Nhiều dự án PVC làm có nguy cơ trở thành những vụ án khác

Theo bản án sơ thẩm, ngoài dự án Nhiệt điện Thái Bình 2, nhiều dự án do PVN chỉ định thầu được xác định thất thoát, thua lỗ hàng nghìn tỷ đồng. Mỗi dự án như vậy có nguy cơ trở thành một vụ án, lãnh đạo PVC đang phải đối mặt với việc bị điều tra, truy tố, xét xử trong các vụ án hình sự khác.

Nhiều chuyên gia đầu ngành lâm vòng lao lý

Bản án sơ thẩm của TAND TP Hà Nội xác định, vụ án “ Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” và “ Tham ô tài sản” xảy ra tại Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) và Tổng Công ty CP xây lắp dầu khí Việt Nam (PVC) là vụ án kinh tế, tham nhũng đặc biệt nghiêm trọng, được dư luận xã hội hết sức quan tâm.

HĐXX sơ thẩm tuyên án sáng 22/1. (Ảnh: TTXVN)

Đối với hành vi cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng, các bị cáo trong vụ án hầu hết là người những giữ vị trí chủ chốt trong tập đoàn kinh tế quan trọng hàng đầu đất nước, được Nhà nước và nhân dân tin tưởng giao quản lý khai thác dầu khí – nguồn tài nguyên quý giá của quốc gia và thực hiện những dự án, công trình trọng điểm của đất nước, trong đó có Dự án Nhà máy nhiệt điện (NMNĐ) Thái Bình 2.

Tuy nhiên, quá trình thực hiện dự án, lợi dụng vị thế, tính đặc thù cũng như nhiều ưu đãi khác của Nhà nước với PVN, vì các động cơ khác nhau mà các bị cáo, đứng đầu là bị cáo Đinh La Thăng, đã thực hiện hàng loạt các hành vi sai phạm, làm trái các quy định của Nhà nước về lựa chọn nhà thầu, ký kết hợp đồng, tạm ứng vốn, sử dụng vốn tạm ứng, gây thiệt hại cho PVN số tiền đặc biệt lớn và gây nhiều hệ lụy nghiêm trọng khác.

Đối với hành vi tham ô tài sản, bản án sơ thẩm xác định, các bị cáo mà đứng đầu là bị cáo Trịnh Xuân Thanh, người đại diện phần vốn góp của PVN tại PVC, đã câu kết với nhau và với doanh nghiệp bên ngoài lập hồ sơ, quyết toán khống để chiếm đoạt số tiền rất lớn của chính PVC.

Hậu quả của vụ án là hết sức nghiêm trọng. Số tiền thiệt hại 119 tỷ và 13 tỷ đồng tham ô chưa nói hết tính chất, mức độ nghiêm trọng của vụ án. Ngoài các thiệt hại ban đầu đã được xác định, việc làm sai trái của bị cáo đã làm tiến độ dự án chậm, đội vốn đầu tư gần chục nghìn tỷ đồng; khi có vốn tạm ứng thì sử dụng tùy tiện, trái nguyên tắc gây thất thoát lớn vốn Nhà nước.

Không những bị cáo Đinh La Thăng phải chịu trách nhiệm hình sự trong vụ án này mà còn kéo theo hàng loạt cán bộ, lãnh đạo chủ chốt từ Tập đoàn đến các đơn vị thành viên của PVN bị xử lý, tổn thất đáng kể nhất là trong đó có nhiều chuyên gia, nhiều người từng là các nhà khoa học trong ngành dầu khí; nhiều người cũng vì đây mà tha hóa, biến chất như Trịnh Xuân Thanh là một điển hình.

Theo HĐXX tòa sơ thẩm, PVC ở thời điểm chỉ định thầu trái pháp luật, ký Hợp đồng 33 khi chưa đủ các điều kiện cần thiết theo luật định, tạm ứng số tiền lớn để chi tiêu trái phép, không cho công trình, là một doanh nghiệp đang thâm hụt tài chính, đang thu lỗ và không có khả năng đảm nhận các dự án lớn. Điều này đã được cảnh báo tại các văn bản của Ban quản lý Dự án điện lực dầu khí Thái Bình 2 và của PVPower.

Cũng thời điểm đó, PVN chỉ định thầu xây dựng một số dự án khác như Ethanol Dung Quất, Ethanol Phú Thọ, Xơ Sợi Đình Vũ…, cho đến nay đã được xác định là thất thoát thua lỗ hàng nghìn tỷ đồng. Mỗi dự án như vậy có nguy cơ trở thành một vụ án, lãnh đạo PVC đang phải đối mặt với việc bị điều tra, truy tố, xét xử trong các vụ án hình sự khác.

Vai trò ông Thăng trong việc chỉ định thầu cho PVC

Làm rõ hành vi cố ý làm trái quy định của Nhà nước trong việc triển khai, lựa chọn nhà thầu và ký hợp đồng EPC của dự án NMNĐ Thái Bình 2, bản án sơ thẩm xác định, năm 2010, do việc đầu tư dàn trải, không hiệu quả dẫn đến tình hình tài chính của PVC lâm vào tình trạng mất cân đối nghiêm trọng.

