Nhiều bệnh nhân hậu Covid-19 viêm hoại tử xương sọ – mặt, 2 ca tử vong

2 tháng qua, Bệnh viện Chợ Rẫy tiếp nhận 11 bệnh nhân hậu Covid-19 nhập viện trong tình trạng hoại tử xương sọ – mặt.

Trong đó có 2 ca tử vong do quá nặng dù nhìn bên ngoài họ rất bình thường, bác sĩ cũng không ngờ.

Ngày 11.6, Bệnh viện Chợ Rẫy thông tin về hàng loạt ca viêm hoại tử nặng xương vùng sọ – mặt, viêm xoang trên bệnh nhân hậu Covid-19 nhập vào bệnh viện này trong 2 tháng gần đây.

Nếu không mổ khẩn thì tử vong

Bác sĩ Trần Văn Bích, Phó khoa Tai mũi họng – Bệnh viện Chợ Rẫy cho biết, tất cả bệnh nhân nhập viện đều có triệu chứng giống nhau như đau đầu, nghẹt mũi, sưng mặt, mắt và đều có tiền căn nhiễm Covid-19.

Khi vào bệnh viện thì các bệnh nhân diễn tiến bệnh nặng và kết quả chụp CT-Scanner, MRI thấy có tổn thương lan rộng xoang, sọ, hàm, mặt. Đây là những ca bệnh khó, ít gặp, tiên lượng có thể tử vong. Điển hình là 3 ca (2/3 ca có đái tháo đường) mà nếu không mổ gấp thì nguy cơ vong do nhiễm trùng, nhiễm độc và suy tạng.

3 nữ bệnh nhân vừa được Bệnh viện Chợ Rẫy cứu sống. Ảnh NGUYỄN ANH

Trường hợp thứ nhất là bệnh nhân Âu Tố L. (45 tuổi, ngụ TP.HCM). Tháng 11.2021, bệnh nhân bị nhiễm Covid-19. Tháng 3.2022, bệnh nhân bị đau đầu, nghẹt mũi trái, sưng mặt trái. Bệnh nhân được chẩn đoán viêm xoang và chỉ định phẫu thuật tại 1 bệnh viện. Tháng 5.2022, bệnh nhân sưng mặt trái, đau đầu nên nhập vào Bệnh viện Răng Hàm Mặt Trung ương, khi chụp phim thấy tổn thương hố sàn sọ nên chuyển đến Bệnh viện Chợ Rẫy.

“Trên phim thấy bệnh nhân có sưng vùng mặt trái, hốc mắt, thái dương. Vùng xương gò má và xương hốc mắt hoại tử, tổn thương hố dưới thái dương. Chúng tôi phối hợp bác sĩ chuyên khoa ngoại thần kinh phẫu thuật. Khi mở xương hàm, bộc lộ cung gò má thì thấy cung gò má hoại tử, mủ trào ra từ hố dưới thái dương…”, bác sĩ Bích thông tin.

Trường hợp thứ 2 là bệnh nhân Phan Thị H. (60 tuổi, ngụ Tây Ninh) bị mắc Covid-19 vào tháng 12.2021. Tháng 2.2022 bệnh nhân bị đau đầu, sưng mặt trái và được phẫu thuật xoang tại bệnh viện ở Củ Chi. Tháng 5.2022 bệnh nhân bị sưng mắt trái, sưng vùng trán, đau đầu nhiều nên nhập viện Bệnh viện Chợ Rẫy. Kết quả chẩn đoán hình ảnh cho thấy bệnh nhân sưng vùng mắt trái, rò mủ vùng trán, các xoang mờ, có tổn thương hoại tử vùng khẩu cái, xương trán. Kết quả phẫu thuật sọ trán cho thấy nhiều mủ vùng xương, da đầu, xương trán hoại tử. Và kết quả mở sọ đầu thấy có rất nhiều mủ ở màng não.

Trường hợp thứ 3 là bệnh nhân Nguyễn Thị T. (63 tuổi, ngụ Khánh Hòa) bị mắc Covid-19 vào tháng 12.2021. Tháng 2.2022, bệnh nhân bị đau đầu, sưng mắt phải, trán phải và được điều trị tại bệnh viện ở TP.Nha Trang (Khánh Hòa). Bệnh nhân được chẩn đoán viêm đa xoang trên nền u não. Sau đó bệnh nhân được chuyển đến Bệnh viện Chợ Rẫy. Kết quả chẩn đoán hình ảnh cho thấy bệnh nhân hoại tử vùng xương bướm, các xoang đều chứa dịch. Sọ trán hoại tử. Trên phim MRI thấy có dịch trước xương trán. Kết quả phẫu thuật cho thấy xương hóc mũi hoại tử và được lấy bỏ. Xương khẩu cái bệnh nhân cũng hoại tử và cũng được lấy bỏ.

