Nhộn nhịp mua bán cát Campuchia trên sông Tiền

Chỉ một đoạn sông Tiền chừng 300 mét ( xã Vĩnh Xương, thị xã Tân Châu, An Giang) nhưng có gần cả trăm sà lan, xáng cạp mang biển kiểm soát nhiều tỉnh, thành Nam Bộ và cả một số tỉnh phía Bắc neo đậu ken cứng để chờ mua cát Campuchia.

Các xáng cạp múc cát từ sà lan Campuchia sang sà lan Việt Nam – Ảnh: BỬU ĐẤU

Nhờ có chuyện mua cát Campuchia này nên nhiều hộ dân ở xã Vĩnh Xương đã ăn nên làm ra từ việc cho thuê nhà, bán nước giải khát.

Cát Campuchia làm huyên náo vùng quê yên tĩnh

“Đến thời điểm này đã có khoảng chục hộ dân cho thuê nhà với giá từ 7 – 12 triệu đồng/tháng. Chủ yếu là người từ TP.HCM và các tỉnh miền Bắc vào đây thuê nhà để thu mua cát từ Campuchia. Có ba công ty thuê nhà dân để lập văn phòng đại diện tại Vĩnh Xương, An Giang này” – một cán bộ xã Vĩnh Xương nói.

Ông Tr. – Công ty T.H., mới lập văn phòng đại diện cặp bờ kè Vĩnh Xương – cho hay tháng trước thấy nhiều người ồ ạt mua cát Campuchia về bán lại nên ông cùng bạn bè thuê căn nhà của một hộ dân cặp bờ kè với giá 9 triệu đồng/tháng và đổ vốn vào đây mở văn phòng.

Anh T., cán bộ xã Vĩnh Xương, cho hay gần cả tháng nay nhiều người dân sống bên bờ kè sông Tiền đã trở thành “cò” cát ngoại cho những đại gia về đây mua cát.

“Hiện nay có ít nhất năm người dân khu vực này đã làm “cò” mua bán cát ngoại nhập về. Chủ yếu là họ bắt mối và tranh thủ giúp những người mua có cát sớm để hưởng hoa hồng. Nhờ vậy, nhiều người cũng có thêm thu nhập” – anh T. chia sẻ.

Theo ông P., chủ một doanh nghiệp khai thác có trên 20 năm kinh nghiệm, cát nhập khẩu từ Campuchia về chủ yếu là cát vàng. Đây là loại cát tốt nhất trong các loại cát sông.

Cát vàng có nhiều loại nên có nhiều mức giá khác nhau. Giá dao động khoảng 170.000 đồng/m3 đối với cát loại 1,4mm, còn cát loại 2,2 – 2,5mm có giá 270.000 – 280.000 đồng/m ³.

“Theo tôi được biết, Campuchia không có năng lực khai thác cát, mà chủ yếu là do các doanh nghiệp người Việt Nam sang đó bắt tay với một số người ở Campuchia khai thác. Sau đó, các công ty này đã bán cát cho các doanh nghiệp trong nước” – ông P. chia sẻ.

Khuyến khích nhập khẩu cát Campuchia

Đại diện Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh An Giang cho biết trước đây cát Campuchia chỉ tạm nhập ở An Giang rồi xuất sang nước thứ ba. Sau đó, Campuchia đã ký kết với Việt Nam không xuất khẩu cát sang nước thứ ba.

“Tôi khẳng định cát từ Campuchia nhập vào Việt Nam từ đó đến giờ không bao giờ bị cấm, vẫn nhập bình thường.

Hiện nay trong nước đang khan hiếm cát nên chúng tôi càng khuyến khích nhập cát. Vì An Giang gần như không còn cát vàng nữa, chủ yếu là cát đen dùng để san lấp”, đại diện Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh An Giang nói.

Ông Phan Văn Tâm – phó chi cục trưởng Chi cục Hải quan cửa khẩu quốc tế Vĩnh Xương, Cục Hải quan An Giang – cho hay từ tháng 6 đến nay, cát nhập khẩu từ Campuchia về Việt Nam rất nhiều.

Đến nay, có 11 doanh nghiệp nhập khẩu cát qua đường cửa khẩu quốc tế Vĩnh Xương, với trên 2,5 triệu m ³ cát. Chủ yếu là hai doanh nghiệp lớn: Công ty Tịnh Phát và Công ty Đông Dương.

Giá cát bán tại Campuchia được kê khai trong tờ khai hải quan là 6 USD/m ³ (tương đương 140.000 đồng/m ³ – PV). Sau khi nhập khẩu cát về, phải đóng thuế giá trị gia tăng 10%.

Theo ông Phan Văn Tâm, năm 2010 Campuchia đã cấm xuất khẩu cát sau khi xảy ra sạt lở. Đến năm 2022, họ mở cửa nên nhiều doanh nghiệp sang Campuchia tham gia khai thác cát rồi bán lại cho các doanh nghiệp trong nước.

“Lúc đó, cát Campuchia đi qua Việt Nam dạng tạm nhập tái xuất. Còn hiện nay, tất cả cát nhập khẩu vào chỉ sử dụng trong nội địa và không được xuất khẩu sang nước thứ ba, nếu xuất phải có giấy phép của Bộ Công Thương. Tôi nghĩ do hiện nay trong nước khan hiếm cát nên nhiều người đã đổ xô nhập khẩu cát về bán” – ông Tâm nói thêm.

Một cán bộ hải quan tại cửa khẩu quốc tế Vĩnh Xương cho biết nhiều doanh nghiệp đã lên Vĩnh Xương tìm hiểu giá cát để nhập về, thậm chí để so sánh trước khi nhập. “Chi phí thuê sà lan là 300 triệu đồng/tháng, chưa kể tiền ăn uống và dầu nhớt. Do đó, các doanh nghiệp đã lên đây mở văn phòng đại diện rồi thăm dò để tham gia mua bán cát ngoại khi cát trong nước đang khan hiếm” – vị này nói.

Campuchia chỉ cấp phép khai thác trên sông Mekong

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Ung Dipola – tổng cục trưởng Tổng cục Quặng mỏ (Bộ Quặng mỏ và Năng lượng, Campuchia) – cho biết Campuchia có thế mạnh về tài nguyên cát, nhất là theo lưu vực sông Mekong, có thể hỗ trợ cho nước láng giềng Việt Nam để cung cấp cho các công trình giao thông, xây dựng.

Tuy nhiên, Campuchia quản lý nguồn tài nguyên này rất chặt chẽ để đảm bảo khai thác cát không ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường, đến cuộc sống của người dân cũng như đảm bảo nguồn thu cho ngân sách Campuchia.

“Chúng tôi chỉ xem xét cấp phép khai thác cát trên sông Mekong (vào Việt Nam là sông Tiền – PV), chưa có chủ trương cấp phép khai thác cát trên sông Bassac (vào Việt Nam là sông Hậu – PV)”, ông Ung Dipola nói.