Ông Đinh La Thăng được xác định biết PVC gặp khó khăn lớn về tài chính và chưa có kinh nghiệm nhưng vẫn quyết định lựa chọn làm tổng thầu EPC dự án NMNĐ Thái Bình 2 theo hình thức chỉ định thầu. (Ảnh: TTXVN)

Thay vì tìm các giải pháp căn cơ để tháo gỡ khó khăn cho PVC, PVN lại giao cho PVC gánh vác thêm các khoản đầu tư có nợ xấu và thua lỗ của 5 dự án tại PVFC với giá trị lên tới gần 800 tỷ đồng. Tính đến năm 2011, PVC đã đầu tư tài chính vào 43 đơn vị với tổng giá trị đầu tư 3.460 tỷ đồng trên 2.500 tỷ đồng vốn điều lệ, làm mất cân đối dòng tiền đầu tư gần 1.000 tỷ đồng.

Mặc dù biết rõ PVC đang gặp khó khăn rất lớn về tài chính và chưa có năng lực, kinh nghiệm làm tổng thầu thi công những dự án nhiệt điện lớn và theo Nghị quyết của HĐTV PVN phê duyệt phương án thành lập liên danh tổng thầu EPC dự án NMNĐ Thái Bình 2 (PVC là thành viên đứng đầu liên danh, nhà thầu nước ngoài tham gia được lựa chọn theo hình thức đấu thầu quốc tế), nhưng bị cáo Đinh La Thăng vẫn quyết định lựa chọn PVC làm tổng thầu EPC dự án NMNĐ Thái Bình 2, một công trình trọng điểm quốc gia theo hình thức chỉ định thầu.

Trong khi dự án đầu tư hiệu chỉnh chưa đươc phê duyệt, chưa có thiết kế FEED, tổng dự toán, thiết kế bản vẽ thi công, hồ sơ yêu cầu, hồ sơ dự thầu và một loạt các thủ tục pháp lý khác có liên quan khác, bị cáo Đinh La Thăng vẫn chỉ đạo cấp dưới ký kết Hợp đồng EPC số 33 và Hợp đồng chuyển đổi chủ thể số 4194 với giá trị thực tạm tính là 1,2 tỷ USD.

Hợp đồng EPC số 33 được lập, ký không đúng quy định của pháp luật, có nhiều nội dung không có, nhất là không có Điều 14 (Giá trị hợp đồng và thanh toán), Điều kiện hợp đồng, Phụ lục 2 quy định về khoản tạm ứng…

Các Hợp đồng EPC số 33 và Hợp đồng 4194 được lập và ký chưa được HĐTV của Chủ đầu tư phê duyệt và Ban quản lý báo cáo PVN vẫn đang đàm phán, chưa đi đến thống nhất nhưng theo đề nghị của PVC, PVN đã chuyển hơn 8 triệu USD và hơn 1.300 tỷ đồng cho Ban quản lý dự án để chuyển tạm ứng cho PVC số tiền hơn 6,6 triệu USD và hơn 1.300 tỷ đồng. Việc tạm ứng tiền này là làm trái các quy định của Nhà nước về quản lý chi phí đầu tư xây dựng và Điều lệ tổ chức, hoạt động của PVN.

Điều tra thiệt hại do chậm tiến độ dự án Nhiệt điện Thái Bình 2

Theo HĐXX sơ thẩm, hậu quả của việc chỉ định thầu trái phép và tạm ứng tiền trái phép phải được tính toán tổng hợp trên nhiều khía cạnh. Hàng loạt cán bộ, chuyên gia hàng đầu trên các lĩnh vực dầu khí, xây dựng, tài chính của PVN được đào tạo bài bản, có quá trình cống hiến đã vi phạm pháp luật, lâm vào vòng lao lý.

Do PVC không có năng lực thi công nên dự án NMNĐ Thái Bình 2 đã chậm 18 tháng so với tiến độ đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Việc chậm tiến độ đã làm đội vốn công trình hàng nghìn tỷ đồng, lãi phát sinh đối với các khoản vay trong và ngoài nước mà hiện nay Nhà nước đang phải trả.

Nhiều máy móc, thiết bị đắp chiếu đã hết thời hạn bảo hành khi nhà máy chưa vận hành. Những tổn thất này chưa thể thống kê hết trong giao đoạn điều tra và sẽ tiếp tục phát sinh sau vụ án.

Sau khi ký Hợp đồng EPC số 33 và Hợp đồng 4149, dưới áp lực của Đinh La Thăng, PVC đã tạm ứng số tiền hơn 6,6 triệu USD và hơn 1,3 nghìn tỷ đồng, sau đó đã dùng số tiền hơn 1,1 nghìn tỷ đồng không đúng mục đích. Khoản tiền này sau một thời gian mới được trả lại cho Ban quản lý dự án, các luật sư, bị cáo xác định không gây hậu quả.

Tuy nhiên, HĐXX nhận định, hơn 1.000 tỷ đồng của Nhà nước không thể tùy tiện mang cho PVC chi dùng trái phép. Nếu tất cả các bộ, ngành đều tùy ý sử dụng tiền và tạm ứng như vậy sẽ gây hỗn loạn cho nền kinh tế. Khoản tiền hơn 1.000 tỷ đồng phải tính thiệt hại ngay từ khi tạm ứng trái phép, còn việc trả lại chỉ là tình tiết xem xét làm giảm nhẹ chứ không phải là không có hậu quả.

Trong khi đó, PVN là chủ đầu tư, PVC là nhà thầu nhiều dự án khác đang hàng ngày phải trả lãi ngân hàng với lãi suất rất cao. Bị cáo Đinh La Thăng, HĐTV PVN biết rất rõ điều này. Vì vậy, cách tính thiệt hại như kết luận của giám định là rất có lợi cho các bị cáo.

Tại bản án, HĐXX tiếp tục kiến nghị Cơ quan điều tra làm rõ thiệt hại xảy ra do việc chậm tiến độ trong dự án NMNĐ Thái Bình 2.

Tiến Nguyên

Theo Dantri