Nhiều ca khúc thịnh hành chứa nội dung “độc hại”, có dấu hiệu cổ vũ sử dụng chất cấm

Nhiều ca khúc bị cho là có ca từ phản cảm, dung tục, thậm chí cổ xúy tệ nạn xã hội . Dư luận đặt câu hỏi: Trách nhiệm xã hội của nghệ sĩ ở đâu?

* Các trích dẫn trong bài được lược ghi từ nguồn công khai, phục vụ mục đích phản ánh hiện tượng xã hội, không cổ xúy hay quảng bá nội dung phản cảm.

Nhiều phụ huynh “sốc” và “sợ hãi”

“Sốc” và “sợ hãi” – đó là phản ứng của chị Hương Nguyễn (phường Bình Trưng Tây, TP Hồ Chí Minh) khi phát hiện danh sách nhạc con trai 17 tuổi nghe hằng ngày chứa nhiều ca từ “độc hại”.

“Con tôi học trường quốc tế, môi trường tưởng chừng an toàn. Nhưng khi thấy nhóm bạn của cháu cùng xem một clip TikTok, tôi mới tìm hiểu và thật sự choáng váng”, chị kể.

Đoạn nhạc gây tranh cãi là phần biểu diễn của ca sĩ Jack (Trịnh Trần Phương Tuấn) tại Hà Nội hôm 16/10. Bài hát có những câu như: “Mấy đứa không ưa anh ngoài đời làm sao mà dám. Anh hát chơi chơi hơn một kiếp của nó đi làm; Fan thường kêu anh vì họ Lào. Lào gì cũng t…”. Một số bạn trẻ cho rằng đây là ca từ phản cảm, mượn cách nói lái để truyền tải nội dung tục tĩu, trong khi những người khác bênh vực, nói đó chỉ là “lời hát vui” dành cho anti-fan.

Từ tranh cãi ấy, nhiều phụ huynh mới giật mình khi biết con em mình nghe những bài hát còn dung tục hơn, phổ biến trên các nền tảng như YouTube hay Zing với hàng chục triệu lượt xem.

Chị Hương kể: “Có bài người lớn nghe còn đỏ mặt như Đổi tư thế, Em Iu… mà các con vẫn hát theo như chuyện bình thường. Không có giới hạn, không có cảnh báo.”

Trào lưu “chơi chữ” và ranh giới mong manh

Theo nhà sản xuất âm nhạc Nguyễn Quốc Minh (Hà Nội), việc “chơi chữ”, nói lái trong ca từ đã có từ lâu, sau đó gần như trở thành một công thức thành công, với hàng loạt hit gây chú ý như Hongkong1, Đông mang, Bắc Bling, See tình, Tự your, hay nhiều ca khúc của Đen Vâu. Cách chơi chữ, nói lái, trở thành những sáng tạo độc đáo, góp phần đưa các ca khúc này nổi tiếng, được giới trẻ yêu thích.

Nhưng dần dần, trào lưu chơi chữ và nói lái trong ca từ bị biến tướng để “câu view” và gây sốc.

“Càng ngày, có càng nhiều ca khúc liều lĩnh đưa vào những cụm từ nói lái gây tranh cãi hoặc không phù hợp như “ Như lời đồn ” (nhạc sĩ Khắc Hưng, ca sĩ Bảo Anh), “Thu dẩm” (LK), “Kimochi” trong bài “ Sashimi ” (Hứa Kim Tuyền viết, Chi Pu hát)… Người sáng tác dựa vào kẽ hở ngôn ngữ, mượn danh nghệ thuật để lách luật, khiến khán giả trẻ quen dần với sự lệch chuẩn mà không hề nhận ra,” anh Quốc Minh nói.

Trên thực tế, các nền tảng như YouTube, Spotify hay TikTok – nơi phần lớn những bài hát này xuất hiện – hiện vẫn nằm ngoài sự kiểm duyệt nội dung chặt chẽ như với sản phẩm biểu diễn chính thống. Thậm chí ở các ứng dụng nghe nhạc trực tuyến của Việt Nam như Zing MP3 cũng không bị hạn chế đăng tải. Điều này dẫn đến sự “tự do thái quá” trong sáng tác, phát hành và quảng bá.

