Những bước ngoặt trong cuộc tranh cử tổng thống Mỹ 2024
Hàng loạt bước ngoặt đã xảy ra trong chiến dịch tranh cử tổng thống Mỹ năm 2024, biến cuộc đua năm nay thành một trong những kỳ bầu cử kịch tính bậc nhất.
Chỉ còn 2 ngày nữa đến ngày bầu cử chính thức tại Mỹ và hai ứng viên Donald Trump (đảng Cộng hòa) và Kamala Harris (đảng Dân chủ) đang so kè quyết liệt. Đã có những ý kiến cho rằng đây là kỳ bầu cử kỳ lạ và kịch tính với hàng loạt bước ngoặt xảy ra. Cùng điểm lại một số sự kiện được cho là đã tác động cục diện đường tranh cử tổng thống Mỹ.
Ông Trump bị kết tội
Ông Trump trong phiên tòa tại New York ngày 30.5, nơi ông trở thành cựu Tổng thống Mỹ đầu tiên bị kết tội. ẢNH: AFP
Ngày 30.5, sự kiện chấn động xảy ra khi ông Donald Trump trở thành cựu Tổng thống Mỹ đầu tiên bị kết tội, với 34 cáo buộc trong vụ án hình sự tại New York, theo AFP.
Ông Trump bị cáo buộc làm giả hồ sơ kinh doanh để che giấu việc chi tiề.n cho một diễn viên phim người lớn trước cuộc bầu cử năm 2016. Số tiề.n nhằm buộc người phụ nữ không công khai mối quan hệ với ông Trump.
Vụ án này gây cản trở ông Trump trong quá trình vận động tranh cử song cũng giúp ông trở thành tâm điểm, thu hút sự chú ý của truyền thông.
Ông Trump đến nay vẫn bác bỏ các cáo buộc nhưng sẽ bị tuyên án vào ngày 26.11. Mặc dù vậy, không có luật nào cấm ông điều hành Nhà Trắng nếu tái đắc cử.
Màn tranh luận kịch tính
Ứng viên Donald Trump và Joe Biden tranh luận do CNN điều phối tại thành phố Atlanta, bang Georgia ngày 27.6. ẢNH: AFP
Ngày 27.6, cuộc tranh luận trực tiếp đầu tiên giữa hai ứng viên, đương kim Tổng thống Joe Biden và ông Trump diễn ra. Trong cuộc tranh luận, ông Biden tỏ ra lép vế khi liên tục quên lời, nói lắp với giọng khàn, đặt ra nhiều lo ngại về vấn đề sức khỏe của nhà lãnh đạo 82 tuổ.i.
Ông Biden cho rằng đó chỉ là một đêm tồi tệ nhưng những người bất đồng lại nói ngược lại. Đảng Dân chủ hoang mang trong khi các nhà tài trợ dọa rút lại sự ủng hộ nếu ông không rút lui.
Các khảo sát thăm dò hậu tranh luận cho thấy ông Trump bỏ xa ông Biden nhưng Nhà Trắng nhấn mạnh vị chủ nhân sẽ không bỏ cuộc.
Ông Trump bị á.m sá.t hụt
Ông Trump với vết má.u trên mặt sau khi b.ị bắ.n tại cuộc vận động tranh cử ngày 13.7 tại Butler, bang Pennsylvania. ẢNH: AFP
Ngày 13.7, khi đang phát biểu tại sự kiện vận động ngoài trời ở thành phố Butler, bang Pennsylvania, ông Trump bị một tay sún.g ở tòa nhà gần đó bắ.n sượt tai. Mật vụ Mỹ lập tức lao lên bục che chắn cho ứng viên đảng Cộng hòa. Sau một hồi trấn tĩnh, ông đã giơ nắm tay lên và tuyên bố “chiến đấu”, tạo ra một trong những hình ảnh biểu tượng trong lịch sử chính trị Mỹ. Tay sún.g 20 tuổ.i Thomas Matthew Crooks bị Mật vụ Mỹ bắ.n chế.t tại hiện trường.
