Những nạ.n nhâ.n kịp lách qua “khe cửa hẹp”
Những năm tháng chinh chiến với cuộc đời làm cho mạch má.u người lớn tuổ.i xơ vữa. Nhưng với không ít người trẻ, chính họ tự phá nát mạch má.u của mình.
Bệnh nhân đột quỵ tại Đơn vị chăm sóc mạch vành (CCU), khoa Tim mạch can thiệp, Bệnh viện Nhân dân Gia Định
Sau những ngày dài nằm trên giường bệnh nặng tại đơn vị chăm sóc mạch vành (CCU), khoa Tim mạch can thiệp Bệnh viện Nhân dân Gia Định, bệnh nhân ngơ ngác hỏi bác sĩ điều trị: “Tôi có thể trở lại như ngày xưa được không?”.
Nở nụ cười động viên nhưng câu trả lời thực sự từ đáy lòng của bác sĩ trưởng khoa Nguyễn Đỗ Anh là: “Với đột quỵ, bác sĩ không phải đấng cứu thế, mà chỉ là người sửa chữa sự cố nghiêm trọng xảy ra cho chiếc xe “cơ thể”, giúp chiếc xe ấy chạy nốt quãng đường còn lại của cuộc đời”.
Với đột quỵ, bác sĩ không phải đấng cứu thế
T.V.T., sinh năm 1989 (ngụ Q.Bình Thạnh, TP.HCM) đang nằm mê man trên giường bệnh tại khoa Tim mạch can thiệp, Bệnh viện Nhân dân Gia Định. Bảy ngày trước đó, T. là một thanh niên sung sức, nặng 105kg, cao 1,75m. Khi đang ăn sáng, uống cà phê, T. ngã do một cơn đau ngực xuất hiện đột ngột kèm theo vã mồ hôi khắp người.
2 tiếng sau cơn đau nhói ngực trái, T. được đưa vào phòng thông tim can thiệp của Bệnh viện Nhân dân Gia Định, được can thiệp cấp cứu đặt stent mạch vành để giải cứu khỏi cơn nhồi má.u cơ tim cấp. Gia đình cho biết T. thất nghiệp trong mấy năm gần đây. Anh có thói quen hút mỗi ngày một gói thuố.c từ khi mới 15 tuổ.i và kéo dài đến nay. Mẹ của T. cũng bị bệnh hẹp mạch vành ở tim.
Vài ngày sau, người nằm kế bên T. cũng là một nam thanh niên cùng độ tuổ.i. Anh L.V.U., 31 tuổ.i (ngụ Q.Gò Vấp, TP.HCM) là nhân viên kinh doanh của một công ty bất động sản. Tuy không có thói quen hút thuố.c thường xuyên như anh T. nhưng anh U. thường xuyên uống rượu bia vào dịp cuối tuần. U. còn được phát hiện có tình trạng rối loạn lipid má.u. Anh rơi vào tình trạng sốc tim, hiểu nôm na là tình trạng trụy tim mạch, lơ mơ ngay từ khi đến cửa phòng cấp cứu.
Anh U. được cứu sống nhờ người nhà phát hiện kịp thời và đưa vào bệnh viện trong thời gian vàng của đột quỵ – thời điểm các bác sĩ có thể can thiệp, làm được điều tốt nhất cho nạ.n nhâ.n các cơn đột quỵ cấp. Bác sĩ Nguyễn Đỗ Anh cho biết: thời gian vàng của nhồi má.u cơ tim cấp là trong vòng sáu giờ đầu tiên kể từ khi xuất hiện triệu chứng đau ngực, là thời gian trái tim của nạ.n nhâ.n có cơ may phục hồi và sống sót tốt nhất nếu được các bác sĩ thông mạch má.u tim, đặt stent kịp thời.
