Nhiều biến động trên chính trường Mỹ

Chính phủ Mỹ trong ngày 25.2 có kế hoạch mới về thị thực, trong khi động thái cắt giảm nhân sự gặp thách thức từ những đồng minh đảng Cộng hòa.

“Thẻ vàng” di dân

Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 25.2 đưa ra ý tưởng cấp “thẻ vàng” trị giá 5 triệu USD để thay thế cho chương trình thị thực đầu tư nhập cư EB-5. Ông Trump nói thẻ vàng sẽ được cấp cho “những công dân toàn cầu tuyệt vời, đẳng cấp thế giới, những người có tiề.n và tạo việc làm”, Reuters đưa tin.

Hiện nay, chương trình EB-5 cho phép người nước ngoài đủ điều kiện nhận thẻ thường trú nhân, hay “thẻ xanh”, khi đầu tư vào doanh nghiệp Mỹ để tạo việc làm. Theo Cơ quan Nhập tịch và Di trú Mỹ (USCIS), mức đầu tư tối thiểu theo diện trên là 1,05 triệu USD, hoặc 800.000 USD tại những vùng có tỷ lệ thất nghiệp cao.

Thẻ xanh cho người giàu: Ông Trump giới thiệu ‘thẻ vàng’ trị giá 5 triệu USD

Chính quyền Mỹ sẽ thông tin chi tiết về chính sách trên sau 2 tuần. Theo tạp chí Time, Tổng thống Trump tự tin bán được 10 triệu thẻ vàng và mang lại nguồn thu đáng kể nhằm bù đắp thâm hụt ngân sách. Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick ch.ỉ tríc.h chương trình EB-5 hiện tại “đầy rẫy những điều vô nghĩa, bịa đặt và gian lận”, đồng thời dễ bị sử dụng sai mục đích.

Nhiều quốc gia châu Âu cũng có chương trình “thị thực vàng” với những đặc quyền tương tự Mỹ. Tại một số nơi như Ai Cập, Jordan hay Malta, người nước ngoài thậm chí có thể được cấp quốc tịch khi đầu tư trực tiếp. Tuy nhiên, theo Đài Al Jazeera, chính sách này dễ tiềm ẩn rủi ro bị những cá nhân lợi dụng để có hành vi rửa tiề.n hoặc gian lận, ngoài ra còn có thể đẩy giá nhà ở những thành phố lớn tăng. Lo ngại trên đã khiến một số nước như Anh, Hà Lan hay Hy Lạp hủy chương trình trao thị thực vàng. Tại Mỹ, ông Trump nói ý tưởng cấp thẻ vàng không cần quốc hội Mỹ phê duyệt, do đây không phải cấp quyền công dân

Tổng thống Trump cầm mũ với dòng chữ “Trump đã đúng về mọi thứ” trong họp báo ngày 25.2. ẢNH: AFP

DOGE gặp lực cản

Tại buổi họp báo ngày 25.2, thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt đã công bố bà Amy Gleason sẽ đảm nhiệm chức vụ quyền Giám đốc Ủy ban Hiệu quả chính phủ Mỹ (DOGE). Đây là nhân vật không nhiều tiếng tăm, có chuyên môn về công nghệ y tế và từng làm việc tại Cơ quan Kỹ thuật số (USDS) thuộc chính phủ Mỹ trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump.

Động thái trên phần nào giải đáp thắc mắc của công chúng trong thời gian qua về lãnh đạo DOGE, khi cơ quan liên tục ra những quyết định cắt giảm nhân sự gây tranh cãi, song chính phủ lại thiếu rõ ràng về ai có thẩm quyền ra chỉ thị. Ngoài ra, 21 nhân viên DOGE ngày 25.2 thông báo từ chức nhằm phản đối những quyết định gần đây của cơ quan này.

Trong khi đó, những quyết sách cắt giảm nhân sự của ông Elon Musk, như mới đây dọa các nhân viên phải gửi email liệt kê công việc đã làm hoặc bị sa thải, đã bị phản đối bởi chính những nghị sĩ Cộng hòa và lãnh đạo các cơ quan nội các vừa được bổ nhiệm. Lãnh đạo đảng Cộng hòa tại Thượng viện Mỹ John Thune nói rằng ông đã nhận những đán.h giá trái chiều từ phía chính phủ về hành động của ông Musk. Ngay ở quốc hội Mỹ, dù các thành viên Cộng hòa hoan nghênh mục tiêu cắt giảm hơn 2 triệu nhân viên liên bang, cũng có những nghị sĩ không hài lòng với cách triển khai của DOGE và ông Musk.

