Những cô gái mang khao khát kiến tạo cuộc sống – Kỳ 1: Jang Kều và quỹ Sống
Hai năm nay, Jang Kều – Phạm Thị Hương Giang đã bắt đầu bước đi mới cho Nhà chống lũ – dự án mà cô gầy dựng lên 7 năm trước. Quỹ Sống đã tiếp nối Nhà chống lũ với khao khát mang đến một sự thay đổi bền vững hơn.
Chân dung Jang Kề u – người sáng lập Nhà chống lũ và quỹ Sống – Ảnh: VŨ THỦY
Sống của Jang Kều không chỉ hướng đến sự sống an toàn, bền vững cho con người mà còn là sự sống của cây cối, của cả cộng đồng. Sống xây dựng hệ sinh thái gồm cộng đồng bền vững, con người bền vững và thiên nhiên bền vững
Từ nhà chống lũ đến trồng rừng
Gặp Jang ở một văn phòng nơi cô đang làm cố vấn thương hiệu cho một nhãn hãng mới đặt chân đến Việt Nam. Dáng cao, mái tóc ngắn xoăn mì, bộ đồ tối giản kiểu menswear (phục trang của nam) và nụ cười rộng ở Jang toát lên một kiểu khí chất nghệ sĩ nhưng mạnh mẽ và thoải mái.
Dự án của Jang cũng luôn mang những cái tên rất lãng mạn: Làng hạnh phúc, Hạnh phúc xanh cho dự án cây xanh đô thị và Forest Symphony (Giao hưởng rừng xanh) với dự án trồng rừng.
“Năm 2016, tôi đi khảo sát ở miền Tây với dự định xây nhà chống lũ khi dự án đã làm hòm hòm tại miền Trung. Tháng 4 miền Tây nắng nóng kinh khủng và mọi người bắt đầu nói miền Tây hạn hán rồi. Hạn mặn không phải câu chuyện của Nhà chống lũ lúc đó nhưng khiến tôi đau đáu.
Câu chuyện lúc đó cũng không khác mấy câu chuyện hiện tại, nhưng hạn mặn năm nay đến sớm hơn rất nhiều và khủng khiếp hơn” – Jang kể về ngọn nguồn dự án đầu tiên của Forest Symphony ở miền Tây.
Tháng 9-2019, sau rất nhiều hoạt động chuẩn bị, 10.000 cây bần đã được trồng ở Cù Lao Dung (Sóc Trăng) với một phần vốn góp của chính quyền địa phương và nguồn quỹ từ hoạt động gây quỹ cộng đồng của quỹ Sống.
“Miền Tây cần phải bắt đầu thích nghi với đời sống hạn mặn, với điều kiện tự nhiên mới của Đồng bằng sông Cửu Long. Phải trồng các loại cây, nuôi những loại con sống được ở nước mặn, trong đó cây bần là một ví dụ” – Jang nói về lý do trồng rừng bần.
Những cánh rừng bần trồng ven sông, biển không chỉ chống sạt lở, chống sụt lún, giảm hiệu ứng nhà kính mà còn tạo quần thể sinh học mà người dân có thể sinh sống, nuôi trồng.
“Cây bần có thể khai thác để làm giấy, quả bần cũng có thể làm thức ăn, rễ cây bần có thể nuôi thủy sản, cắt ra làm nút chai rượu vang. Tôi tin rằng nếu con người luôn giữ tâm thế khiêm nhường với thiên nhiên thì chúng ta luôn có những cách thức để cuộc sống của chúng ta và cả thiên nhiên được bền vững” – Jang chia sẻ.
Kiên trì để nhìn thấy sự thay đổi
“Đồng bằng sông Cửu Long đang đối mặt nhiểu khó khăn, nhưng tôi không muốn làm những thứ ngắn hạn. Chúng tôi có thể chở nước đến, có thể tặng tiền người dân ở vùng hạn mặn, nhưng phải nén bất lực trong lòng để làm việc dài hạn” – Jang chia sẻ về hành trình “trồng cây, xây nhà” ở miền Tây.