Những trường hợp như hai thanh niên trên có thể coi như vẫn còn rất may mắn vì kịp thời được cứu sống sau cú tấ.n côn.g của cơn đột quỵ tim. Bác sĩ Nguyễn Đỗ Anh ước tính 50% trường hợp bệnh nhân khi bị đột quỵ tim (nhồi má.u cơ tim cấp) sẽ t.ử von.g ngay tức thì. Trong 50% còn lại, tỷ lệ t.ử von.g sẽ được kéo giảm từ 30% xuống còn 1-5% nếu được tái thông mạch vành tim cấp cứu. Người lớn tuổ.i thường là đối tượng tấ.n côn.g của cơn đột quỵ tim. Tuy nhiên, hiện nay đột quỵ tim không chừa cả người trẻ.
Tại Bệnh viện Nhân dân Gia Định, người bị đột quỵ được đưa vào hai nơi: khoa Tim mạch can thiệp xử trí các ca nhồi má.u cơ tim cấp; khoa Nội thần kinh xử trí các ca đột quỵ não. Theo ghi nhận tại hai nơi này, người bị đột quỵ có xu hướng trẻ hóa. Người trẻ nhất được tiếp nhận là một sinh viên ngành y chỉ mới 19 tuổ.i, đã t.ử von.g sau cơn nhồi má.u não.
Video đang HOT
Đột quỵ não có hai loại là xuất huyết não (vỡ các mạch má.u trong não) và nhồi má.u não (tắc các mạch má.u trong não, tương tự như tắc các mạch má.u trong tim gây nhồi má.u cơ tim cấp). Cũng tương tự đột quỵ tim, đột quỵ não nếu nhập viện trong thời gian vàng (trong vòng sáu giờ đầu kể từ khi có triệu chứng) hoặc nếu người bệnh có triệu chứng nghi ngờ đột quỵ não thì sẽ giảm các di chứng nặng nề về sau.
BS Nguyễn Đỗ Anh – Trưởng khoa mạch can thiệp, Bệnh viện Nhân dân Gia Định
Mượn nhầm triệu chứng – cái giấu mặt xảo quyệt của cơn đột quỵ
Để nhận biết dấu hiện đột quỵ, theo bác sĩ Nguyễn Đỗ Anh, dễ thuộc nhất là nhớ đến cụm từ F.A.S.T. trong đó: (face): gương mặt mất cân đối hoặc méo xệ một bên miệng; (arm): kiểm tra tình trạng hiện yếu hoặc liệt tay, chân; (speech): ngôn ngữ bất thường; (time): thời gian. Nếu xuất hiện một trong ba dấu hiệu kể trên, người bệnh có nguy cơ đột quỵ rất cao. Khi đó, hãy khẩn trương gọi cấp cứu và ngay lập tức đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế có khả năng điều trị đột quỵ.
Tuy nhiên, không phải cơn đột quỵ nào cũng dễ dàng được phát hiện. Cái “xảo quyệt” của đột quỵ chính là khả năng “mượn nhầm triệu chứng”. Như trường hợp một thanh niên ngoài 30 tuổ.i vào cấp cứu vì đau bụng dữ dội vùng thượng vị. Cơn đột quỵ đã đán.h lừa được bác sĩ cấp cứu khi nạ.n nhâ.n bị chuyển lên chuyên khoa tiêu hóa với chẩn đoán có thể bị thủng dạ dày nhưng kết quả không phải. Khi đang được theo dõi tại bệnh viện, nạ.n nhâ.n đột ngột rơi vào tình trạng sốc với biểu hiện như bị viêm cơ tim. May mắn, các bác sĩ nghi ngờ nạ.n nhâ.n bị nhồi má.u cơ tim cấp nên đã chuyển kịp thời đến Bệnh viện Nhân dân Gia Định.