Thượng nghị sĩ Cộng hòa Thom Tillis (bang Bắc Carolina) nói rằng động thái gần đây của DOGE đã tạo mâu thuẫn về thẩm quyền và điều này không có lợi cho bên nào, The Hill đưa tin ngày 25.2. Theo ông Tillis, những tân lãnh đạo nội các sẽ muốn nắm quyền quản lý cơ quan mình đại diện, bởi dù sao vị trí họ đang nắm đã phải được Thượng viện phê duyệt và họ sẽ chịu trách nhiệm cho hiệu quả chung của cơ quan. Đó được xem là lý do nhiều cơ quan chính phủ chỉ thị nhân viên không phản hồi email được ông Musk đề cập. Chính bộ phận gửi email trên là Văn phòng Quản lý nhân sự (OPM) cũng đưa ra những thông tin không rõ ràng về tính bắt buộc phản hồi. Các đồng minh của ông Trump trong nội các vẫn ủng hộ tinh gọn chính phủ, nhưng họ muốn thực hiện mục tiêu này theo đán.h giá của riêng từng cơ quan.

Trong diễn biến liên quan, CNN đưa tin trong ngày 25.2, DOGE đã âm thầm gỡ một số tuyên bố trên website của cơ quan, bao gồm 5 hợp đồng hàng đầu được DOGE hủy bỏ và khẳng định đã tiết kiệm hơn 8 tỉ USD. Cơ quan này công bố danh sách khoảng 2.300 hợp đồng đã hủy, với số tiề.n tiết kiệm khoảng 9,6 tỉ USD, đồng thời khẳng định đây chỉ là một phần trong tổng số tiề.n tiết kiệm lên đến 65 tỉ USD. Truyền thông Mỹ cho hay đến nay chưa có cơ sở xác minh số tiề.n trên mà DOGE thông báo. Ngoài ra, dữ liệu mà DOGE công khai còn có khoảng 40% trong số 2.300 hợp đồng hủy nhưng không mang lại khoản tiết kiệm nào, do đây là những hợp đồng mà chính phủ có nghĩa vụ pháp lý phải giải ngân.

Mỹ và Ukraine đồng ý về thỏa thuận khoáng sản

AFP ngày 26.2 đưa tin Ukraine đồng ý với các điều khoản về thỏa thuận khoáng sản với Mỹ và có thể ký kết vào ngày 28.2. Một nguồn tin cấp cao Ukraine tiết lộ rằng thỏa thuận sẽ gồm việc Mỹ cùng phát triển tài nguyên khoáng sản với Ukraine và doanh thu sẽ đưa vào một quỹ chung. Ngoài ra, thỏa thuận có thể đề cập “an ninh”, nhưng không nêu rõ cam kết của phía Mỹ. Theo đó, điều khoản này cho biết Mỹ sẽ “đầu tư vào một nước Ukraine có chủ quyền ổn định và thịnh vượng, nỗ lực vì một nền hòa bình lâu dài và Mỹ ủng hộ những nỗ lực đảm bảo an ninh”.

Phát biểu với báo giới tại Nhà Trắng, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelensky có thể đến Washington vào ngày 28.2 để gặp riêng và ký thỏa thuận khoáng sản. Khi một nhà báo hỏi rằng Ukraine nhận lại gì, ông Trump cho biết đó là “350 tỉ USD, rất nhiều thiết bị và thiết bị quân sự, cùng quyền tự vệ”. Tờ Financial Times dẫn bản thảo cuối cùng đề ngày 24.2 cho biết thỏa thuận sẽ lập một quỹ để trích 50% doanh thu liên quan khoáng sản của Ukraine, gồm dầu, khí và hậu cần liên quan. Tuy nhiên, thỏa thuận không gồm những khoản thu từ khoáng sản đã đóng góp vào ngân sách Ukraine, trong đó có các tập đoàn Naftogaz và Ukrnafta.

Về phía châu Âu, Văn phòng Thủ tướng Anh Keir Starmer cho hay ông đã điện đàm với Tổng thống Pháp Emmanuel Macron ngày 25.2 và 2 nhà lãnh đạo khen ngợi ông Trump vì “nỗ lực hướng đến hòa bình lâu dài ở Ukraine”. Theo The Guardian, dự kiến ông Starmer thăm Nhà Trắng vào ngày 27.2, sau khi nhấn mạnh rằng “sự bảo vệ” của Mỹ là rất quan trọng để ngăn chặn Nga “tiến hành một cuộc xâm lược khác chỉ trong vài năm nữa”.

Khánh An