Cô bảo việc trồng cây bây giờ vẫn chưa thay đổi được điều gì, nhưng 10-20-30 năm nữa sẽ nhìn thấy tác động. Còn việc xây nhà mất nhiều thời gian nhưng sẽ giúp người dân không bị thủy triều đe dọa trong chừng 50 năm tiếp theo.
Video đang HOT
“Ở miền Tây khảo sát thì nhiều vô kể, nhưng thuyết phục một năm trời chỉ có hai nhà đồng ý làm. Mình không dám hi sinh nguyên tắc tối thiểu của mình đó là sự chung tay” – Jang chia sẻ.
Nếu theo dõi các dự án Nhà chống lũ, mọi người đều biết dự án chỉ hỗ trợ kỹ thuật và 50% kinh phí, còn lại 50% do hộ dân đóng góp.
“Nếu không có nguyên tắc đó thì không thể đi được lâu dài. Tự người dân và tự cộng đồng mới có thể giải quyết được vấn đề của chính họ. Khi cộng đồng nhận thức được, bắt tay vào giải quyết vấn đề thì hiệu quả sẽ rõ nét hơn nhiều.
Nếu họ chỉ nhận sự giúp đỡ thì họ sẽ bị động, chờ mong, ỷ lại, dần dà sẽ nghĩ giúp đỡ là chuyện đương nhiên. Chúng tôi có thể gây quỹ để xây cả 50 ngôi nhà của dự án Làng hạnh phúc ở miền Tây, nhưng tất cả phải chế ngự sự bất lực để đi đến cùng sự thay đổi” – Jang chia sẻ.
Sự thay đổi đó chính là thay đổi tư thế của người dân về tương lai. Sự kiên nhẫn của Jang và đội ngũ đã được đền đáp. Cô bảo 700 ngôi nhà đã làm ở các vùng miền, “không chỉ nhân sinh quan của người dân thay đổi mà lối sống cũng thay đổi”.
Họ rửa chân trước khi vào nhà, trồng rau trái đem ra chợ bán để có thêm thu nhập lo cho con học hành, “không sống cuộc sống được chăng hay chớ nữa”.
Nhưng đó vẫn chưa phải là điểm dừng mà Sống mong muốn. Dự án Làng hạnh phúc trước hết là hướng đến cuộc sống an toàn, sau đó là hồi phục các giá trị văn hóa.
“Khi môi trường tự nhiên ngày càng bị hủy hoại, người dân không thể sống được ở làng quê, người dân bán đất, rời làng để lên thành phố hoặc thậm chí sống lay lắt không còn là cuộc sống ở những vùng nông thôn. Cấu trúc làng xóm bị phá vỡ, văn hóa thui chột.
Với việc thành lập quỹ Sống sau 5 năm vận hành Nhà chống lũ, chúng tôi muốn thúc đẩy lối sống bền vững, làm sao con người sống hài hòa với thiên nhiên, gìn giữ thiên nhiên, gìn giữ giá trị văn hóa” – Jang chia sẻ.
Sống còn hướng đến tác động nhận thức của những cộng đồng có tri thức hơn, “những người không khó khăn nhưng cũng đang sống không bền vững”. “Họ cũng chính là những người tiêu thụ nhiều nhất, gián tiếp hủy hoại thiên nhiên nhiều nhất. Biết trồng bao nhiêu cây, làm bao nhiêu nhà cho đủ nếu không nâng cao nhận thức của con người” – Jang chiêm nghiệm.
Xây nhà và phủ xanh Việt Nam
Từ năm 2013 đến nay, quỹ Sống đã xây dựng khoảng 700 căn nhà trên khắp cả nước, gồm cả nhà chống lũ và nhà tái định cư cho người dân chịu ảnh hưởng bởi động đất và sạt lở.
