Nhớ người hỏi cung tướng Đờ Cát

Mai Hoàng Minh20:05 04/05/2014

Việc viết lách những năm xa ấy khiến tôi với ông đâm thân gần. Người đậm nhưng chất giọng nhỏ nhẹ. Một lần ngồi với một ký giả người Pháp, người đó nhận xét bất ngờ rằng ông có chất giọng của dân Paris chính cống. Sau tò mò hỏi, mới biết tuổi 18, ông đã qua diploma..

Diploma là trung học đệ nhất cấp.

Bậc đàn anh ấy như một mảng, miếng của sử? Từng những năm trận mạc tại Quảng Trị, Huế, Việt Bắc, Tây Bắc hồi đánh Pháp. Trong chiến dịch Điện Biên Phủ là sỹ quan quân báo cấp tiểu đoàn…

Tướng De Castries và bộ tham mưu tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ ra hàng.

Ngạc nhiên lần ấy NXB Tác Phẩm mới in cuốn Nàng Li La mà ông là tác giả. Thì ra trong thời gian làm công tác ngoại giao trong Mặt Trận Dân tộc GPMN Việt Nam ông từng là tùy viên văn hóa Sứ quán Việt Nam tại Ai Cập.

Là phóng viên, chuyên viên cứng tuổi thuộc Ban thư ký Biên tập của Đài truyền hình Việt Nam, ông có thói quen say mê viết. Ông bộc bạch rằng quá khứ trận mạc đã không buông tha ông. Nàng Li La cũng như Hào Quang(NXB Lao Động) sau này là những tiểu thuyết gần như là một phần tự truyện đời ông.

Bẵng đi một dạo mới gặp lại, ông cho biết đang khởi thảo một công việc hoành tráng ở tuổi gần thất thập là cuốn hồi ký hỏi cung tù binh trong đó có tướng Đờ Cát mà ông là người trong cuộc từ đầu.

Câu chuyện hôm ấy cứ dài mãi ra…

Pháp bại trận Điện Biên Phủ (ĐBP) có sức nặng như thế nào ở Hội nghị Genève? Pháp sẽ dự định những gì? Nhằm đạt được những gì tối đa, tối thiểu, kể cả đường giới tuyến tạm thời và khu vực tập kết? Mất ĐBP, Pháp sẽ bảo vệ đồng bằng Bắc bộ như thế nào? bố phòng binh lực ra sao…

Nếu ký được Hiệp nghị Genève với phương án tạm chia hai miền Nam Bắc thì Pháp sẽ tổ chức phòng ngự ở miền Nam thế nào? Âm mưu gì? Đó là những câu hỏi ta cần phải biết, cần tranh thủ khai thác ngay số tù binh sĩ quan cấp cao, nhất là tướng Đờ Cát, Đại tá Lăngle – Phó chỉ huy và Trung tá Kelơ – Tham mưu trưởng của Đờ Cát để phục vụ ngay cho phát triển chiến đấu tiếp tục tấn công địch trên các mặt trận. Đồng thời tìm hiểu ý đồ của Pháp, Mỹ để ta chuẩn bị kế hoạch chiến lược lâu dài của cách mạng.

Chính vì lý do đó Cục Quân báo đã điều động gấp sĩ quan quân báo Lê Mạnh Thái ngày 8/5/1954 từ Điện Biên phải ruổi xe gấp đuổi theo đoàn tù binh của Đờ Cát rời ĐBP trước đó gần 2 ngày.

Ông Lê Mạnh Thái

Tôi ngước sang ông Thái với cái nhìn e dè. Đã đành may mắn có điều kiện học hành và năng khiếu tiếng Pháp nhưng người sĩ quan quân báo mới 24 tuổi mà đã được cấp trên tin tưởng giao một việc trọng như vậy? Đối mặt với một viên tướng thực dân sừng sỏ khi ấy 55 tuổi. Cái tuổi 24 lứa bây giờ so với thế hệ ấy sao cứ… vời vợi.

