Những lần nhân loại thoát đại họa hạt nhân trong gang tấc
Sau Thế chiến II, Mỹ và Liên Xô lâm vào thế đối đầu, đẩy loài người vài lần tới sát bờ vực diệt vong vì chiến tranh hạt nhân.
Mô phỏng tàu ngầm hạt nhân bắ.n tên lửa đạn đạo có khả năng mang vũ khí hạt nhân. Ảnh: National Interest
Mâu thuẫn sâu sắc giữa Mỹ và Nga trong thời kỳ hậu Chiến tranh Lạnh khiến người ta nhớ lại những lần hai cường quốc quân sự hùng mạnh nhất thế giới đối đầu. Ít nhất 4 lần Mỹ và Liên Xô tính tới phương án sử dụng vũ khí hạt nhân để giải quyết mâu thuẫn, nhưng hai cường quốc chưa bao giờ sử dụng chúng.
Đây là cuộc đối đầu nghiêm trọng nhất giữa Mỹ và Liên Xô trong Chiến tranh Lạnh. Mỹ triển khai tên lửa Thor IRBM ở Anh cùng Jupiter IRBM trên đất Italy và Thổ Nhĩ Kỹ, với hơn 100 tên lửa có khả năng tấ.n côn.g Moscow bằng đầu đạn hạt nhân. Sau đó, Liên Xô đưa tới Cuba loại tên lửa đạn đạo hạt nhân tầm trung có khả năng tấ.n côn.g các mục tiêu trên đất Mỹ.
Tên lửa đạn đạo R-12 của Liên Xô. Ảnh: CIA
Tính chất nghiêm trọng của cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba đẩy Chiến tranh Lạnh tới sát ngưỡng trở thành xung đột hạt nhân. Nhằm ngăn chặn hành động của Liên Xô, Mỹ đã tính tới việc tấ.n côn.g Cuba nhằm cách ly quốc gia này bằng các biện pháp quân sự.
Cả Liên Xô và Mỹ đều tỏ ra không nhân nhượng những đòi hỏi của đối phương, nhưng trong các cuộc họp kín, giới lãnh đạo cấp cao hai bên đã đưa ra một phương án hòa bình để giải quyết khủng hoảng. Theo thỏa thuận, Liên Xô chấp nhận di dời các căn cứ tên lửa ở Cuba để Mỹ cam kết không tấ.n côn.g quốc gia này. Trong khi đó, Mỹ cũng tháo tất cả các bệ phóng tên lửa đạn đạo ở châu Âu trước tháng 9/1963. Khủng hoảng tên lửa Cuba khai sinh đường dây nóng Moscow – Washington.
Một nhóm các nhà khoa học khí quyển và môi trường của Mỹ đã vạch ra tương lai thế giới khi một cuộc chiến tranh hạt nhân nổ ra.
Đám mây hình nấm khổng lồ xuất hiện sau một vụ nổ hạt nhân.
Khủng hoảng Trung Đông năm 1973
Sự hiện diện của Israel ở khu vực Trung Đông thổi bùng cuộc chiến giữa các quốc gia Ả rập với nhà nước Do thái. Ai Cập là nước đầu tiên tấ.n côn.g Israel, chính thức khơi mào cuộc chiến tranh Yom Kippur chống lại nhà nước Do thái. Nhiều quốc gia Arab khác cũng tấ.n côn.g Tel Aviv để bảo vệ đồng minh Palestine.
Video đang HOT
Hệ thống phòng không 2K12 Kub ở Trung Đông trước khi chiến tranh nổ ra. Ảnh: Blogspot
Tuy nhiên, quân đội Israel, với sự hậu thuẫn của Mỹ, đã đậ.p tan các cuộc tấ.n côn.g. Các quốc gia khiêu chiến, bao gồm Ai Cập, thua tan tác. Điện Kremlin đ.e dọ.a đưa quân vào khu vực sau khi Mỹ phản đối kế hoạch của họ.
Nhằm đáp trả hành động của Moscow, Mỹ ra lệnh báo động quy mô lớn, bao gồm cả lực lượng hạt nhân chiến lược. Động thái của Mỹ cho thấy quyết tâm bảo vệ đồng minh. Trong khi đó, Liên Xô cũng không đề cập tới kế hoạch đưa quân can thiệp khu vực. Vài tuần sau, Mỹ lặng lẽ hạ mức báo động.
Không ai có thể lường trước được cục diện thế giới nếu Liên Xô phát động cuộc chiến chống Israel. Nhà nước Do thái sở hữu vũ khí hạt nhân và không tuân thủ lệnh cấm sử dụng nó của Liên Hiệp Quốc, vì Tel Aviv luôn phủ nhận sự tồn tại của chúng. Nếu Israel dùng vũ khí hạt nhân chống lại Liên Xô, nó có thể thổi bùng một cuộc chiến tranh hạt nhân trong khu vực.
