Nhật đang tạo sợi xích nóng chặn Trung Quốc trên biển

Sau khi tự cởi trói về vấn đề giới hạn quốc phòng, Nhật Bản đang tiến tới hình thành một cộng đồng cùng chung chí hướng…

Chuỗi đảo của Nhật Bản

Thời gian qua, vấn đề Trung Quốc ngang nhiên thay đổi hiện trạng ở Biển Đông nóng trên mọi diễn đàn quốc tế. Từ đối thoại quốc phòng Shangri-La cuối tháng 5, các cuộc họp của Liên hợp quốc, cho đến Hội nghị thượng đỉnh của G7…

Những hội nghị này thể hiện dấu ấn sâu đậm của Mỹ trong vai trò đi đầu ngăn chặn sự ngang ngược, bất chấp của Trung Quốc, nhưng âm thầm sau đó, còn một quốc gia đang hoạt động vô cùng tích cực – Nhật Bản.

Không rầm rộ ở các diễn đàn quốc tế, chỉ phát biểu với tư cách vừa đủ của mình, tuy nhiên, Nhật Bản đang thể hiện một chính sách ngoại giao con thoi và thể hiện một vai trò lớn hơn trong cục diện ở Biển Đông, hay nhìn rộng ra là toàn châu Á – Thái Bình Dương mà trong đó có cả biển Hoa Đông.

Thực tế, việc Trung Quốc không thể ngồi im lâu hơn nữa ở Biển Đông là điều đã được dự liệu, và tất nhiên, Nhật Bản cũng không phải chờ đến lúc Trung Quốc động thủ thì họ mới vội thực hiện chiến lược của mình. Những gì Tokyo thể hiện cho thấy họ đa trù tính và có kế hoạch hành động.

Cái bắt tay thân tình của lãnh đạo Mỹ – Úc – Nhật

Song song với việc duy trì và thúc đẩy hợp tác quân sự với Mỹ, Nhật Bản đã cho thấy họ vẫn còn nằm trong vòng bảo vệ của người đồng minh có tiềm lực quân sự bậc nhật thế giới. Chưa kể đến tiềm lực quân sự của Nhật Bản là không thua kém quốc gia nào tại châu Á.

Tiếp đến, hồi tháng 2/2015, khi thông tin mà Trung Quốc cải tạo các đảo ở Biển Đông chưa được phanh phui rầm rộ, Nhật đã tính đến việc sẽ cùng Mỹ tuần tra chung ở vùng biển này. Và kế hoạch đó được đẩy mạnh vào tháng 4/2015.

Một quan chức giấu tên của Nhật Bản đã phát biểu với Reuters rằng “nếu chúng tôi khoanh tay đứng nhìn, Biển Đông và tuyến hàng hải quan trọng nhất thế giới sẽ bị Trung Quốc khống chế. Đã đến lúc phải cho Trung Quốc thấy họ không phải chủ sở hữu của Biển Đông.”

Ngay sau đó, một loạt bước đi được Tokyo thi triển. Trong cuộc gặp song phương với Philippines, Nhật đề nghị được tuần tra chung, tham gia các chương trình đào tạo hải quân cho quốc gia Đông Nam Á này, đồng thời đề nghị được sử dụng các căn cứ quân sự chung với Philippines.

Tiếp đến, Nhật tiếp xúc với Úc, đem đến những thông điệp tương tự với một lời kêu gọi đồng minh. Tất nhiên, Canberra chẳng có lý do gì để từ chối Tokyo, bởi họ đã đứng về phe Mỹ trong cuộc đối đầu với Trung Quốc ở châu Á – Thái Bình Dương này.

Các đoàn quan chức quốc phòng của Nhật liên tiếp thăm hỏi các quốc gia Đông Nam Á. Tàu cảnh sát biển và tàu quân sự của Nhật liên tục thăm xã giao Việt Nam, mang đến những món quà giúp quốc gia này tuần tra và bảo vệ chủ quyền biển đảo hiệu quả hơn.

Một cuộc tập trận chung không quân, hải quân Mỹ – Nhật

Và diễn biến gần đây nhất, ngày 9/6/2015, Nhật Bản cùng Úc và Ấn Độ đã có cuộc đối thoại quan trọng và Biển Đông là chủ đề nóng trong lần gặp mặt này. Kết thúc cuộc hội đàm, cả ba quốc gia đều thống nhất quan điểm về an ninh khu vực ở Biển Đông, yêu cầu Trung Quốc chấm dứt ngay các hành động cải tạo và nghiêm túc tuân thủ luật pháp quốc tế.

Ấn Độ cũng đồng thuận về việc nâng tầm hợp tác quân sự với hai quốc gia trong hội đàm và xem xét các kế hoạch tập trận chung.