Sau lần bị á.m sá.t hụt, sự ủng hộ dành cho ông Trump gia tăng và vị cựu tổng thống tranh thủ thời cơ để kêu gọi cử tri, tuyên bố rằng ông đã “lãnh viên đạn cho nền dân chủ”.
Ông Biden rút lui, bà Harris tranh cử tổng thống
Tổng thống Joe Biden phát biểu về trí tuệ nhân tạo tại Nhà Trắng ngày 21.7, cùng ngày ông thông báo chấm dứt chiến dịch tái tranh cử. ẢNH: AFP
Chiều 21.7, Tổng thống Biden công bố quyết định dừng tranh cử. Quyết định không gây bất ngờ bởi nhà lãnh đạo đã chịu sức ép từ phía đảng Dân chủ, song được đưa ra đột ngột qua một dòng “tweet” trên mạng X (tên cũ là Twitter).
Quyết định khiến ông Biden trở thành tổng thống tại nhiệm đầu tiên từ năm 1968 không tái tranh cử, theo AFP. Phó tổng thống Kamala Harris qua đó nhận được sự ủng hộ của ông Biden để trở thành người thay thế tranh cử.
Quyết định tạo ra bước ngoặt lớn cho cuộc đua. Chỉ trong 2 tuần, bà Harris chính thức nhận được đề cử của đảng Dân chủ, trở thành người phụ nữ da màu đầu tiên trở thành ứng viên tổng thống của một trong hai đảng lớn. Sự nhập cuộc của bà Harris cũng làm khôi phục năng lượng cho phe Dân chủ, giành lại sự ủng hộ trong các cuộc thăm dò, gồm tại các bang dao động quan trọng.
Vụ mư.u sá.t lần 2
Đối tượng Ryan Routh bị bắt tại Palm City, bang Florida ngày 15.9 sau vụ mư.u sá.t ông Trump. ẢNH: REUTERS
Ngày 15.9, ông Trump tiếp tục trở thành mục tiêu á.m sá.t. Mật vụ Mỹ đã n.ổ sún.g khi phát hiện một đối tượng nấp sau hàng rào sân golf ở Florida với khẩu sún.g trường trong lúc ông Trump đang chơi golf cách đó vài trăm mét.
Vị ứng viên không bị thương. Tay sún.g bỏ chạy nhưng bị bắt trên đường. Các nhà điều tra cho biết tay sún.g Ryan Routh không bắ.n về phía ông Trump nhưng đã bỏ chạy khi một đặc vụ n.ổ sún.g.
Sự trỗi dậy của bà Harris
Bà Kamala Harris tại Đại hội toàn quốc đảng Dân chủ tại thành phố Chicago ngày 22.8. ẢNH: REUTERS
Chỉ trong vòng vài tuần sau khi thay thế ông Biden tranh cử, bà Harris từ chỗ là nhân vật không quá nổi bật đã nhanh chóng vươn lên trong cuộc đua sít sao chưa từng thấy.
Thời khắc nổi bật trong chiến dịch của bà là cuộc tranh luận với ông Trump vào ngày 10.9, khi bà được đán.h giá là thể hiện tốt hơn đối thủ. Cuộc đọ sức dâng lên cao trào trong tuần trước ngày bầu cử với các cuộc vận động lớn.
Với ông Trump là sự kiện đông nghẹt khán giả tại sân vận động Madison Square Garden ở New York hôm 27.10, nơi các nhân vật phát biểu đưa ra những câu đùa mang tính phân biệt chủng tộc gây tranh cãi. Về phía bà Harris là sự kiện với đông người tham dự nhất vào ngày 29.10 tại công viên quốc gia ở bên ngoài Nhà Trắng.