Lý giải hiện tượng mượn nhầm triệu chứng, bác sĩ Nguyễn Đỗ Anh cho biết vùng cơ tim tựa lên cơ hoành và dùng chung dây thần kinh nên khiến bộ não giải mã nhầm cơn nhồi má.u cơ tim với cơn đau vùng thượng vị, biểu hiện như nôn ói, đau chấn thủy. Một số trường hợp nhồi má.u cơ tim có biểu hiện như bị trúng gió (vã mồ hôi, khó thở…). Đây chính là lý do khiến nhiều người đến bệnh viện quá trễ sau khi tự “sơ cứu” bằng cách cạo gió, tự uống thuố.c điều trị đau bao tử…
Theo lý giải của bác sĩ Nguyễn Đỗ Anh, không phải vô cớ mà cơn đột quỵ tìm đến người này mà tha người kia. Những nạ.n nhâ.n kịp chạy thoát khỏi cú đán.h chế.t người của đột quỵ không hề biết rằng bản thân mang những yếu tố nguy cơ của đột quỵ: béo phì, rối loạn lipid, hút thuố.c l.á và gia đình có người mắc bệnh mạch vành.
“Những năm tháng chinh chiến với cuộc đời làm cho mạch má.u của người lớn tuổ.i bị xơ vữa. Nhưng những người trẻ, ngoài lý do có bệnh lý tim mạch nhưng không biết, chính bản thân họ đã tự phá nát những mạch má.u của mình bằng lối sống không lành mạnh với bia rượu, thuố.c l.á, ít vận động, ăn thức ăn nhanh…”, bác sĩ Nguyễn Đỗ Anh cho hay.
Mọi người đều có thể phòng ngừa đột quỵ bằng cách kiểm soát các yếu tố nguy cơ – Ảnh minh họa – Nguồn: www.aamc.org
Làm sao thoát khỏi sự tấ.n côn.g của đột quỵ?
Nhiều bác sĩ chuyên khoa thần kinh đều cho biết ở thời điểm hiện tại, cách phòng ngừa đột quỵ tốt nhất là phải kiểm soát các yếu tố nguy cơ như: phát hiện sớm các bệnh lý tim mạch, kiểm soát tình trạng huyết áp, vận động vừa sức, có lối sống lành mạnh…
Sự khó lường của đột quỵ đã khiến nhiều nạ.n nhâ.n hoàn toàn bất ngờ. Có người sau khi tỉnh dậy đã ngơ ngác hỏi bác sĩ, liệu mình có thể trở lại bình thường như lúc xưa. Thật ra, những bệnh lý liên quan đến tim và não nếu đã xảy ra đều để lại những hậu quả rất lớn.
Theo con số thống kê của bác sĩ Võ Văn Tân – Trưởng khoa Nội thần kinh Bệnh viện Nhân dân Gia Định, sau những ngày dài nằm viện với chi phí điều trị xấp xỉ 100 triệu đồng, đến 30% nạ.n nhâ.n đột quỵ còn sống sót sẽ rơi vào trầm cảm.
Ngoài việc phải tập vật lý trị liệu, họ phải uống thuố.c cho đến cuối đời. Việc bỏ thuố.c đồng nghĩa với sự xuất hiện trở lại của cơn đột quỵ. Những thói quen trước kia sẽ phải thay đổi theo hướng có chừng mực hơn, kể cả sinh hoạt tìn.h dụ.c. Nếu nạ.n nhâ.n là trụ cột của gia đình, áp lực cuộc sống sẽ khiến họ càng dễ rơi vào trạng thái trầm uất.
Hiện tượng "1 mềm, 2 cứng" cảnh báo bệnh nguy hiểm thường gặp trong mùa hè
Vào mùa hè, người lớn tuổ.i là đối tượng có nguy cơ cao phải đối mặt với tình trạng xuất huyết não, đa phần là xuất phát từ việc dùng điều hòa sai cách.
Xuất huyết não là tình trạng má.u ở các động mạch, tĩnh mạch não bị vỡ chảy vào những mô não và tạo thành ổ má.u tụ trong não. Xuất huyết não là một dạng của tai biến mạch má.u não. Số người bị xuất huyết não chỉ chiếm gần 20% tổng số ca tai biến mạch má.u não, nhưng đây là loại tai biến mạch má.u não nguy hiểm nhất vì có thể gây t.ử von.g hoặc để lại di chứng nặng nề như tàn phế suốt đời.