…Xe chạy suốt ngày suốt đêm. Trưa 9/5 thì đuổi kịp đoàn xe tù binh chở Đờ Cát. Chiều 7/5, Lê Mạnh Thái đã có dịp chạm trán Đờ Cát ngay tại hầm chỉ huy Tập đoàn cứ điểm khi Đờ Cát bị bắt làm tù binh. Khi đó Đờ Cát cao gầy tóc trắng, bận quân phục ngắn màu vàng. Bây giờ gặp lại anh nhận ra ngay.

Nhưng bên Đờ Cát không thấy cái can? Sau này Lê Mạnh Thái mới biết, chiếc can đã trở thành chiến lợi phẩm và vào tay tướng Vương Thừa Vũ. Ngay cuối 1954, tướng Vũ đã làm quà tặng bác sĩ Hồ Đắc Di. Rồi bác sĩ đã trao nó cho Bảo tàng Quân đội.

Trưa ấy, Đờ Cát đã ăn uống xong và chuẩn bị đi ngủ. Tình thế không cho phép dây dưa mất thời gian. Tôi quyết định không hỏi cung ngay tại chỗ nằm mà đưa ông ta đến một phiến đá to phẳng bên bờ suối, cả hai cứ như là đang đi dạo. Bên xà cột của tôi là chiếc bi đông đựng nửa hộp sữa Netle chiến lợi phẩm và hai cái cốc nhựa.

Thời đó chưa có máy ghi âm. Được hướng dẫn nghiệp vụ là không ghi chép trước mặt các tù binh để họ có thể chột dạ lo ngại khi cung khai mà không nói hết sự thật. Phải vừa nghe, vừa nhớ, phân biệt đúng sai từng chi tiết lời khai. Sau đó tìm nơi yên tĩnh để ghi chép lại, sàng lọc thông tin, rút ra những vấn đề cốt lõi nhất báo cáo về cơ quan Cục…

Hôm đó tôi mặc bộ quân phục mới, thắt lưng bạt và đôi dày “săng đá” chiến lợi phẩm. Nhưng tôi có cảm giác cái nhìn dửng dưng của Đờ Cát… Ông ta cấp tướng cơ mà?

Tôi bắt đầu bằng việc thăm hỏi sức khỏe và việc ăn ngủ. Đờ Cát ngạc nhiên tỏ vẻ xúc động khi rụt rè rút điếu Bát tô tôi mời và than phiền luôn ông ta rất khó ngủ, ăn uống không hợp khẩu vị…

Tôi biết mấy hôm nay ông ăn uống thiếu thốn. Không có thịt, trứng, sữa, rượu, cà phê. Tôi cũng xin nói thật tình, ông nên tập chịu đựng, tập làm quen với khẩu phần hằng ngày. Ông là tù binh chỉ được cung cấp có vậy thôi. Không phải chúng tôi phân biệt đối xử gì nhưng bộ đội chúng tôi từ binh lính đến chỉ huy cũng chỉ ăn uống giống hệt suất ăn hằng ngày của các ông vậy thôi.

Đờ Cát có vẻ không tin nhưng không nói gì. Đờ Cát phàn nàn là đang khát nước vì hôm nay ăn muộn, người ta chưa đưa nước đến…

Tôi lấy hai cái cốc nhựa đã chuẩn bị và rót sữa đã pha ra… Đờ Cát ngạc nhiên nước gì mà đục vậy? Có gì đáng ngại không?

Tôi giải thích đây là… sữa. Ông ta nâng nhấp nhấp và có ý chờ… Tôi cầm lên uống. Ông ta cũng uống theo và châm điếu thuốc mới. Vẻ thư giãn lộ rõ khi người hỏi cung có vẻ thành thực thế này.

Tôi muốn nói chuyện với ông trên tư cách người lính. Ông chỉ huy trên phạm vi lớn của phía bên kia. Tôi là người chỉ huy nhỏ phía bên này. Bên này bên kia vẫn có những cái cần hiểu biết về nhau. Tôi muốn học tập ông những điều tôi chưa biết, ông có vui lòng?