Chuyên gia Anders Sandberg của Đại học Oxford đã nêu ra 5 mối đại họa có khả năng chấm dứt sự tồn tại của loài người trên địa cầu, Washington Post đưa tin.
Khủng hoảng châu Âu năm 1983
Cuộc đối đầu nghiêm trọng cuối cùng giữa Liên Xô và phương Tây diễn ra trong im lặng, khiến công chúng không biết gì về nó trong suốt nhiều thập kỷ. Năm 1983, quan hệ giữa Liên Xô và Mỹ trở nên căng thẳng khi lãnh đạo hai cường quốc là những người theo đuổi chính sách cứng rắn. Cuộc tập trận chung Mỹ – NATO cuối năm 1983 đẩy căng thẳng tới đỉnh điểm.
Tên lửa đạn đạo SS-20 Saber của Liên Xô. Ảnh: Wikipedia
Theo hồ sơ mới giải mật, vào tháng 11/1983, Mỹ và NATO tiến hành cuộc tập trận mang tên “Able Archer” nhằm tăng cường khả năng phối hợp giữa quân đội Bắc Mỹ và Tây Âu, bao gồm cả lực lượng hạt nhân chiến lược trong trường hợp Thế chiến thứ ba nổ ra. Nhằm tránh gây hiểu lầm, mỗi mã lệnh mà các bên gửi cho nhau đều có chữ “tập trận” ở đầu.
Tuy nhiên, tình báo Mỹ nhận thấy Liên Xô phản ứng với “Able Archer” bằng cách chuẩn bị tấ.n côn.g hạt nhân chiến lược NATO. Họ chất vũ khí hạt nhân lên máy bay tại Đông Đức và Ba Lan. 70 tên lửa liên lục địa có khả năng mang 3 đầu đạn hạt nhân SS-20 Saber sẵn sàng khai hỏa. Tàu ngầm mang tên lửa hạt nhân Liên Xô sẵn sàng “nhả đạn” ở Bắc Cực.
Nhưng không vũ khí hạt nhân nào được kích hoạt trong cuộc khủng hoảng năm 1983. Do hồ sơ chưa giải mật đầy đủ, công chúng chưa rõ phép màu nào đã cứu thế giới khỏi cuộc chiến tranh hạt nhân năm 31 năm trước.
Tàu ngầm hạt nhân lớp Virgina của Hải quân Mỹ có khả năng phóng tên lửa hành trình, triển khai lính biệt kích và thực hiện sứ mệnh do thám.
Hồng Duy
Theo_Zing News
Bảy bài học rút ra từ khủng hoảng Ukraina
Tình hình ở Ukraina thực tế hết sức phức tạp, và đây có lẽ là phép thử nghiêm trọng đầu tiên cho các cường quốc kể từ sau Chiến tranh Lạnh. Sẽ là rất vội vàng nếu như đưa ra những phỏng đoán sớm về các hậu quả mà cuộc khủng hoảng Ukraina để lại.
Dưới đây là một số bài học mà trang Russia Direct rút ra từ cuộc khủng hoảng này.
Bạo lực ở miền đông Ukraina ngày một gia tăng và chưa có lối thoát.
1. Các cơ chế an ninh quốc tế phải được củng cố
Trước tiên, cuộc khủng hoảng Ukraina không thể coi là thất bại bất ngờ của chính trị thế giới, hoặc là một hiện tượng đơn lẻ đi ngược lại các xu hướng chính của quốc tế trong những thập kỷ gần đây. Thực tế, cuộc khủng hoảng này có cả một giai đoạn phát triển trước đó, từ thời Nam Tư cũ, can thiệp quân sự vào Iraq, việc Mỹ đơn phương rút khỏi Hiệp ước ABM, và những sự kiện gần đây ở Libya và Syria.
Bài học rút ra là phải nghiêm túc xử lý vấn đề củng cố các cơ chế an ninh quốc tế và cùng nhau hình thành nên một trật tự thế giới giảm thiểu hết mức các nguy cơ khủng hoảng như ở Ukraina.
2. Phương Tây và Nga phải vượt qua di sản Chiến tranh Lạnh
Cuộc khủng hoảng đã cho thấy việc những ngờ vực chia rẽ Nga và phương Tây vẫn còn y như cách đây 20 năm. Những ý nghĩ và sợ hãi xưa cũ vẫn còn đeo bám dai dẳng, khiến đôi bên coi những sự kiện ở Ukraina là cuộc chiến một mất một còn.
