986 tại Chernobyl ở Ukraine đã có tỷ lệ ung thư phổi và tuyến giáp, cũng như bệnh bạch cầu, cao hơn bình thường.

Silic

Silic là một khoáng chất tự nhiên được tìm thấy trong cát, đá và bê tông. Khi công nhân xây dựng và thợ mỏ hít phải các hạt silic khi cắt, cưa hoặc khoan đá có thể bị tăng nguy cơ phát triển ung thư phổi.

Bức xạ

Tia X và tia gamma có thể gây ung thư. Và chúng ta cũng có thể bị ung thư từ tia UV của mặt trời.

Nhưng một chuyến đi đến bác sĩ sẽ không làm bạn bị ung thư.

Mối liên hệ giữa phóng xạ và nguy cơ ung thư có xu hướng xuất hiện trong các nghiên cứu trên những người phơi nhiễm phóng xạ liều cao, như những người bị ảnh hưởng bởi sự cố hạt nhân Chernobyl, và những người bị ung thư, đôi khi được điều trị bằng liều phóng xạ cao .

Tuy nhiên, Hội Ung thư Mỹ cảnh báo rằng “không có ngưỡng phóng xạ nào là hoàn toàn an toàn”.

Viêm mạn tính, dài ngày, gây tổn hại ADN

Viêm mạn tính do nhiễm trùng lâu dài, bệnh đường ruột, hoặc béo phì có thể làm tổn thương ADN của một người và dẫn đến tỷ lệ ung thư cao hơn.

Một số loại nhựa

Nhựa có thể nguy hiểm, đặc biệt là khi chúng thôi nhiễm hóa chất ra ngoài qua các vết trầy xước hoặc vết nứt trên bao bì đựng.

BPA là một estrogen tổng hợp đã được sử dụng trong nhiều loại nhựa và chất dẻo từ những năm 1960. Nhựa BPA có thể được sử dụng bên trong các sản phẩm như lon thực phẩm kim loại làm chất bịt kín, trong khi nhựa polycarbonat BPA có thể bao gồm chai nước và hộp đựng thực phẩm.

BPA thậm chí còn xuất hiện trên mặt bóng của giấy in hóa đơn để ổn định mực.

Trong khi nhiều nhà sản xuất nhựa đã bắt đầu ghi nhãn sản phẩm là “không BPA “, vẫn còn rất nhiều vật dụng chứa chất gây ung thư vú và tuyến tiền liệt này trong đời sống hàng ngày.

Quan hệ tình dục khi chưa tiêm phòng HPV

Vi-rút u nhú ở người (HPV) là một họ phổ biến của các vi-rút lây truyền qua đường tình dục, và đã được nhắc đến ở trên như một tác nhân gây ung thư. CDC cho biết có hơn 40 týp vi-rút khác nhau có thể lây truyền qua quan hệ tình dục.

Nhiều týp vi-rút sẽ tự hết và khá vô hại, nhưng những týp khác có thể gây ra ung thư cổ tử cung, dương vật, âm đạo và hậu môn. Ngay cả việc sử dụng bao cao su cũng không nhất thiết ngăn ngừa hoàn toàn sự lây lan của HPV. Đó là lý do tại sao CDC khuyến tất cả trẻ em cả nam và nữ nên chủng ngừa HPV, lý tưởng trước khi có quan hệ tình dục lần đầu tiên.

Và trong những trường hợp hiếm hoi, âu yếm cũng có thể gây ung thư

Khoảng 98% số chúng ta sẽ nhiễm vi-rút mononeucleosis gây ung thư vào lúc trưởng thành, từ việc hôn ai đó có vi-rút, dùng chung thức ăn hoặc đồ uống, hoặc tiếp xúc gần với họ khi họ ho hoặc hắt hơi .

Vi-rút Epstein-Barr tương đối vô hại đối với hầu hết mọi người, nhưng trong một số ít trường hợp, herpes có thể dẫn đến tỷ lệ ung thư mũi, u lympho và ung thư dạ dày cao hơn.

Acrylamid

Màu nâu của một số loại thực phẩm được nấu ở nhiệt độ cao – như bánh mì, cà phê, hoặc khoai tây chiên – tạo ra một chất gọi là acrylamid.

Điều này xảy ra tự nhiên trong một quá trình gọi là phản ứng Maillard.

Liều acrylamid trong một tách cà phê hoặc một chiếc bánh quy có lẽ sẽ không giết bạn. Những sẽ nguy hiểm khi tiêu thụ với lượng lớn (và đây cũng là một trong những chất độc hại mà người hút thuốc lá sẽ hít vào.

Trên thực tế, cả IARC và Hội Ung thư Mỹ đều nói rằng nghiên cứu khoa học cho thấy cà phê có thể là thực phẩm chống ung thư, vì nó có thể làm giảm nguy cơ phát triển ung thư ở vú, gan và đại tràng.

Mặc dù những thứ chúng ta ăn, nơi chúng ta đi, và những thứ chúng ta hít vào mỗi ngày có thể góp phần vào cơ hội phát triển một số loại ung thư, điều quan trọng cần nhớ là căn bệnh chết người này còn chưa được hiểu đầy đủ, và các nhà khoa học vẫn đang tìm kiếm các phương pháp có thể chữa khỏi bệnh.

Cẩm Tú

Theo BI