Đờ Cát đáp ngay:

Video đang HOT

“Tôi vốn quý mến những chỉ huy trẻ phía bên tôi. Ông cũng là sĩ quan trẻ. Nếu tỏ ra có ích tôi rất sẵn lòng…”.

Và thế là câu chuyện- cuộc hỏi cung bắt đầu bằng sau thất bại ĐBP, theo ông Bộ chỉ huy Pháp sẽ làm gì? Có động binh ra đánh chiếm một vài vùng để giữ sĩ diện?

…Cuộc hỏi cung lân sang chiều một ít khi Đờ Cát ngáp. Tôi đưa ông ta một bao thuốc Bát-tô mới.

Ngày hành quân thứ tư tức là buổi gặp thứ 2, tôi không gặp được Đờ Cát vì ông ta bận khai lý lịch theo quy định của đoàn tù binh. Tôi lại biếu ông ta một bao thuốc mới.

Cuộc hỏi thứ 3. Hai người lại mời nhau uống sữa và hút thuốc. Lần này thì trao đổi về Hội nghị Genève và những ý đồ chiến lược của Cục quân báo đã phổ biến gợi ý cho tôi khi hỏi chuyện Đờ Cát…

Không phải khi nào cũng hòa khí và thông đồng bén giọt. Nhất là người ngồi trước tôi, một viên tướng thực dân. Lại đầy tính cách…

Này ông sĩ quan. Phía các ông chỉ mới thắng ở ĐBP. Còn Bắc bộ Trung bộ, Nam bộ. Ở Ai Lao, ở Cam Bốt thì Việt Minh, Itsxala, Ixarac chưa làm gì cả. Bắc bộ là chiến trường chính thì các ông đang ở thế yếu. Nếu núi rừng là chỗ mạnh thì đồng bằng sông rộng sẽ là cạm bẫy khổng lồ với các ông. Tôi nói thế để thấy chưa ai làm chủ được chiến trường nên phải đàm phán. Mỗi bên sẽ đưa ra mục tiêu tối thiểu tối đa…

Tôi chộp lấy.

Theo ông mục tiêu tối thiểu, tối đa của Pháp là gì?

…

Cuộc hỏi cung- trao đổi- tranh luận hôm ấy kéo dài gần 5 tiếng đồng hồ. Cả hai đều căng thẳng mệt mỏi.

Lê Mạnh Thái rút ra trong xà cột một gói đường trắng và bao thuốc mới.

“Có một ít đường tôi biếu ông khi mệt thì pha với nước chè xanh mà uống. Rất tốt, Vitamine A và C đấy…”.

Ngoài Đờ Cát, Lê Mạnh Thái còn phải có các cuộc tiếp cận hỏi cung các sĩ quan sừng sỏ khác như Lăngle, Bigia…

Mệt và mất thời gian nhất là những bản báo cáo gửi trực tiếp cho cấp trên. Có nhiều bản cung, theo yêu cầu của Cục trưởng Cục Quân báo Lê Trọng Nghĩa (mà sau này tôi mới biết là ý kiến của Đại tướng Tổng Tư lệnh) tôi phải chép lại nguyên văn trả lời bằng tiếng Pháp của Đờ Cát hoặc Lăngle, Bigia.

Cuối tháng 5/1954. tôi gặp lại Đờ Cát ở trại tù binh Na Hang, Tuyên Quang với những cuộc thẩm vấn bài bản chính quy. Những câu chuyện ngoài lề hoặc khi giải lao, tôi cũng loáng thoáng biết được viên tướng bại trận này có vợ và cô con gái 10 tuổi ở Pháp. Có một hôm, mới gặp, Đờ Cát đã khẩn khoản nhờ nhắn tin và gửi giúp thư để gia đình biết là tại trại tù binh của Việt Minh, hằng ngày vẫn được đối đãi tốt, được tập thể dục và ăn ngủ bình thường.?