Vào mùa hè, người lớn tuổ.i là đối tượng có nguy cơ cao phải đối mặt với tình trạng xuất huyết não, đa phần là xuất phát từ việc dùng điều hòa sai cách.
Cụ thể, mùa hè, nhiệt độ ngoài trời cao, việc để điều hòa ở nhiệt độ quá thấp về đêm dẫn đến hiện tượng co mạch, khi mạch não bị co lại đột ngột làm thiếu má.u đến não có thể gây ra đột quỵ do nhồi má.u não. Bên cạnh đó, sự thay đổi nhiệt độ đột ngột khi đi từ ngoài nắng vào phòng điều hòa lạnh cũng sẽ khiến huyết áp và nhịp tim người cao tuổ.i thay đổi mạnh, là nguyên nhân dẫn đến cơn tai biến mạch má.u não do co mạch vành đột ngột.
Tai biến mạch má.u não là một căn bệnh rất nguy hiểm, càng nguy hiểm hơn đối với người lớn tuổ.i. Việc phát hiện sớm cơn tai biến để có biện pháp cấp cứu kịp thời là yếu tố then chốt giúp hạn chế những tác động tiêu cực đến sức khỏe của người bệnh.
Trong trường hợp cơ thể có triệu chứng "1 mềm, 2 cứng" như dưới đây, chúng ta cần nghĩ ngay đến xuất huyết não và cần đến bệnh viện kịp thời:
Liệt nửa người là một trong những triệu chứng rõ rệt nhất của xuất huyết não. Vào giai đoạn đầu, khi tình trạng đang ở thể nhẹ, thứ người bệnh cảm nhận thấy thường chỉ là cảm giác tay, chân bị mềm, yếu đi khi di chuyển hoặc nâng các vật nặng, cũng có thể là cảm giác tê bì ở các chi đều nằm cùng 1 bên.
Trước khi cơn tai biến ập đến, lưỡi của người bệnh có thể sẽ cứng lại, khiến họ không thể nuốt và thậm chí là không thể nói chuyện. Tình trạng cứng lưỡi thường kéo dài dưới 10 phút, rồi biến mất trong một thời gian ngắn trước khi não bị xuất huyết. Do đó, cần đặc biệt lưu ý khi bản thân hoặc các thành viên trong gia đình rơi vào tình trạng này, để có thể vào bệnh viện kịp thời.
Một trong những dấu hiệu cảnh báo cơn tai biến mạch má.u não sắp sửa xảy ra là hiện tượng cứng cổ và có thể lan sang vai. Trong trường hợp này, người bệnh sẽ gặp khó khăn trong việc di chuyển vùng đầu cổ. Bên cạnh đó, khi hạ thấp đầu thì hàm dưới khó chạm vào phần trên của ngực.
Nếu loại trừ được nguyên nhân là do đã ngồi trong thời gian dài, thì bạn cần nghĩ đến giả thiết tai biến mạch má.u não, khi bắt gặp hiện tượng này.
Ngoài 3 dấu hiệu cảnh báo kể trên, có thể nhận biết người bị xuất huyết não thông qua các triệu chứng bất thường sau:
- Đột nhiên chóng mặt, đứng không vững, khó nhấc chân lên;
- Xuất hiện những cơn đau đầu không liên tục, sau đó biến thành cơn đau đầu dai dẳng;
- Khả năng cầm nắm giảm sút rõ rệt;
- Nếu có bệnh nền huyết áp cao, người bị xuất huyết não có thể sẽ ra má.u cam.
Hút thuố.c l.á làm tăng nguy cơ phình động mạch ở phụ nữ Một nghiên cứu mới đây cảnh báo, hút thuố.c làm tăng đáng kể nguy cơ phình động mạch não có khả năng gây t.ử von.g ở phụ nữ. Ảnh minh họa Phình động mạch não là hiên tương phồng lồi mạch má.u trong não. Chứng phình động mạch não có thể gây rò rỉ hoặc vỡ gây xuất huyết vào não, có thể...