Những đạo diễn hoạt hình lừng danh xứ Phù Tang

Giới ghiền phim hoạt hình hẳn không còn xa lạ với các tác phẩm nổi tiếng như My Neighbour Totoro, Spirited Away, hay Grave of the Fireflies, nhưng ít ai nhớ mặt thuộc tên các đạo diễn phim hoạt hình nổi tiếng nhất Nhật Bản. Kì này, xin giới thiệu với độc giả một số đại diện tiêu biểu nhất của hoạt hình Nhật Bản.

1. Hayao Miyazaki:

Một cảnh trong Spirited Away.

Nhắc đến hoạt hình Nhật, ta không thể không nhắc đến Hayao Miyazaki – một trong những “tượng đài” của ngành sản xuất phim hoạt hình thế giới. Các tác phẩm của Miyazaki “mê hoặc” người xem không chỉ bởi những nét vẽ bằng tay tuyệt đẹp do chính ông kì công thể hiện, mà còn vì nội dung mang tính nhân văn sâu sắc và cách thể hiện độc đáo. Tất cả những phim hoạt hình dài do Miyazaki đạo diễn từ thập kỷ 80 cho đến nay đều thành công và đem về cho ông vô số giải thưởng danh giá. Nổi tiếng nhất trong số đó có thể kể đến: Castle in the Sky (1986), My Neighbor Totoro (1988), Princess Mononoke (1997) và Spirited Away (2001). Đặc biệt, Spirited Away, bộ phim được coi là kiệt tác của Miyazaki còn giành giải Oscar cho phim hoạt hình xuất sắc nhất và giải Gấu vàng LHP Berlin 2002. Thành công mới nhất của Miyazaki là Ponyo on the Cliff by the Sea ra mắt năm 2008, kể về kể về một “nàng tiên cá” nhí mơ ước khám phá thế giới loài người. Tác phẩm hoạt hình trong sáng, đáng yêu này hứa hẹn sẽ là một ứng cử viên nặng kí cho giải Oscar 2010 sắp tới.

Năm 2005, Miyazaki được tạp chí Time bình chọn là một trong 100 người có ảnh hưởng lớn nhất thế giới.

2. Isao Takahata:

Một cảnh trong Grave of the Fireflies.

Isao Takahata, bạn chí cốt của Hayao Miyazaki cũng là một đạo diễn nổi danh không kém gì người đồng nghiệp tài năng của ông tại Nhật. Cùng với Miyazaki, Takahata sáng lập ra Ghibli, hãng phim hoạt hình hàng đầu Nhật Bản.

Giống như trường hợp Hayao Miyazaki, hầu hết các bộ phim do Takahata đạo diễn đều được khán giả ủng hộ nhiệt liệt và các nhà phê bình phim khen ngợi nức lời.. Phim của Takahata được đánh giá cao nhờ cách thể hiện độc đáo, sự chăm chút đến từng chi tiết và nội dung ý nghĩa. Đáng chú ý là những phim hoạt hình dài mà Takahata đạo diễn cho Ghibli lại mang những đề tài rất khác nhau. Nếu như Grave of the Fireflies (1988), tác phẩm được coi là kiệt tác để đời của Isao Takahata là một phim chiến tranh điển hình miêu tả những đau thương, mất mát trong chiến tranh và tình anh em thắm thiết, thì Only Yesterday (1991) lại thuộc dòng phim tình cảm nhẹ nhàng, trong sáng. Pom Poko ra mắt năm 1994 là câu chuyện phiêu lưu mang chủ đề bảo vệ môi trường, còn My neighbours the Yamadas (1999) lại là một phim hài ngộ nghĩnh, đáng yêu. Sự đa dạng đó phần nào thể hiện khả năng sáng tạo đáng nể và nỗ lực không mệt mỏi của Takahata trong việc tự làm mới mình.

Dù đã bước vào tuổi xế bóng (Takahata sinh năm 1935), người đạo diễn tài danh này vẫn tiếp tục làm việc không mệt mới với những dự án phim mới. Hiện Takahata đang dạo diễn bộ phim hoạt hình The Tale of Bamboo Cutter chuyển thể từ một câu chuyện dân gian lâu đời của Nhật Bản.

3. Satoshi Kon:

Perfect Blue của Satoshi Kon.

Satoshi Kon, người sáng lập Hội các nhà làm phim hoạt hình Nhật Bản (JAniCA) đồng thời là giám đốc hãng phim hoạt hình Madhouse lừng danh luôn được xếp vào hàng ngũ các đạo diễn tài năng nhất xứ Phù Tang. Tác phẩm đầu tay của ông, Perfect Blue, ra mắt năm 1997, được coi là một hiện tượng của hoạt hình Nhật Bản vì nội dung và cách thể hiện ấn tượng, độc đáo. Bộ phim kịch tính mang yếu tố tâm lý này được cho là chịu ảnh hưởng từ phong cách của hai đạo diễn Mỹ kì tài là Alfred Hitchcock và David Lynch.