Mật vụ Mỹ và bài toán cải tổ sau vụ ông Trump b.ị bắ.n
Cơ quan Mật vụ Mỹ được khuyến nghị cắt bớt phần việc mà ít người biết sau vụ cựu Tổng thống Donald Trump bị á.m sá.t hụt.
Sau khi ông Trump b.ị bắ.n trong buổi vận động cử tri ở thị trấn Butler, bang Pennsylvania hôm 13.7, Bộ trưởng An ninh Nội địa Mỹ Alejandro Mayorkas đã ủy nhiệm cho một ủy ban tiến hành điều tra vụ việc và hoạt động của Cơ quan Mật vụ Mỹ.
Trong báo cáo mới được ủy ban gồm 4 cựu quan chức hành pháp và an ninh nội địa công bố vào tuần trước, Mật vụ Mỹ đã bị cản trở do phải cùng lúc thực hiện hai nhiệm vụ bảo vệ yếu nhân và điều tra các hoạt động phạm tội, theo tờ Politico. Báo cáo đề xuất Mật vụ nên cân nhắc bỏ bớt mảng điều tra để tập trung nguồn lực cho việc bảo vệ.
"Toàn bộ tài sản nên được phân bổ cho nhiệm vụ đó trước khi các nhiệm vụ khác, gồm nghĩa vụ hành pháp liên quan gian lận tài chính, được thực hiện", báo cáo nêu.
Các nhân viên Mật vụ Mỹ bảo vệ ông Trump tại Butler ngày 13.7. ẢNH: REUTERS
Mật vụ Mỹ chống tiề.n giả
Việc bỏ bớt mảng điều tra sẽ đán.h dấu bước thay đổi lớn của Mật vụ Mỹ, bởi công tác chống tội phạm thực tế là chức năng đầu tiên lúc cơ quan này được thành lập, có trước chức năng bảo vệ tổng thống.
Mật vụ Mỹ, cơ quan với những nhân vật to cao trong bộ vest sẫm màu, mặt lạnh như tiề.n, tai đeo thiết bị liên lạc, chủ yếu được biết đến với vai trò bảo vệ tổng thống nhưng đó không phải là lý do cơ quan này được thành lập.
Ngày 14.4.1865, Tổng thống Abraham Lincoln ký dự luật thành lập Mật vụ Mỹ, chỉ một ngày trước khi ông bị á.m sá.t, với nhiệm vụ chống tội phạm làm tiề.n giả. Khi đó, cơ quan này nằm dưới sự quản lý của Bộ Tài chính Mỹ. Vào giai đoạn cuối của Nội chiến Mỹ, gần 1/3 lượng tiề.n lưu hành là tiề.n giả.
Tranh mô phỏng cuộc đột kích của nhân viên Mật vụ Mỹ tại một cơ sở đúc tiề.n giả. ẢNH: MẬT VỤ MỸ
Mãi đến sau khi Tổng thống William McKinley bị á.m sá.t vào năm 1901, Mật vụ Mỹ mới đảm nhiệm thêm vai trò bảo vệ lãnh đạo. Trong hơn một thế kỷ sau đó, Mật vụ duy trì song song hai vai trò kể trên.
Năm 2003, cơ quan này được chuyển giao cho Bộ An ninh Nội địa, vừa thành lập trước đó một năm, quản lý.
Tuy nổi tiếng với nhiệm vụ bảo vệ tổng thống nhưng hoạt động chống tội phạm của Mật vụ Mỹ lại rất rộng. Cơ quan điều tra tội phạm làm giả tiề.n, tội phạm tài chính, tội phạm mạng, hỗ trợ điều tra các vụ tr.ẻ e.m bị mất tích và bóc lột. Trung tâm Đán.h giá mối đ.e dọ.a quốc gia của Mật vụ có vai trò ngăn chặn nhiều hoạt động phạm tội, gồm cả x.ả sún.g trong trường học.
Theo ủy ban điều tra vụ á.m sá.t ông Trump, các hoạt động nói trên có thể đã làm tiêu tốn nguồn lực của nhiệm vụ bảo vệ.