Có thể thấy, nhân cơ hội Trung Quốc làm náo loạn Biển Đông, Nhật đã tranh thủ xây dựng cho mình một lực lượng hậu thuẫn hùng hậu trong cuộc đối đầu với Trung Quốc. Một điều chắc chắn, tuyến hàng hải trị giá 5.000 tỉ USD/năm qua Biển Đông sẽ bị Trung Quốc chi phối. Và người láng giềng khổng lồ này luôn coi Nhật Bản là cái gai trong mắt. Có thế nói rằng sinh mệnh của Biển Đông tác động trực tiếp đến nền kinh tế Nhật.

Đó là lý do vì sao, Tokyo chủ động tạo ra một chuỗi đảo cho chính mình. Và tất nhiên, chuỗi đảo này là một phần trong mắt xích của chiến lược mà Mỹ đang tung ra để phong tỏa và kìm chế Trung Quốc.

Một điều cần chú ý, khi Washington bị ràng buộc bởi những nguyên tắc về thể chế mỗi quốc gia và tiêu chuẩn dân chủ ở quốc gia đó, thì Tokyo không hề bị tác động bởi điều này. Đó là lý do vì sao người ta sẽ cởi mở hơn với Nhật, thay vì còn nhiều e ngại đối với Mỹ.

Lợi thế này của Nhật Bản cũng đã được tính đến trong việc quốc gia này đang quốc tế hóa không chỉ Biển Đông và Hoa Đông. Đặc biệt, quốc tế hóa chính là mục đích mà các quốc gia Đông Nam Á có tranh chấp với Trung Quốc mong muốn nhất vào thời điểm này.

Nhật không nói suông!

Một thực tế đặt ra, để đạt được các thỏa thuận với từng “viên ngọc” trong chuỗi đảo của mình, Nhật Bản không thể là người bàng quan đứng ngoài cuộc. Trên hết, cũng như Mỹ, để gắn kết đồng minh, quốc gia này buộc phải chứng minh họ sẽ sát cánh cùng những người bạn.

Để làm được điều ấy, trong bối cảnh vẫn còn đó Hiến pháp trói buộc khả năng tự do quân sự, Tokyo, mà cụ thể là Thủ tướng Shinzo Abe đã từng bước tự giải phóng cho mình.

Ông Shinzo Abe đã dùng tới ba chiếc chìa khóa để gỡ rào cản của Hiến pháp hòa bình được lập ra sau khi kết thúc chiến tranh thế giới lần hai. Mà cụ thể là một cách để Tokyo có thể “lách luật”. Đầu tiên là việc cho phép lực lượng phòng vệ Nhật Bản có “quyền phòng vệ tập thể”, mở rộng ra cho phép Nhật có thể triển khai quân đội ngoài lãnh thổ và ngoài phạm vi những cuộc chiến trực tiếp liên quan tới mình. Chiếc chìa khóa thứ hai cho phép Nhật Bản nới lỏng lệnh cấm xuất khẩu vũ khí.

Nhật Bản tập trận bộ binh sát núi Phú Sĩ

Và chiếc chìa khóa thứ ba, quan trọng nhất và cũng khéo léo nhất: Hiến chương hợp tác phát triển (sửa đổi của Hiến chương ODA). Việc sửa đổi này cho phép sử dụng Viện trợ phát triển chính thức (ODA) để hỗ trợ quân đội nước ngoài trong những chiến dịch phi chiến đấu như cứu trợ thảm họa, xây dựng cơ sở hạ tầng và hoạt động của lực lượng bảo vệ bờ biển.

Theo phân tích của ông Yoichi Ishii, giáo sư danh dự tại Trường ĐH Kanagawa thì “Chính phủ nói khoản viện trợ này chỉ rót cho các mục đích như cứu trợ sau thảm họa. Cứ cho là tiền viện trợ sẽ được chi cho xe tải, trực thăng nhưng khó bảo đảm chúng chỉ dùng cho mục đích đã nêu. Rất khó để vạch ranh giới rõ ràng giữa mục đích quân sự và phi quân sự”.

Thực tế thì Nhật Bản đã viện trợ tàu tuần tra biển cho Việt Nam, Philippines. Nhật cũng đề nghị Philippines cho phép sử dụng các căn cứ không quân dưới dạng các bài tập cứu trợ thiên tai và hoạt động liên kết đào tạo khác. Trung Quốc đã từng tức tối trước thông tin này, tuy nhiên, Nhật Bản đã tự thanh minh rằng họ làm theo đúng luật pháp quốc gia của họ.

Thực tế thì khi được đặt chân đến các căn cứ không quân của Philippines, đồng nghĩa với việc máy bay của Nhật có vùng hoạt động không thua kém gì Trung Quốc mà không cần đến các tàu sân bay.

Bằng những bước đi mang tính tự cởi gông xiềng cho mình, Tokyo chứng minh được rằng họ đang đối đầu với Trung Quốc một cách nghiêm túc. Và tất nhiên, những người bạn của họ đủ thông minh để nhìn nhận rằng Nhật Bản không phải là một quốc gia nói suông.

Theo Đỗ Minh Tú

Đất Việt