Lần ấy Đờ Cát gây cho tôi một ngạc nhiên lớn. Là ông ta bộc bạch sự nghi hoặc rằng dứt khoát Tướng Giáp đã từng được đào tạo hoặc tốt nghiệp tại học viện quân sự cấp cao nào ở Nga Xô hoặc ở Mỹ! Đơ Cát giọng tự hào Là chỉ huy trưởng tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ, tôi biết đối thủ của mình phải là cỡ nào? Tôi nhớ khi ấy mình đã… cười! Cười một cách vui vẻ khoái trá khi cố nói lại những nét đại thể về sự xuất thân của Đại tướng Tổng Tư lệnh yêu quý 44 tuổi, kém Đờ Cát 10 tuổi của chúng tôi.

Có lẽ sau này Đờ Cát mới tường sự thật nhưng lúc ấy ông nói vẻ thành thực thế này ông nói vậy thì tôi biết vậy, nhưng tôi thừa nhận Tướng Giáp rất sành sỏi binh nghiệp. Khôn ngoan, tài giỏi hơn tôi đã đành, mà còn hơn cả tướng Cônhi và Đại tướng Nava. Tôi hân hạnh được làm đối thủ của Tướng Giáp, được làm kẻ chiến bại trực tiếp của một người tài giỏi như Tướng Giáp. Tôi ngưỡng mộ và kính phục ông ta.

…Năm tháng cứ vô tình vùn vụt. Bâng khuâng mỗi khi ngước lên cuốn Hào quang ông tặng tháng 8/1998 vẫn đậu trên giá sách mà ông đã đi xa. Điện Biên 60 năm này vắng sĩ quan quân báo Lê Mạnh Thái.

Theo Xuân Ba

Báo Tiền Phong

Điều tra thất bại tại Điện Biên Phủ- Bí mật 50 năm của Pháp

Thảm bại khó tin tại Điện Biên Phủ đã buộc chính quyền Pháp phải thành lập một Ủy ban điều tra vào ngày 31/3/1955.

Mọi thông tin về Ủy ban này bao gồm 22 cuộc điều trần và những kết luận cuối cùng đã được giữ kín ở mức "tuyệt mật" trong vòng 50 năm và cho đến nay rất ít người Pháp, ngay cả đến những cựu tướng lĩnh khi xưa, biết đến sự tồn tại và những kết luận của Ủy ban này.

Các băng ghi âm các phiên điều trần đều được đánh dấu tuyệt mật

Vì sao lại có Ủy ban điều tra đó? Phải chăng vì chính tướng lĩnh Pháp cũng không hiểu nổi vì sao họ lại thua ở Điện Biên Phủ? Và kết luận cuối cùng của Ủy ban là gì?

Phóng viên VOV đã tiếp cận thành công toàn bộ hồ sơ về Ủy ban điều tra này tại trung tâm lịch sử của Bộ quốc phòng Pháp cũng như phỏng vấn Đại úy Ivan Cadeau - tác giả đề tài nghiên cứu về Ủy ban.

Một phần nội dung phiên điều trần của tướngDe Castries

Chủ tịch Ủy ban điều tra Tướng Catroux: Việt Minh đã xây dựng được những con đường tiếp tế à?

Tướng De Castries: Vâng, họ có những con đường và có xe tải Molotova để vận chuyển đạn dược và tiếp tế. Những con đường đó chúng tôi chỉ nhìn thấy khi chúng tôi bị bắt làm tù binh.

- Tại sao máy bay lại không nhìn thấy?

- Vì những con đường đã được bộ đội Việt Nam ngụy trang rất giỏi...

- Những đợt tấn công mà các ông tiến hành đã có thể cho phép thâm nhập vào trận địa của quân đội Việt hay các ông chỉ luôn bị khóa ở vòng ngoài ?

- Chúng tôi chỉ luôn ở vòng ngoài.