Sau 10.000 cây bần được trồng ở Cù Lao Dung, tháng 4 vừa qua Forest Symphony đã nhận được công văn của UBND tỉnh Sóc Trăng chấp thuận triển khai thêm một dự án trồng bần ở khu vực 50ha bãi bồi ven biển. Sống cũng đang dần đi đến những bước cuối cùng để hoàn thiện công viên Hạnh phúc xanh ở quận 12 (TP.HCM).
Nhưng với Jang và quỹ Sống, đó mới chỉ là khởi đầu cho dự án trồng cây “sẽ kéo dài 70 năm với hàng triệu cây xanh trong các cánh rừng ngập mặn, rừng đầu nguồn, công viên thành phố”.
Thứ trưởng TT Bộ NNPTNT: Doanh nghiệp gỗ chuyển hướng bán online
Đó là khẳng định của Thứ trưởng Thường trực Bộ NNPTNT Hà Công Tuấn trong cuộc trao đổi với báo chí về những giải pháp hỗ trợ ngành công nghiệp chế biến gỗ vượt qua khó khăn do những tác động của dịch Covid-19.
Doanh nghiệp thiệt hại hàng chục tỷ đồng
Thứ trưởng đánh giá như thế nào về những khó khăn do tác động của dịch Covid-19 với ngành gỗ hiện nay?
- Có thể nói, dịch Covid-19 đã ảnh hưởng to lớn đến nền kinh tế toàn cầu và Việt Nam với phạm vi ảnh hưởng rất rộng. Riêng ngành chế biến, xuất khẩu gỗ, tôi có thể điểm lại một số tác động nghiêm trọng.
Chế biến gỗ ván ép tại Công ty CP Woodsland (Tuyên Quang). Ảnh: Virorest
Thứ nhất, đối với thị trường xuất khẩu, đến tháng 4 này khoảng 80% đơn hàng phải tạm dừng, trong khi chưa tìm được đơn hàng mới. Các thị trường lớn như Mỹ (chiếm 51% kim ngạch xuất khẩu gỗ); EU (chiếm 39%) gần như đã đóng băng; thị trường Nhật Bản, Hàn Quốc chỉ còn lác đác những đơn hàng.
Trong khi đó, thị trường Trung Quốc dù đã bắt đầu có dấu hiệu phục hồi nhưng cũng cần một thời gian nữa mới có thể bình thường. Tại các làng nghề truyền thống có đến 70 - 80% sản phẩm không tiêu thụ được, tạm dừng hoạt động hoặc sản xuất cầm chừng.
Thứ hai, sản phẩm chế biến cho các công trình lớn (khách sạn, công sở) giảm 90% doanh thu so với cùng kỳ. Trong quý I/2020, việc nhập khẩu nguyên liệu gỗ cho chế biến cũng giảm đến 70 - 80% trong tổng số 10 triệu m3 gỗ quy tròn nhập khẩu, hiện sản xuất chủ yếu từ nguồn dự trữ.
Không có đơn hàng nên các doanh nghiệp chế biến gỗ buộc phải tạm dừng sản xuất và cho lao động nghỉ, đã có nhiều đơn vị cho nghỉ 40 - 80% số lao động (hoặc giãn thời gian làm việc). Chúng tôi rất mong muốn khó khăn này sẽ sớm kết thúc, nhưng qua đại dịch sẽ thấy mỗi doanh nghiệp có bản lĩnh khác nhau để xử lý tình huống này.
Bộ NNPTNT đã có giải pháp gì để hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua khó khăn này, thưa Thứ trưởng ?
- Tôi muốn nói thêm, hiện chỉ có 7% doanh nghiệp ngành gỗ vẫn hoạt động bình thường, còn lại trên 90% doanh nghiệp phải tạm dừng hoặc luân chuyển một bộ phận lao động, tạo ra sự đứt gãy toàn chuỗi.
