Nhật Bản: Đảng LDP tìm lãnh đạo mới
2 phụ nữ và 2 nghị sĩ dưới 50 t.uổi có tên trong danh sách ứng cử viên tiềm năng cho vị trí lãnh đạo tiếp theo của đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền ở Nhật Bản, khi đảng này thông báo ấn định ngày tiến hành cuộc bỏ phiếu bầu lãnh đạo mới.
Ngay trước khi đảng LDP ra thông báo ấn định thời gian bầu lãnh đạo mới (ngày 27/9/2024), đương kim Thủ tướng Fumio Kishida đã tuyên bố ông sẽ không tiếp tục tham gia ứng cử lãnh đạo đảng, đồng nghĩa với việc ông sẽ thoái vị sau khi mãn nhiệm kỳ vào tháng 9/2024 và không tiếp tục ra ứng cử nhiệm kỳ kế tiếp.
Quyết định của ông Kishida đã mở đường cho một trong những cuộc tranh cử khó đoán nhất cho chức Chủ tịch LDP trong những năm gần đây. Người nào giành chiến thắng trong cuộc bỏ phiếu sẽ đương nhiên trở thành thủ tướng tiếp theo của Nhật Bản, vì Quốc hội Nhật Bản hiện nay do đảng LDP kiểm soát với đa số phiếu tuyệt đối, đủ để đảng này định đoạt mọi vấn đề.
Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida.
Tobias Harris, người sáng lập công ty tư vấn rủi ro chính trị Japan Foresight, nhận xét: “Bằng cách rút lui khỏi cuộc đua, ông Kishida đã mở đường cho một cuộc bầu cử lãnh đạo đảng LDP đặc biệt khó đoán, biến cuộc đua vốn có vẻ cạnh tranh với một đương kim lãnh đạo dễ bị tổn thương thành một cuộc cạnh tranh khó đoán với nhiều ứng cử viên có triển vọng nhưng không có ứng cử viên nào có sức mạnh rõ ràng”.
Việc ông Kishida rút lui khỏi cuộc đua được cho là do hậu quả của một loạt vụ bê bối đã làm hoen ố phần lớn nhiệm kỳ thủ tướng của ông: những tiết lộ về mối quan hệ của đảng LDP với nhà thờ Thống nhất sau vụ á.m s.át cựu Thủ tướng Shinzo Abe vào tháng 7/2022 và gần đây hơn là sự phẫn nộ của công chúng về vụ bê bối gây quỹ báo hiệu sự khởi đầu cho hồi kết nhiệm kỳ của ông. Vụ bê bối tập trung vào hơn 80 nghị sĩ thuộc đảng LDP bị phát hiện đã chuyển vào quỹ đen lợi nhuận không được báo cáo từ việc bán vé cho các cuộc họp của đảng. Trong khi 39 nghị sĩ bị trừng phạt, một số người đã bị bắt giam, còn Thủ tướng Kishida đã thoát khỏi lệnh trừng phạt mặc dù có bằng chứng cho thấy phe phái của ông cũng đã báo cáo doanh số bán vé thấp hơn thực tế – dẫn đến cáo buộc về tiêu chuẩn kép.
Ít nhất thì đảng LDP cũng có thời gian để sửa sai, vì còn hơn một năm nữa mới đến kỳ bầu cử tiếp theo. Nhà phân tích chính trị Atsuo Ito cho biết: “Nếu LDP chọn lãnh đạo tiếp theo theo cách bỏ qua những lời chỉ trích của công chúng về các vụ bê bối tài trợ chính trị, đảng có thể phải chịu một thất bại nặng nề. Đảng phải chọn một người trẻ t.uổi không có quan hệ với chính quyền hiện tại và có thể đưa ra một LDP mới”. Ông Ito cho biết thêm, Tổng thư ký Toshimitsu Motegi sẽ bị loại khỏi cuộc đua vì ông này có mối liên hệ với kiểu mặc cả phe phái đang khiến cử tri quay lưng với đảng LDP.
Trong số những người được nêu tên là người kế nhiệm tiềm năng có cựu Bộ trưởng Quốc phòng Shigeru Ishiba, hơn 60 t.uổi. Ông đã thất bại trong 4 lần cố gắng trở thành lãnh đạo đảng nhưng luôn có tỷ lệ ủng hộ cao trong số các cử tri. Ông sẽ không gặp khó khăn gì trong việc đảm bảo sự ủng hộ của 20 nhà lập pháp mà các ứng cử viên cần để tham gia cuộc đua, cuộc đua sẽ được quyết định trong số 1,1 triệu thành viên của đảng.
Ông Ishiba có thể phải đối mặt với những thách thức từ Bộ trưởng Kỹ thuật số Taro Kono, một người ôn hòa, và ông Shinjiro Koizumi, cựu Bộ trưởng Môi trường 43 t.uổi và là con trai của cựu Thủ tướng Junichiro Koizumi.