- Các ông chỉ luôn ở vòng ngoài ư ?

- Đúng thế, chỉ một vài lần chúng tôi vào được phía Bắc, còn phía Đông thì gần như chưa bao giờ.

Đó là hai đoạn trích dẫn phần điều trần của tướng De Castries- chỉ huy quân đội Pháp trong trận Điện Biên Phủ trước Ủy ban điều tra.

Tổng cộng có 22 phiên điều trần đối với những tướng lĩnh cấp cao như ông De Castries, Tổng tư lệnh quân đội Pháp tại Đông Dương Navarre hay cấp phó của ông này là tướng Réné Cogny-chỉ huy quân đội Pháp ở Bắc bộ...

Tất cả những phần hỏi đáp chi tiết được lưu đầy đủ trong 9 hộp tư liệu có mã số GR1R từ 229 đến 237, hiện được lưu tại trung tâm lịch sử của Bộ Quốc phòng Pháp.

Yêu cầu thành lập Ủy ban điều tra - "lời kêu cứu của tướng Navarre"

Trả lời phóng viên VOV, Đại úy Ivan Cadeau, thuộc bộ phận lịch sử và trung tâm tư liệu của Bộ Quốc phòng Pháp cho biết Ủy ban điều tra được thành lập theo yêu cầu của tướng Navarre-người được giao làm Tổng tư lệnh quân Pháp tại Đông Dương từ 5/1953 với mục tiêu tìm một "lối thoát trong danh dự" cho quân Pháp tại Đông Dương.

"Sau thất bại tại Điện Biên Phủ, tướng Navarre cảm thấy bị tổn thương về danh dự, bị phán xét sai và đối xử tệ, những chức vụ mà ông được hứa hẹn trước đây thì ông đều không được nhận. Cuối năm 1954, ông kêu cứu lên Quốc vụ khanh phụ trách vấn đề chiến tranh và đề nghị thành lập một Ủy ban điều tra bao gồm các chuyên gia quân sự để điều tra rõ trách nhiệm chỉ huy của từng người kể từ thời điểm ông nhận chức Tổng tư lệnh ở Đông Dương tháng 5/1953 cho đến khi kết thúc cuộc chiến ở Điện Biên Phủ", Đại úy Cadeau nói.

Đại úy Ivan Cadeau trả lời phỏng vấn phóng viên VOV

"Tướng Navarre muốn làm sáng tỏ rằng nguyên nhân thất bại thực sự của cuộc chiến Đông Dương là về mặt chính trị, và có trách nhiệm của các chính trị gia trong chính quyền Pháp lúc đó. Tuy nhiên, Chính phủ của Thủ tướng Mendes France đã từ chối, không muốn nhắc lại chuyện này, nước Pháp lúc đó muốn quên câu chuyện thảm bại tại Điện Biên Phủ", Đại úy Cadeau nói thêm.

Vì các khúc mắc về pháp lý và các tranh cãi chính trị, yêu cầu thành lập Ủy bancủa tướng Navarre đã rất nhiều lần được nâng lên, đặt xuống trong các tranh luận giữa giới chức quân đội cấp cao và nhiều lần bị gạt bỏ.

Tuy nhiên, tướng Navarre không chấp nhận và tiếp tục đấu tranh. Đến tháng 1/1955, một vài bài báo xuất hiện, châm lại ngòi lửa. Các bài báo này là của một người thân cận với tướng Cogny-chỉ huy quân đội Pháp tại Bắc Bộ- người có những bất đồng nghiêm trọng với tướng Navarre-quy kết ông Navarre là nguyên nhân gây nên thất bại.

Tướng Navarre đã nổi giận và trả lời trong một loạt bài trên tờ Le Figaro, dọa rằng ông sẽ cho "nổ tung" sự thật. Điều này khiến Chính phủ Pháp phải hành động.