Nối tiếp thành công của Perfect Blue, Millennium Actresss của Satoshi Kon trình chiếu năm 2001 cũng được giới phê bình phim khen ngợi. Khác với Perfect Blue, Millennium Actress lại là một phim lãng mạn, đượm buồn và sâu lắng. Tokyo Godfathers (2003), phim kế tiếp do Kon đạo diễn, kể về hành trình tìm gia đình cho một em bé của ba người bạn vô gia cư cũng được đánh giá khá tốt. Tác phẩm gần đây nhất của Satoshi Kon, Paprika, bộ phim khoa học giả tưởng ra mắt năm 2006 cũng gây được tiếng vang và nhận được một đề cử cho giải Sư tử Vàng tại LHP Venice 2006.

4. Katsuhiro Otomo:

Akira của Katsuhito Otomo.

Katsuhiro Otomo sinh năm 1954, là một tác giả truyện tranh, đồng thời là đạo diễn, nhà viết kịch bản phim hoạt hình. Otomo gây tiếng vang lớn với bộ truyện tranh Akira do chính ông sáng tác và chuyển thể thành phim năm 1988. Cho đến nay, bộ phim khoa học giả tưởng độc đáo này vẫn được đánh giá là một trong những tác phẩm hoạt hình Nhật xuất sắc nhất mọi thời đại. Ngoài Akira, Otomo còn nổi tiếng với Steamboy, tác phẩm khoa học giả tưởng – hành động được liệt vào danh sách các phim hoạt hình Nhật tốn kém nhất từ trước tới nay. Tuy vậy, Steamboy không thu được thành công lớn về mặt doanh thu, dù được giới phê bình phim Nhật Bản đánh giá khá tốt.

5. Mamoru Oshii

Poster phim Ghost in the Shell 2: Innocence.

Mamoru Oshii có lẽ là đạo diễn đa tài nhất trong giới làm phim hoạt hình Nhật Bản vì không chỉ đạo diễn phim hoạt hình, ông còn đạo diễn các thể loại phim khác, sáng tác truyện tranh, viết kịch bản phim phim và tiểu thuyết.

Nổi tiếng là một đạo diễn có phong cách nghệ thuật độc đáo, Oshii quan niệm làm phim là phải tạo ra những thế giới khác biệt với thế giới ngoài đời. Ông còn cho rằng đối với phim hoạt hình, yếu tố quan trọng nhất là hình ảnh, sau đó mới đến nội dung và cuối cùng là nhân vật. Oshii gây tiếng vang với hai tác phẩm hoạt hình ít nhiều mang tính chính trị là Patlabor phần 1 và phần 2, cùng loạt phim Ghost in the Shell phần 1 và 2 được chuyển thể từ một bộ truyện khoa học giả tưởng nổi tiếng cùng tên. Năm 2004, Ghost in the Shell 2 (hay còn gọi là Innocence) được đề cử giải Cành cọ vàng tại liên hoan phim Cannes. Tác phẩm hoạt hình gần đây nhất của Oshii, The Sky Crawlers, cũng khá thành công khi giành được một số giải thưởng nhỏ tại các liên hoan phim quốc tế.

6. Makoto Shinkai

Một cảnh trong 5 Centimeters per Second của Makoto Shinkai.

Đạo diễn Makoto Shinkai, sinh năm 1973, là một đại diện tiêu biểu cho thế hệ làm phim hoạt hình trẻ của xứ sở mặt trời mọc. Sau một số tác phẩm hoạt hình đáng chú ý, Shinkai thậm chí còn được báo chi Nhật Bản mệnh danh là “Miyazaki mới”. Phim của Shinkai thường mang hơi hướng lãng mạn, có hình ảnh tuyệt đẹp. Shinkai gây tiếng vang với tác phẩm The Place Promised in Our Early Days (2004) và gần đây nhất là bộ phim tình cảm 5 Centimeters per Second (2007) rất được giới học sinh, sinh viên châu Á ưa chuộng.

Mặc dù được đông đảo khán giả Nhật hoan nghênh, Makoto Shinkai vẫn tỏ ra hết sức khiêm tốn. Anh cho rằng báo chí đã cường điệu khi gọi anh là “Miyazaki mới” của Nhật Bản, và luôn luôn bày tỏ niềm tôn kính dành cho vị đạo diễn bậc thầy mà anh rất mực ngưỡng mộ này.