Cuộc đua giành chức Chủ tịch LDP cũng có thể có sự tham gia của các ứng cử viên nữ, làm dấy lên khả năng Nhật Bản có thể có một phụ nữ làm thủ tướng lần đầu tiên. Bộ trưởng An ninh kinh tế cực kỳ bảo thủ Sanae Takaichi và cựu Bộ trưởng Nội vụ Seiko Noda đều đã phản đối ông Kishida trong cuộc đua giành quyền lãnh đạo đảng năm 2021 và có thể quyết định tái tranh cử, mặc dù không rõ liệu cả hai có thể đảm bảo được sự ủng hộ của ít nhất 20 nghị sĩ, con số cần thiết để tham gia cuộc đua hay không.
Video đang HOT
Bộ trưởng Ngoại giao Yoko Kamikawa cũng đã được nhắc đến như một ứng cử viên tiềm năng. Ông Takaichi là người được cánh hữu của đảng yêu mến, người đã chứng minh được tư cách bảo thủ của mình bằng chuyến viếng thăm đền Yasukuni, một ngôi đền tôn vinh những người Nhật Bản đã c.hết trong chiến tranh và được một số người coi là biểu tượng của quá khứ quân phiệt của đất nước.
Bất chấp những khó khăn gần đây, ông Kishida vẫn có thể có tiếng nói trong việc quyết định ai sẽ thay thế mình, đặc biệt là nếu ông ủng hộ một ứng cử viên tiềm năng khác, bà Yoko Kamikawa, người mà ông bổ nhiệm vào năm ngoái làm nữ ngoại trưởng đầu tiên của Nhật Bản sau gần 2 thập kỷ.
Lãnh đạo tiếp theo của LDP “phải có khả năng tập hợp đảng lại và quản lý chính phủ”, Giáo sư Mikitaka Masuyama tại Viện Nghiên cứu Chính sách sau đại học quốc gia cho biết. “Một người có kinh nghiệm sẽ tốt hơn những người chỉ được lòng cử tri”.
Người kế nhiệm ông Kishida sẽ phải đối mặt với sự bất ổn ngày càng tăng trên trường quốc tế, như cuộc bầu cử tổng thống mới của Mỹ và, trong nước, đó là mối lo ngại ngày càng tăng về cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt.
Ưu tiên của nhà lãnh đạo tiếp theo sẽ là lấy lại lòng tin của công chúng trước cuộc bầu cử hạ viện tiếp theo, dự kiến sẽ được tổ chức vào khoảng tháng 10 năm sau. Người kế nhiệm ông cũng sẽ phải giải quyết vấn đề chi phí sinh hoạt tăng cao, căng thẳng leo thang với Trung Quốc, Triều Tiên và khả năng ông Donald Trump trở lại làm Tổng thống Mỹ
Những di sản Fumio Kishida và con đường không trải hoa hồng
Trung tuần tháng 8/2024, Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida tuyên bố ông sẽ không tham gia cuộc đua tranh cử chức Chủ tịch của đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền vào tháng tới để chịu trách nhiệm về vụ bê bối quỹ đen của đảng.
Tuyên bố này đồng nghĩa với lời từ chức thủ tướng vào tháng 9 tới.
Việc ông Kishida từ chức đ.ánh dấu một thời điểm quan trọng trong bối cảnh chính trị không chỉ của đất nước mà còn cả khu vực và quốc tế, bởi những tác động sâu sắc của những thay đổi sắp tới đối với các mối quan hệ ngoại giao và ảnh hưởng của Nhật Bản.
Cơ sở của những cam kết
Sau ngã rẽ này là cuộc đua tìm người thay thế ông Fumio Kishida nắm chức Chủ tịch LDP và tiếp đến là vị trí người chèo lái nền kinh tế lớn thứ tư thế giới. Những di sản mà ông để lại trong 3 năm cầm quyền cùng bối cảnh hiện nay cho thấy con đường phía trước khó trải hoa hồng.
Tổng thống Yoon Suk-yeol, Tổng thống Joe Biden và Thủ tướng Fumio Kishida tại Trung tâm Moscone, San Francisco, tháng 11/2023. Ảnh: Yonhap.
Các cam kết về tăng cường chi tiêu quốc phòng, thúc đẩy tỷ lệ sinh và thực hiện chuyển đổi xanh của Thủ tướng Kishida đòi hỏi chi tiêu lớn song vẫn thiếu lộ trình tài chính rõ ràng hoặc vấp phải sự phản đối của công chúng, do đó tạo ra một gánh nặng không nhỏ cho chính phủ sắp tới.
