Nhiều ca diễn biến nặng, vi rút tay chân miệng có biến chủng?

PGS. TS Phan Trọng Lân, Viện trưởng Viện Paster TP Hồ Chí Minh cho biết, trong tháng 9/2018, các ca mắc tay chân miệng có biểu hiện nặng tăng hơn so với các ca mắc cùng kỳ năm 2017. Tuy nhiên, vi rút tay chân miệng chưa biến đổi độc lực, mà là sự gia tăng của các ca bệnh do vi rút C4 gây nên.

Tay chân miệng do chủng C4 gây ra biểu hiện bệnh nặng

Tại cuộc họp chiều 9/10 diễn ra tại Bộ Y tế, PGS Lân cho rằng, dịch tay chân miệng năm nay có xu hướng tăng cao các ca nhiễm vi rút C4, đây là loại vi rút gây tỉ lệ mắc nặng và biến chứng cao hơn, vì thế các ca mắc cũng biểu hiện nặng nề hơn. Số ca biểu hiện nặng gia tăng so với cùng kỳ năm 2017.

PGS Lân giải thích, giống như bệnh SXH có 4 chủng gây ra, luôn phiên từng năm, có năm gia tăng chủng này, giảm tỉ lệ chủng mắc kia. Tay chân miệng cũng vậy, dù là bệnh do vi rút đường ruột gây ra nhưng tay chân miệng do 11 chủng gen, C1-C5, B1-B5 gây ra.

“Trước 1998 bệnh tay chân miệng lưu hành ở châu Mỹ, sau lưu hành Tây Thái Bình Dương không rõ nguyên nhân. Tại Việt Nam, qua theo dõi dịch tễ trước năm 2010, chủng gen phổ biến là C5, sau đó dịch chuyển sang C4. Thời điểm đó, khi đó cộng đồng chưa có miễn dịch nhiều với C4 đã khiến rất nhiều người mắc bệnh, gây bùng phát dịch 2011. Những năm sau tay chân miệng lại được thay thế bằng nhóm B5 nên biểu hiện nhẹ hơn.

Đến năm 2018, qua giám sát dịch cho thấy có sự gia tăng trở lại bệnh tay chân miệng do chủng C4 gây ra. Đây là chủng gây biểu hiện nặng, nên khi gia tăng số ca mắc tay chân miệng do chủng C4, thì số ca nặng cũng tăng lên”, PGS Lân giải thích.

Theo thống kê, số mắc tay chân miệng chủ yếu ở trẻ dưới 10 tuổi (chiếm 99,5%), trong đó hay gặp ở nhóm từ 1-5 tuổi, tuổi trẻ đi nhà trẻ và mẫu giáo (chiếm 79%) và dưới 1 tuổi (chiếm 17%).

Các tuýp vi rút chủ yếu là EV71 chiếm 21%, các EV khác là 20%, Coxsackie A10 là 6%, Coxsackie A6 là 3%, virus đường ruột khác là 4%. EV71 là chủng dễ gây biến chứng nặng và gây tử vong, đặc biệt ở trẻ dưới 5 tuổi.

Tuy nhiên, ông Lân khẳng định, công tác giám sát, điều trị năm nay đều rất chủ động, điều trị tốt. Dù ca mắc tay chân miệng biểu hiện nặng gia tăng so với cùng kỳ năm ngoái, nhưng số ca tử vong đang được kiểm soát. Giám sát thấy tỉ lệ tử vong từ ca nặng so với thời kỳ 2011-2013 (9,4) thì nay thấp hơn (ở mức 2,7).

Chuyên gia gửi 4 thông điệp để phòng ngừa tay chân miệng

Tại cuộc họp, chuyên gia đến từ BV Nhi Trung ương, PGS.TS Trần Minh Điển, Phó giám đốc BV cũng khuyến cáo các bố mẹ không nên quá hoang mang, lo lắng về bệnh tay chân miệng. Tuy nhiên, ông có 4 thông điệp gửi đến người lớn, những người chăm sóc cho trẻ để đảm bảo giảm nguy cơ thấp nhất trẻ nhiễm tay chân miệng.

“Khi con bị bệnh, hãy cho trẻ nghỉ học, chăm tại nhà. Bởi đây là bệnh lây qua đường tiêu hóa, một trẻ bị tay chân miệng đi học sẽ có nguy cơ lây nhiều cho trẻ khác”, PGS Điển nói.

Tiếp theo, ông khuyến khích thực hiện vệ sinh bàn tay sạch tại mỗi gia đình. Tại mỗi gia đình, trường học phải hình thành thói quen rửa tay thường xuyên, dưới vòi nước chảy, bằng xà phòng. Trước khi chăm trẻ, cho trẻ ăn, sau khi lau chùi vệ sinh cho trẻ hãy rửa tay xà phòng. Vì nếu mang một bàn tay bẩn, tiếp xúc đồ chơi, vật dụng ăn uống… sẽ có nguy cơ truyền bệnh cho trẻ khác. Cũng cần rèn cho trẻ nếp rửa tay xà phòng sạch sẽ trước khi ăn uống.

Thông điệp thứ 3 PGS Điển muốn gửi gắm, đó là khi trẻ có biểu hiện bệnh nhất định phải cho trẻ đi khám. Tốt nhất hãy khám tại cơ sở y tế có bác sĩ nhi khoa, trong trường hợp không có bác sĩ nhi, đi khám trẻ vẫn được hướng dẫn chăm sóc, phát hiện nguy cơ tốt hơn là ở nhà.

Thứ 4, đó là hạ nhiệt, kiểm soát nhiệt độ của trẻ rất quan trọng. Hãy cho trẻ uống nhiều nước, hạ sốt và theo dõi trẻ, cho trẻ tới ngay bệnh viện khi có dấu hiệu bất thường.

Hồng Hải

Theo Dân trí