Cơ quan công an cảnh báo: “Ca từ đang cổ xúy tệ nạn”

Đại diện Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy (PC04), Công an TP Hồ Chí Minh, cho biết đơn vị rất quan ngại khi nhiều ca khúc thịnh hành chứa nội dung gián tiếp cổ vũ việc sử dụng chất cấm, bạo lực, lối sống lệch chuẩn.

Đơn vị này cho biết qua rà soát, nhiều ca khúc sử dụng ngôn từ ẩn dụ, tiếng lóng hoặc hình ảnh gợi liên tưởng đến việc sử dụng chất kích thích, chất gây nghiện. Dù có thể xuất phát từ dụng ý nghệ thuật hoặc phong cách biểu đạt riêng của tác giả, song việc đưa những yếu tố này vào ca từ dễ tạo ra sự hiểu sai, thậm chí vô tình cổ xúy cho hành vi lệch chuẩn, nhất là đối với giới trẻ.

PC04 đã thống kê hàng chục ví dụ cụ thể, trong đó có: Miền mộng mị (GDucky): “Châm cho anh một điếu sà cân, để anh quên đi nỗi nhớ em…”; CLME (Hoàng Tôn x Andree x Tinle): “Chờ anh một chút để anh đi anh lấy, pha vào chai nước chút MDMA…”; Kẹo (Andree): “Order cho anh điếu shisa, chút cỏ vào đấy… chơi xong E anh đưa em Molly…”

Cơ quan Công an khuyến nghị các nghệ sĩ, nhà sản xuất âm nhạc cần thận trọng trong việc lựa chọn lời ca, hình ảnh và thông điệp truyền tải, đảm bảo phù hợp với chuẩn mực văn hóa, pháp luật và thuần phong mỹ tục Việt Nam. Đồng thời, người nghe – đặc biệt là thanh thiếu niên – cần nâng cao nhận thức, biết chọn lọc nội dung giải trí lành mạnh, không để âm nhạc trở thành con đường dẫn dắt đến tệ nạn.

Nghệ sĩ – danh xưng đi kèm trách nhiệm

“Hi vọng nghệ sĩ hiểu rõ tầm ảnh hưởng của mình. Nếu cần, chức danh ‘nghệ sĩ’ cũng nên đòi hỏi một trình độ, hoặc ít nhất là đạo đức nghề nghiệp,” bạn đọc Bích Trâm nêu quan điểm.

Nhiều ý kiến cho rằng, khi sản phẩm âm nhạc đạt hàng triệu lượt xem, người nghệ sĩ không thể phủ nhận trách nhiệm xã hội của mình. Ca từ, hình ảnh, lối sống của họ đều tác động trực tiếp đến thế hệ trẻ.

Theo nhà sản xuất Nguyễn Quốc Minh, trách nhiệm ấy phải được đặt trên cả hai mặt: đạo đức nghệ sĩ và cơ chế quản lý văn hóa.

“Nghệ thuật cần tự do, nhưng không thể vượt qua ranh giới của chân – thiện – mỹ. Pháp luật cũng cần có ranh giới rõ ràng giữa sáng tạo và phản văn hóa, giữa biểu đạt và cổ xúy cái xấu,” anh nói./.

Một số ca khúc bị cảnh báo có nội dung phản cảm hoặc cổ xúy tệ nạn:
– Trình (HIEUTHUHAI): “Hay anh phải ngưng làm nhạc tình. Chuyển qua làm nhạc mai thúy bật cho mấy thằng nhõi nghiến”.
– Em Iu (Andree x Bình Gold): “Ôi giời, anh biết là hôm đó em rất mệt. Nhưng anh biết chắc chắn em muốn ph…”; “Sáng em đi spa, tối đi club, chiều làm đường k…”
– Miền mộng mị (GDucky): “Châm cho anh một điếu sà cân, để anh quên đi nỗi nhớ em”
– Chưa bao giờ (DSK): “Và tao vẫn cứ hút c… như chưa bao giờ bị cấm đoán, gọi những thằng hút cùng là anh em”
– Kẹo (Andree): “Order cho anh điếu shisa, chút cỏ vào đấy.”
– Cao ốc 20 (Bray x DatG): “Đứng trên lầu 20 chỉ để hút… và ăn tối với những cô gái nói lời yêu thương chỉ gặp vài lần là chăn gối.”
– CLME (Hoàng Tôn x Andree x Tinle): “Pha vào chai nước chút MDMA… chỉ có giấy bạc và một ít Coca.”