Nhiều tín hiệu lạc quan trước thượng đỉnh Mỹ-Triều

Ông Kim Jong-un đã khởi đầu chương trình thượng đỉnh Mỹ-Triều tại Việt Nam bằng những cử chỉ ấn tượng, hứa hẹn đột phá trong hai ngày thượng đỉnh.

Đại sứ Nguyễn Phú Bình, nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, cựu đại sứ Việt Nam (VN) tại Hàn Quốc, nhận định rằng quan hệ Mỹ-Triều vẫn còn nhiều vấn đề cần giải quyết cụ thể, thậm chí có những khó khăn. Tuy nhiên, quan trọng hơn cả là hiện nay không khí lạc quan đang bao trùm quan hệ hai nước và bán đảo Triều Tiên.

Cử chỉ nhỏ, ý nghĩa lớn của ông Kim Jong-un

. Phóng viên: Thưa ông, sáng hôm qua (26-2) khi đến ga Đồng Đăng (Lạng Sơn) và lên xe về Hà Nội, Chủ tịch Kim Jong-un đã có một hành động mà giới báo chí gọi là “chưa từng có”. Đó là hạ kính xe chống đạn xuống để vẫy tay chào người dân – dường như không giống với phong cách kín đáo của lãnh đạo Triều Tiên nhiều năm qua. Ông đánh giá ý nghĩa của hành động này ra sao?

Đại sứ Nguyễn Phú Bình: Tôi nghĩ rằng đây là một cử chỉ nhỏ nhưng mang ý nghĩa lớn. Thứ nhất, đây là lần đầu tiên trong gần 60 năm qua mới có một chuyến thăm của người đứng đầu Triều Tiên đến VN. Chuyến thăm gần nhất đó chính là chuyến thăm VN của Chủ tịch Kim Nhật Thành vào năm 1964.

Như vậy, dù có quan hệ truyền thống và gần gũi nhưng lãnh đạo Triều Tiên đã rất nhiều năm chưa có chuyến thăm chính thức VN. Trong chuyến thăm VN lần này, ông Kim mở cửa xe chống đạn, vẫy tay chào người dân VN thì tôi cho rằng đó là một cử chỉ thân tình. Sự thân tình này càng có ý nghĩa khi hành động của ông Kim vượt qua quy tắc an toàn: Đến một quốc gia xa lạ mà ông Kim vẫn thoải mái mở cửa bảo vệ thì hành động đó khá đặc biệt.

Ngoài ra, tôi cho rằng cử chỉ của ông Kim còn cho thấy ông ấy tin tưởng rằng môi trường ở VN rất an toàn và sẽ không có vấn đề gì trở ngại khi ông mở cửa xe chào người dân. Điều đó càng khiến người dân VN có thiện cảm với vị lãnh đạo này và không khí đón tiếp vì thế nồng hậu hơn.

. Theo quan sát của cá nhân ông thì để đến được thượng đỉnh lần hai tại Hà Nội, cả Mỹ và Triều Tiên đã tiếp cận vấn đề hạt nhân ở bán đảo Triều Tiên ra sao?

Việc Triều Tiên thử tên lửa đạn đạo có tầm bắn 13.000 km mà Mỹ cũng nằm trong tầm bắn đó đã khiến thế giới chấn động. Mỹ và nhiều nước đã đấu khẩu qua lại với Triều Tiên khiến căng thẳng leo thang. Tuy nhiên, trong lúc căng thẳng nhất thì các bên dường như nhận ra cần phải “tháo ngòi nổ”. Bởi lẽ chiến tranh đã là đáng sợ thì chiến tranh hạt nhân lại càng đáng sợ hơn rất nhiều.

Vấn đề gốc rễ liên quan đến mâu thuẫn về hạt nhân giữa Mỹ và Triều Tiên chính là việc Bình Nhưỡng xem hạt nhân là phương tiện đảm bảo an ninh và bảo vệ chủ quyền dân tộc trước Mỹ và các đồng minh của Mỹ. Hạt nhân là thứ mà Triều Tiên dùng để yêu cầu Mỹ và đồng minh của Mỹ phải đối xử bình đẳng với mình. Trái lại, Mỹ muốn kêu gọi cộng đồng quốc tế trừng phạt Triều Tiên vì hạt nhân. Cuộc tranh cãi này không hồi kết. Giải pháp khả dĩ chính là Mỹ làm thế nào để Triều Tiên an tâm, đồng thời thấy vũ khí hạt nhân không còn cần thiết.