Ngày 22/1/1955, Thủ tướng Pháp Mendes France đã tiếp riêng Tướng Navarre. Hai bên đã thỏa thuận với nhau là ông Navarre sẽ không gửi các bài báo cho tờ Le Figaro và đổi lại, một Ủy ban điều tra sẽ được thành lập. Đến ngày 5/2/1955, hãng tin AFP đưa tin sẽ có một Ủy ban điều tra và ngày thành lập Ủy ban chính thức là 31/3/1955.

"Bí mật quốc gia" của Pháp suốt 50 năm (1955-2005)

Chủ tịch Ủy ban điều tra Tướng Catroux và các thành viên đều là những nhân vật cao cấp trong quân đội Pháp, có quyền hành tối cao, được phép tiếp xúc với tất cả các tài liệu mật của Bộ Quốc phòng Pháp và tiến hành điều trần chi tiết với từng nhân vật lãnh đạo chính của trận Điện Biên Phủ.

Vì có quyền hạn rất lớn như thế, nên kết luận của Ủy ban điều tra đã đề cập đến gần như mọi chi tiết của cuộc chiến, từ các sai lầm chiến thuật, các mâu thuẫn cá nhân, sai lầm chính trị...

Và cũng vì thế, chính quyền Pháp đã không cho phép công bố những kết luận của Ủy ban trong suốt 50 năm (đến năm 2005, bộ tư liệu được mở cho công chúng và giới chuyên môn tiếp cận).

Hộp hồ sơ GR 1R231 về các phiên điều trần

Về điều này, Đại úy Ivan Cadeau cho biết: "Ủy ban điều tra kết luận rằng đặt trong tình huống đó, đối mặt với đội quân Việt minh mạnh và được Trung Quốc yểm trợ, các tướng lĩnh khác của Pháp cũng khó có thể làm tốt hơn những gì mà các Tướng Navarre hay Cogny đã làm ở Điện Biên Phủ".

"Sau khi Ủy ban điều tra kết thúc công việc, có một sự thống nhất cao trong quân đội là những nhân vật chính phải điều trần trong vụ điều tra không thể bị coi là những thủ phạm chính của thất bại ở Đông Dương. Việc nước Pháp bị hất ra khỏi Viễn Đông là hệ quả của một loạt những sai lầm từ chính trị đến quân sự", ông Cadeau nói.

"Tuy nhiên, những kết quả của cuộc điều tra sau đó không được công bố cho dư luận, lý do là các chính trị gia thì muốn trốn tránh trách nhiệm và cũng có nhiều cơ quan khác phía quân đội cũng không muốn những kết luận đó được biết đến nhiều. Vì vậy, cả phía dân sự lẫn quân sự đều bắt tay nhau làm chìm đi các kết luận của Ủy ban điều tra, với lập luận là ở thời điểm đó nước Pháp vẫn đang phải đối mặt với các cuộc chiến khác ở Bắc Phi. Đến cuối năm 1955, tướng Navarre cũng yêu cầu được có một bản sao kết luận của Ủy ban điều tra nhưng bị từ chối và kết luận này được giữ như một tài liệu mật", ông Cadeau chia sẻ.

Hộp tư liệu mang mã số GR1R237 có lưu những kết luận của Ủy ban điều tra với dấu "tuyệt mật", gồm 6 phần: Phần 1: Kế hoạch của Tướng Navarre; phần 2: triển khai kế hoạch của Tướng Navarre ; phần 3: Trận Điện Biên Phủ; phần 4: Diễn biến chiến tranh và trận Điện Biên Phủ; phần 5: Rà soát trách nhiệm ở các cấp khác nhau và ý kiến của ủy ban; cuối cùng là phần 6: Tưởng nhớ những binh lính đã tham gia trận Điện Biên Phủ.

Trong phần kết luận, Ủy ban điều tra có nêu: "Vị trí của Điện Biên Phủ, cách bờ biển 400km, cách các căn cứ không quân của Pháp 300km và gần biên giới với Trung Quốc, khiến quân đội Pháp hoàn toàn bị bất lợi khi tiến hành trận đánh với Việt Minh".