Tử vong nhanh

PGS-TS Trần Minh Trường, nguyên Phó giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy cho biết, 3 trường hợp kể trên nếu không phẫu thuật thì chắc chắn tử vong.

“Trong 2 tháng, Bệnh viện Chợ Rẫy cũng tiếp nhận 11 ca với tình trạng viêm xoang, viêm hoại tử vùng hàm mặt và xương sọ do nấm Candida, Aspergilus và vi trùng. Trong đó có 2 ca tử vong, 6 ca xuất viện về. Có những bệnh nhân đã được điều trị trước bằng phẫu thuật và kháng sinh ở bệnh viện khác. Các bệnh nhân nhìn bình thường nhưng xương bên trong mặt hoại tử hết và tử vong nhanh. Các bác sĩ cũng không ngờ bệnh diễn tiến nhanh đến như vậy”, PGS-TS Trần Minh Trường nói.

Bệnh cốt tủy viêm xương sọ mặt

Theo PGS-TS Trần Minh Trường, thế giới cũng đặt ra vấn đề bệnh cốt tủy viêm xương sọ mặt với các trường hợp như trên. Bệnh cốt tủy viêm hàm mặt thường xảy ra ở xương hàm trên, khẩu cái và hóc mũi. Cốt tủy viêm xương nền sọ xảy ra ở xương bướm, xương chẩm, xương thái dương và xương trán. Bệnh cốt tủy viêm xương (osteomyelitis) sọ mặt là một tình trạng bệnh lý nặng, hiếm gặp, thường có nguồn gốc từ những ổ viêm nhiễm mãn tính như viêm tai xương chũm, sâu răng, viêm xoang. Đặc biệt, xảy ra trên những bệnh nhân có cơ địa đái tháo đường, suy giảm miễn dịch…

Còn bác sĩ Nguyễn Ngọc Khang, Phó khoa Ngoại thần kinh – Bệnh viện Chợ Rẫy cho biết thêm, những ca đầu tiên đến bệnh viện, sau khi điều trị xong ổn định thì về, khi quay lại bệnh nặng, tử vong. Bệnh viện tổ chức nhiều hội chẩn và không biết giải quyết như thế nào. Sau đó thống nhất mổ sớm để giải quyết trình trạng viêm nhiễm cho bệnh nhân nhưng lấy hết xương sọ viêm nhiễm thì lấy gì đỡ não và nguy cơ nhiễm trùng.

“Sau khi lấy ổ viêm nhiễm, xương viêm gần như triệt để thì tình trạng bệnh nhân cải thiện tốt, tình trạng viêm dừng lại. Bước đầu thấy thành công nhưng sẽ còn theo dõi từ 3 – 6 tháng”, bác sĩ Khang nói.

Những triệu chứng gợi ý của bệnh

Theo PGS-TS Trần Minh Trường, đầu tiên là các ca bệnh đau rất nhiều ở vùng đầu, mặt, răng, khẩu cái trong giai đoạn bị nhiễm Covid-19 và tiến triển kéo dài âm ỉ, không giảm và đi khám thì được chẩn đoán là viêm xoang.

Các biểu hiện lâm sàng khi khám bệnh là sưng viêm mi mắt; sưng vùng sọ trán; hoại tử xương hàm, răng, xương khẩu cái (khó nhai); hoại tử nặng hốc mũi lan lên nền sọ. Những bệnh này cần can thiệp nhiều chuyên khoa, đặc biệt là phẫu thuật thần kinh và hồi sức.

Y văn thế giới ghi nhận từ tháng 5.2021 đến nay có khoảng 80 báo cáo về tình trạng các bệnh giống hệt như các bệnh nhân nói trên, xuất hiện ở một số nước châu Âu, Trung Quốc và đặc biệt là Ấn Độ. Xảy ra chủ yếu trên bệnh nhân có đái tháo đường, có dùng thuốc Corticoid và hậu Covid-19, cũng không có bệnh lý tai mũi họng, răng hàm mặt trước đó.

Theo PGS-TS Trần Minh Trường, hiện tại chưa có khuyến cáo Bộ Y tế về phác đồ điều trị các ca bệnh này. Trong điều trị tại Bệnh viện Chợ Rẫy, ban đầu là phẫu thuật lấy hết xương viêm, hoại tử tối đa; sử dụng thuốc kháng sinh, thuốc kháng nấm; chụp CT-Scanner những trường hợp gợi ý.

Còn theo bác sĩ Phạm Thanh Việt, Trưởng phòng Kế hoạch tổng hợp – Bệnh viện Chợ Rẫy, hiện chưa có bằng chứng nào nói những ca bệnh trên nguyên nhân là Covid-19 nhưng các nhà lâm sàng nghĩ có liên quan Covid-19. Do đó, bệnh nhân hậu Covid-19 từ 6 – 8 tháng mà đau đầu kéo dài thì nên đi kiểm tra bằng chẩn đoán hình ảnh để kiểm tra.