Sản xuất, tiêu thụ đình trệ, ảnh hưởng đến cả những người cung cấp nguyên, phụ liệu, đặc biệt là người trồng rừng. Hiện, người trồng rừng ở nhiều địa phương đã kêu khó khăn vì gỗ không có người mua. Nếu chúng ta không duy trì được các đơn hàng quốc tế thì khả năng khôi phục sản xuất càng khó khăn hơn.
Để kịp thời tháo gỡ khó khăn cho các khó khăn của ngành gỗ, Bộ NNPTNT đã có nhiều văn bản đề nghị Chính phủ, các ngành chức năng đưa nhóm các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu gỗ vào danh mục được hỗ trợ.
Sau đó, Chính phủ đã ban hành Nghị định 41 đồng ý cho kéo dài 5 tháng đối với các doanh nghiệp chế biến gỗ nói riêng và các doanh nghiệp nói chung chậm nộp các loại thuế; chậm nộp 5 tháng với tiền thuê đất đợt 1.
Đối với khó khăn về tín dụng, Ngân hàng Nhà nước cũng đã có gói tín dụng 285.000 tỷ đồng để xử lý giãn, hoãn nợ cũ, áp dụng cơ chế cho vay có điều kiện đảm bảo nhẹ nhàng hơn, lãi suất thấp hơn để hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua giai đoạn khó khăn này.
Chính phủ cũng đã có nghị quyết hỗ trợ các cơ sở sản xuất, người lao động chịu ảnh hưởng của dịch Covid-19, với tổng gói hỗ trợ lên đến 62.000 tỷ. Đây là những chính sách lần đầu tiên được áp dụng.
Bộ NNPTNT khuyến khích người dân phát triển các mô hình trồng rừng gỗ lớn. Ảnh: I.T
Tái cơ cấu ngành gỗ
Có thể coi dịch Covid-19 là dịp tái cơ cấu lại ngành. Quan điểm của Thứ trưởng như thế nào về vấn đề này?
- Trong giai đoạn khó khăn này, chúng tôi mong các doanh nghiệp đánh giá tình hình không quá bi quan, bây giờ không phải là lúc nghĩ đến chuyện đóng cửa rồi phá sản mà phải có tư tưởng tìm cơ trong nguy. Theo đó, nếu thị trường chủ chốt khó khăn thì tìm thị trường khác và thị trường nội địa. Chuỗi cung ứng bị ảnh hưởng do thực hiện giãn cách xã hội thì chuyển sang bán hàng online.
Bộ NNPTNT cũng giao Tổng cục Lâm nghiệp làm việc với các hiệp hội, làng nghề, ngay sau khi nới lỏng giãn cách, hết dịch thì phải khôi phục sản xuất ngay không được kéo dài, nếu kéo dài tình trạng tạm ngừng như hiện nay sẽ dẫn đến đình trệ.
Còn về giải pháp lâu dài, mặc dù khó khăn nhưng ngành gỗ vẫn có dư địa phát triển tốt, tiềm năng nâng cao chuỗi giá trị. Hiện nay, nếu dịch Covid-19 qua đi sớm, nhất là ở những thị trường chủ chốt thì khả năng chúng ta vẫn đạt được mục tiêu xuất khẩu 12 tỷ USD.
Theo tôi, để đạt được mục tiêu, ngành phải tập trung 4 giải pháp chủ yếu. Thứ nhất, dứt khoát cơ cấu lại sản phẩm xuất khẩu. Hiện nay, chúng ta vẫn phải dùng 25 - 26 triệu m3 gỗ nguyên liệu để sản xuất ra khoảng 13 triệu tấn dăm, trong khi kim ngạch xuất khẩu chỉ đạt 1,5 - 1,6 tỷ USD, con số này rất thấp, chỉ chiếm hơn 10%, trong khi lượng nguyên liệu chiếm 60%.