Ông Kim Jong-un mở cửa kính xe chống đạn chào mọi người. Ảnh: VGP

Đại sứ Nguyễn Phú Bình. Ảnh: L.NGUYỄN

Đột phá mang lại hòa bình khu vực

. Sau thượng đỉnh lần thứ nhất tại Singapore, hai nước đạt được thỏa thuận bốn điểm. Ông nhận định như thế nào về khả năng tiến triển ở thượng đỉnh lần hai?

Sau thượng đỉnh lần một thì nhiều người vẫn còn nghi ngờ triển vọng giải quyết mâu thuẫn Mỹ-Triều, vì các xung đột cơ bản nhất vẫn còn đó (điển hình là quan điểm về phi hạt nhân hóa). Tuy nhiên, cần nhận thấy rằng Triều Tiên đang tạm ngừng các hoạt động phát triển hạt nhân và Mỹ đã ngừng tập trận chung với Hàn Quốc. Điều đó cho thấy cả hai đang có thiện chí với nhau. Tôi tin rằng có đủ cơ sở để giải quyết những mâu thuẫn giữa Washington và Bình Nhưỡng, mặc dù phải thừa nhận cần thêm thời gian để giải quyết từng bước.

Ví dụ, trước đây Mỹ khẳng định sẽ trừng phạt Triều Tiên cho đến khi nước này phi hạt nhân hóa hoàn toàn, có thể kiểm chứng và không bị đảo ngược. Nhưng gần đây, ông Trump đã dịu giọng hơn. Ông chủ Nhà Trắng khẳng định không vội trong việc ép buộc Triều Tiên phi hạt nhân hóa ngay lập tức. Vì vậy, trong lần này Triều Tiên có thể đáp ứng từng phần yêu cầu của Mỹ. Đổi lại, Mỹ cũng có thể từng bước giảm mức độ cấm vận tương xứng hành động của Triều Tiên.

Như vậy, lo ngại về mâu thuẫn Mỹ-Triều trong tương lai xa tuy vẫn còn nhưng tôi thấy tín hiệu lạc quan nhiều hơn, thậm chí là bao trùm quan hệ hai nước trước thềm thượng đỉnh lần hai.

. Trong không khí ông đánh giá là lạc quan thì đâu sẽ là những kết quả có thể cảm nhận và đong đếm được trong lần thượng đỉnh này?

Trước thềm thượng đỉnh, cả Mỹ và Triều Tiên đều bày tỏ mong muốn sẽ đạt được đột phá trong lần gặp này. Tôi tin rằng với quyết tâm đó, dựa vào kết quả thượng đỉnh lần một, cả Mỹ và Triều Tiên sẽ đạt được thỏa thuận chung tích cực hơn. Khả dĩ nhất là hai bên sẽ tuyên bố chung chấm dứt tình trạng chiến tranh ở Triều Tiên 1950-1953. Để đạt được một hiệp ước hòa bình tại bán đảo Triều Tiên sẽ cần thêm thời gian và vài cuộc thương thuyết nữa. Nhưng tuyên bố hòa bình tại Hà Nội sẽ là một đột phá.

Việt Nam tiếp cận quan hệ Mỹ-Triều ra sao?

. Trong bối cảnh quan hệ Mỹ-Triều đang có đà phát triển lạc quan, VN nên ứng xử như thế nào để đảm bảo và gia tăng vị thế, uy tín sau thượng đỉnh?

VN và Triều Tiên có nhiều điểm chung về lịch sử, cụ thể là từng trải qua chiến tranh với Mỹ. Lần này Triều Tiên chọn VN làm địa điểm gặp ông Trump cho thấy Bình Nhưỡng có niềm tin với Hà Nội. Quan trọng hơn, cần lưu ý rằng không giống như thượng đỉnh Singapore, thượng đỉnh Hà Nội còn là dịp lãnh đạo Triều Tiên thực hiện chuyến thăm chính thức song phương với VN. Như vậy, VN vừa là một địa điểm tổ chức thượng đỉnh mà Triều Tiên tin cậy, vừa là một quốc gia đối tác mà Triều Tiên xem trọng.

Trong tương quan quan hệ với Mỹ, VN là quốc gia từ thù nghịch thành bạn với Mỹ trước, còn Triều Tiên hiện vẫn còn trong tình trạng thù nghịch với Mỹ, chí ít là về biểu hiện cấm vận. Ngoài ra, từ nền kinh tế bao cấp nay VN đã có sự phát triển kinh tế ấn tượng. Đây là những gợi ý quan trọng đối với Triều Tiên không chỉ về chính sách với Mỹ mà còn chính sách cải tổ nền kinh tế. VN có thể tận dụng những vấn đề này để thúc đẩy quan hệ với Mỹ và Triều Tiên trong tương lai.

ĐỖ THIỆN – LAN NGUYỄN thực hiện

Theo PL