Ủy ban kết luận, "quyết định tiến hành trận Điện Biên Phủ là một sai lầm mà tướng Navarre có thể đã không vấp phải nếu có thời gian lãnh đạo dài hơn, đủ để đánh giá đúng về khả năng hậu cần của đối thủ, cũng như các đặc thù của trận địa".

Rõ ràng, một phần thừa nhận những bất lợi dẫn đến thất bại khó tránh khỏi tại Điện Biên Phủ, phần vì không muốn đào sâu những sai lầm của giới cầm quyền lẫn quân đội, nên Ủy ban đưa ra những kết luận không quá nặng nề.

Vén bức màn bí mật về mâu thuẫn trong bộ chỉ huy Pháp

Nhiều cựu chiến binh Pháp cho biết họ chỉ biết mang máng về Ủy ban điều tra. Đại tá Jacques Allaire, khi đó là thượng úy thuộc binh đoàn 6 tham chiến tại Điện Biên Phủ, còn cho biết Ủy ban điều tra sau này đã hé lộ cho những tướng lĩnh cấp thấp như ông biết về mâu thuẫn lớn giữa Tướng Navarre và Tướng Cogny.

Điện mật gửi Sở chỉ huy Tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ ngày 7/5

"Ở vào thời điểm chiến sự, lính Pháp không hay biết gì về mối thâm thù nội bộ giữa hai nhà lãnh đạo này. Ở cấp của tôi, tôi không hay biết về điều đó. Chỉ sau khi được quân đội Việt Nam trả tự do về Pháp, tôi có nghe đến Ủy ban điều tra và nói đến sự chia rẽ của hai nhà lãnh đạo. Tôi đã đọc được các tài liệu của Ủy ban và thấy rằng Ủy ban có phần nhẹ tay với ông Navarre và khiển trách nặng nề đối với ông Cogny. Nhưng tôi thấy có sai lầm ở cả hai vị tướng này. Nếu Tướng Navarre đã tin tưởng một cách mù quáng ở ông Cogny thì dù sao ông ấy cũng phải giám sát chặt để xem ông Cogny có xử lý tốt trận Điện Biên Phủ hay không", Đại tá Jacques Allaire cho biết.

Nếu như những kết luận của Ủy ban điều tra không có nhiều đột biến và không tạo chấn động lớn, thì câu chuyện giằng co về sự thành lập Ủy ban này cũng như việc giấu diếm những kết luận của Ủy ban trong suốt 50 năm, cho thấy chính quyền, quân đội và người dân Pháp coi thất bại tại Điện Biên Phủ là nỗi hổ thẹn lớn không muốn nhắc đến.

Từ tướng lĩnh đến cựu binh trở về từ Điện Biên Phủ đã không được nhìn nhận trong một thời gian dài; và điển hình là vị tổng tư lệnh Navarre đã phải đấu tranh quyết liệt để đi đến kết luận về một trách nhiệm "tổng thể và toàn diện" của cả hệ thống chính trị và quân sự Pháp trong thất bại của Pháp ở Điện Biên Phủ.

Hỉnh ảnh một số tài liệu khác liên quan đến Ủy ban điều tra:

Các mệnh lệnh của quân đội Pháp trong trận Điện Biên Phủ

Bản chứng nhận gửi điện của Bộ chỉ huy Quân sự Pháp

Kết luận của Ủy ban điều tra về trận Điện Biên Phủ

Theo Thùy Vân/VOV-Paris

"Chuyến hàng" đặc biệt 60 năm trước Chuyến xe cuối cùng của Hoàng Tư ở Điện Biên Phủ là chuyến xe chở tướng Đờ-cát về Tuyên Quang, giao cho Cục Chính trị. Đó cũng là chuyến xe đặc biệt nhất của ông - chuyến xe chở thất bại của quân đội Pháp trên chiến trường Đông Dương. Ông Hoàng Tư, nguyên là lính lái xe ở chiến trường Điện Biên...