Bên cạnh đó, đồ gỗ xuất khẩu sang Mỹ, EU chủ yếu là bàn trang điểm, dụng cụ phòng bếp, phòng tắm (chiếm 60%), trong khi đồ ngoại thất, văn phòng chỉ chiếm 40%, đây là dư địa lớn, cần chiếm lĩnh. Ngoài ra, cần cơ cấu lại cả chuỗi, trồng rừng gỗ lớn, cải tiến về giống, đẩy nhanh việc quản lý rừng bền vững.
Thứ hai, làm mạnh mẽ hơn liên kết chuỗi, giảm phụ thuộc nguồn cung nguyên liệu gỗ và phụ trợ, đẩy mạnh việc sản xuất phụ liệu trong nước, bởi hiện nay 80% vẫn phụ thuộc nhập khẩu, trong khi sản xuất trong nước giá thành cao, đây là một bất lợi.
Thứ ba, cần đổi mới công nghệ, ứng dụng công nghệ vào chuỗi, đổi mới thiết kế, tạo ra những mặt hàng phối trộn để đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường.
Thiết lập và thực thi cho bằng được hệ thống pháp luật chống gian lận thương mại, gian lận xuất xứ, phải minh bạch nguồn gốc ván dán, không được để "con sâu làm rầu nồi canh".
Thứ tư, cần đặc biệt chú ý đến thị trường nội địa. Hiện nay, tiêu thụ gỗ ở thị trường trong nước đã lên đến 3 tỷ USD và sẽ tăng lên. Vì vậy, phải xây dựng hệ thống siêu thị, phân phối sản phẩm để người dân có thể sử dụng sản phẩm gỗ chất lượng cao.
Xin cảm ơn Thứ trưởng!
Đẩy mạnh sử dụng gỗ chế biến trong chung cư, công sở
Theo Thứ trưởng Thường trực Bộ NNPTNT Hà Công Tuấn, việc kết hợp với các doanh nghiệp bất động sản lớn đưa sản phẩm gỗ chế biến vào các công trình nhà chung cư, văn phòng là một dư địa lớn để phát triển.
"Truyền thống của người dân lâu nay vẫn hay dùng gỗ nguyên khang (gỗ thịt), nhưng chỉ trong thời gian ngắn, nhờ sự phát triển mạnh của ngành chế biến gỗ hầu hết các chung cư, công sở đã dùng gỗ chế biến (MDF, ván ép). Tuy vậy, vẫn còn một bộ phận người dân thích sử dụng gỗ rừng tự nhiên rất to, giá trị lớn" - ông Tuấn nói.
Để hạn chế thực trạng này, theo Thứ trưởng Tuấn, bên cạnh việc đẩy mạnh truyền thông về phong cách sử dụng sản phẩm mới, Bộ NNPTNT cũng đã đề nghị Bộ Tài chính trình Chính phủ quy định về mua sắm tài sản công, không phải trường hợp nào cũng dùng gỗ thịt.
Ngoài ra, tạo môi trường để các nhà sử dụng gỗ lớn như các công trình của Vingroup, Sungroup và các doanh nghiệp gỗ ngồi với nhau, trao đổi, thấu hiểu, ký kết để tiến tới có thêm nhiều sản phẩm gỗ chế biến của Việt Nam xuất hiện trong những ngôi nhà Việt.
Anh Thơ
Khánh Hoà: Liên tiếp xảy ra cháy rừng, vườn keo xanh tốt thành củi Trong thời gian qua, trên địa bàn xã Diên Thọ, huyện Diên Khánh (Khánh Hòa) đã liên tiếp xảy ra nhiều vụ cháy rừng làm hàng chục ha cây rừng cháy khô. Ghi nhận của PV Dân Việt/NTNN, tại khu vực núi Hòn Rọ và đèo Đá Lửa, thuộc thôn Cẩm Sơn, huyện Diên Khánh (Khánh Hòa), nhiều vườn keo từ 1 năm...