Bài học rút ra là không thể cho rằng tàn tích của sự nghi kỵ, ngờ vực và định kiến từ thời Chiến tranh Lạnh tự nó sẽ biến mất. Điều này cần các nỗ lực kiên trì, bền bỉ và xác thực cả ở phương Tây và Nga.
3. An ninh tại châu Âu phải được đảm bảo
Tình hình Ukraina đã cho thấy các thể chế hiện có của an ninh châu Âu - Đại Tây Dương mong manh và thiếu chắc chắn như thế nào. Đáng tiếc là châu Âu không có một thỏa thuận nào cụ thể về việc kiểm soát các vũ khí thông thường và lực lượng vũ trang. Trong khi đó, các vấn đề an ninh của châu lục này không thể chỉ được giải quyết nhờ NATO hay OSCE hoặc trong một khuôn khổ các cuộc điện đàm giữa các lãnh đạo châu Âu vào thời khắc nguy kịch.
Bài học cần thấy là an ninh chung ở vùng châu Âu - Đại Tây Dương phải được giải quyết triệt để. Hợp tác trong khu vực này cần dựa trên các nguyên tắc an ninh toàn vẹn và bình đẳng.
4. Khôi phục hiểu biết căn bản về luật quốc tế
Thông qua cuộc khủng hoảng Ukraina, và đặc biệt là ở những giai đoạn về sau, có rất nhiều cuộc tranh luận nón.g bỏn.g về các vấn đề nền tảng của luật quốc tế. Tất cả những vấn đề này được thấy rõ từ các cuộc khủng hoảng trước đó: trường hợp Nam Tư cũ, Iraq, Bắc Kavkaz, Libya, Syria... Nhưng cuộc khủng hoảng Ukraina lại cho thấy vết rạ.n nứ.t căn bản nhất trong chính trị thế giới, chủ yếu làm xói mòn luật quốc tế, và cho thấy rằng thậm chí các người chơi chính cũng không thể nhất trí dựa trên một loạt &'luật chơi' quốc tế.
Nền chính trị thế giới sẽ chỉ có thể quản lý được trở lại nếu như các bên có thể khôi phục lại hiểu biết căn bản và áp dụng các quy phạm pháp luật quốc tế trong lĩnh vực an ninh.
5. Không thể để cho khủng hoảng vượt ngoài tầm kiểm soát
Khủng hoảng Ukraina là minh chứng sống động cho điều mà sách giáo khoa về quan hệ quốc tế gọi là &'leo thang không lường trước'. Bài học rút ra là không nên để cho các cuộc khủng hoảng vượt ra khỏi tầm kiểm soát bằng cách liên tục nêu ra các nguy cơ và rủi ro. Thỏa hiệp và nhượng bộ là một lựa chọn có thể chấp nhận được trong giai đoạn đầu.
6. Các thể chế xã hội dân sự cần được kích hoạt khi khủng hoảng
Cuộc khủng hoảng tại Ukraina cho thấy sự yếu kém của xã hội dân sự - không chỉ ở Ukraina, mà còn ở Nga, châu Âu và khắp Đại Tây Dương.
Các thể chế xã hội dân sự như tổ chức phi chính phủ, các hiệp hội nghề nghiệp, các trung tâm phân tích độc lập đều không tham gia tích cực trong các nỗ lực nhằm giải quyết khủng hoảng, mà chỉ có các viên chức và nhà ngoại giao.
Do đó, bài học cần rút ra là không nên coi sự tham gia của tổ chức xã hội dân sự là phương án hai và chỉ chờ tới khi nào thích hợp thì mới kêu gọi họ.
7. Các mối liên hệ về chính trị giữa Nga và phương Tây không nên cắt đứt
Lịch sử khủng hoảng quốc tế cho thấy rằng câu trả lời tệ nhất chính là việc cắt đứt liên lạc đã thiết lập và đóng băng mọi kênh đối thoại. Trái lại, trong những tình huống nguy cấp thì đối thoại phải giữ vị trí hàng đầu.
Kết quả của một trong những giai đoạn nguy hiểm nhất trong chiến tranh Lạnh - Cuộc khủng hoảng Tên lửa Cuba năm 1962 - dẫn tới việc hệ thống vũ khí hạt nhân hiện nay đang được kiểm soát.
Theo Vietnamnet
Chuyên gia Mỹ: NATO đem quân đến Ba Lan khiến thế giới bất ổn Việc Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại tây dương (NATO) tăng cường hiện diện quân sự tại Ba Lan là một diễn tiến nguy hiểm và mang tính khiêu khích, có thể dẫn đến một cuộc "khủng hoảng tên lửa Cuba" thứ hai, một giáo sư người Mỹ nói với hãng tin RIA Novosti (Nga). Một binh sĩ Mỹ đứng cạnh bệ phóng...