Báo cáo đề xuất Mật vụ cần tập trung nguồn lực cho việc bảo vệ, thường xuyên huấn luyện các đối tác cấp địa phương. "Nỗ lực này sẽ mất thời gian và có thể cần loại bỏ một số trách nhiệm ngoại vi như điều tra gian lận tài chính, làm giả tiề.n và có lẽ là toàn bộ công tác điều tra tội phạm không liên quan trực tiếp đến nhiệm vụ bảo vệ", báo cáo nêu.
Giám đốc Cơ quan Mật vụ Mỹ phải từ chức sau vụ á.m sá.t hụt ông Trump
Đề xuất gây tranh cãi
Đề xuất của ủy ban điều tra nhanh chóng nhận sự phản đối từ những người ủng hộ Mật vụ Mỹ. Quyền Giám đốc Ronald Rowe cho rằng cơ quan đang làm việc để đảm bảo có thể thực thi nhiệm vụ kép được tích hợp là bảo vệ và các cuộc điều tra phức tạp.
Một số ý kiến khác cho rằng hai nhiệm vụ trên bổ trợ cho nhau hơn là mâu thuẫn nhau. Việc chống tội phạm giúp tăng cường mối quan hệ của đặc vụ với cảnh sát bang và địa phương, mài dũa kỹ năng cần thiết để bảo vệ yếu nhân.
Mặc dù được biết đến với vẻ ngoài rất ngầu và luôn theo sát tổng thống nhưng các nhân viên Mật vụ Mỹ tự nhìn nhận họ theo một cách khác. "Họ không phải là vệ sĩ. Họ sẽ rất bực mình nếu bạn gọi họ là vệ sĩ. Bảo vệ không phải vệ sĩ. Bảo vệ là đảm bảo sự cố không xảy ra và điều đó cần công tác cảnh sát", theo người viết tự truyện Jeffrey Robinson cho cựu nhân viên Mật vụ Joseph Petro.
Mật vụ Mỹ đang thực hiện hai vai trò song song là bảo vệ yếu nhân và điều tra chống tội phạm. ẢNH: AFP
Những người ch.ỉ tríc.h đề xuất của ủy ban cho rằng việc thu hẹp bổn phận của Mật vụ có thể khiến các vấn đề tuyển dụng và giữ chân nhân sự trở nên tồi tệ hơn. Họ nói rằng những sơ sót an ninh giúp tay sún.g bắ.n bị thương ông Trump tại Butler không liên quan gì với công tác chống tội phạm của Mật vụ. "Nó giống như đề xuất làm phẫu thuật thẩm mỹ cho người bị gãy xương. Chẳng liên quan gì đến nhau cả", một cựu quan chức cấp cao của Mật vụ nói với Politico.
Cựu quan chức Mật vụ Gordon Heddell nhận định rằng việc thu hẹp vai trò của cơ quan sẽ thay đổi chất lượng của tân binh vì sẽ cần một hình mẫu khác biệt. "Và đó sẽ không phải là một người tốt hơn, không phải là người toàn diện", ông Heddell, cựu Tổng thanh tra Bộ Quốc phòng Mỹ, nói.
Bộ trưởng Mayorkas chưa quyết định về khuyến nghị của ủy ban mà chỉ nói sẽ xem xét. Một người phát ngôn của Nhà Trắng thông báo chính quyền sẽ đán.h giá kỹ những kết quả điều tra và khuyến nghị trong báo cáo.
Mỹ công bố kết quả điều tra vụ á.m sá.t hụt ông Trump Kết quả điều tra vụ á.m sá.t hụt nhằm vào cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump ở Pennsylvania cho thấy Cơ quan Mật vụ và lực lượng hành pháp địa phương không phối hợp chặt chẽ. Cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump bị á.m sá.t hụt hôm 13/7 khi đang vận động tranh cử ngoài trời ở Pennsylvania (Ảnh: Reuters). "Nói một cách...