Về chi tiêu quốc phòng, kế hoạch của Thủ tướng Kishida yêu cầu thêm 14.600 tỷ yên (99,1 tỷ USD) trong vòng 5 năm tới. Khoản tài trợ này dự kiến sẽ đến từ nhiều nguồn, bao gồm hơn 5.000 tỷ yên từ thu nhập ngoài thuế, 3.500 tỷ yên từ thặng dư ngân sách và hơn 3.000 tỷ yên từ các khoản cắt giảm chi tiêu khác. Tuy nhiên, việc tăng thuế để tài trợ cho kế hoạch quốc phòng, bao gồm thuế thu nhập, thuế doanh nghiệp và thuế t.huốc l.á cao hơn, vẫn chưa được thực hiện và không rõ thời điểm cụ thể. Doanh thu thuế đạt mức cao kỷ lục năm thứ tư liên tiếp trong tài khóa trước, làm dấy lên một số khuyến nghị hoãn tăng thuế. Một số ý kiến cũng chỉ ra rằng những bê bối gần đây trong Bộ Quốc phòng và Lực lượng Phòng vệ ít nhiều góp phần vào sự chậm trễ này.
Nhật Bản đang phải đối mặt với tỷ lệ sinh thấp và dân số già hóa, một vấn đề đã được Thủ tướng Kishida tập trung giải quyết bằng cách phân bổ 3.600 tỷ yên (gần 24 tỷ USD) cho các nỗ lực này, bao gồm các khoản đầu tư bằng t.iền mặt và mở rộng dịch vụ giáo dục. Một phần trong số này sẽ được tài trợ thông qua khoản phí tính vào bảo hiểm y tế. Dù việc tăng phí bảo hiểm y tế nhằm chia sẻ gánh nặng chi phí với một phần lớn hơn của dân số cao t.uổi, nhưng đề xuất này lại gặp phải sự phản đối từ những người cho rằng điều này sẽ đẩy thêm gánh nặng cho người lao động.
Sáng kiến "chuyển đổi xanh" của Thủ tướng Kishida nhằm đạt được mức phát thải khí nhà kính ròng bằng 0 vào năm 2050 yêu cầu phát hành 20.000 tỷ yên (khoảng 138 tỷ USD) trái phiếu trong vòng 10 năm tới. Mục tiêu đầy tham vọng này có thể thúc đẩy các khoản đầu tư lớn vào năng lượng tái tạo và công nghệ sạch, song phải thừa nhận kế hoạch tài chính cho khoản t.iền này còn thiếu rõ ràng và vẫn chưa có lộ trình chi tiết về việc tài trợ từ thuế carbon và các hệ thống đấu giá cụ thể
Nhật Bản dưới thời Thủ tướng Kishida cũng tích cực tìm cách hỗ trợ ngành công nghiệp chip nội địa, với sự kiện tiêu biểu là Bộ Kinh tế - Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản phê duyệt khoản hỗ trợ bổ sung lên đến 590 tỷ yên (3,9 tỷ USD) cho liên doanh sản xuất chip Rapidus nhằm vực dậy ngành công nghiệp bán dẫn và giảm sự phụ thuộc vào nguồn cung từ nước ngoài. Tuy nhiên, việc đảm bảo tài trợ cho các dự án này cũng đang gặp phải thách thức tài chính lớn, đặc biệt khi vấn đề ngân sách đang có nhiều căng thẳng.
Nhiều bài toán khó
Một trong những thách thức lớn nhất đối với người kế nhiệm ông Kishida là việc quản lý vấn đề tài chính công trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế chậm và áp lực từ các khoản chi tiêu cao.
Rõ ràng, việc tăng thu thuế để tài trợ cho các cam kết chính sách luôn là một vấn đề nhạy cảm và đầy tranh cãi. Các khoản thuế dự kiến sẽ giúp tài trợ cho chi tiêu quốc phòng và các chương trình hỗ trợ tỷ lệ sinh, giải pháp này dễ vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ công chúng và các nhóm lợi ích. Một số chính trị gia và nhà phân tích cũng khuyến nghị hoãn tăng thuế để tránh tác động tiêu cực đến tăng trưởng kinh tế, đặc biệt khi doanh thu thuế đạt mức cao kỷ lục
Quyết định của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) về việc tăng lãi suất dài hạn đã làm tăng chi phí trả nợ cho chính phủ. Điều này không chỉ gia tăng gánh nặng tài chính mà còn có thể làm giảm khả năng chi tiêu cho các chương trình chính sách khác. Thực tế này cho thấy người kế nhiệm Thủ tướng Kishida sẽ cần phải cân nhắc kỹ lưỡng giữa việc duy trì chi tiêu cho các cam kết chính sách và quản lý nợ công một cách bền vững
Nhật Bản đang phải đối mặt với vấn đề dân số già hóa nghiêm trọng và việc gia tăng tỷ lệ sinh là một ưu tiên hàng đầu. Tuy nhiên, việc thực hiện các chính sách để đạt được mục tiêu này có thể gặp khó khăn do sự phản đối từ các nhóm lợi ích và vấn đề tài chính. Cải cách hệ thống an sinh xã hội và hỗ trợ các gia đình trẻ có thể là chìa khóa giải những bài toán khó này, dù không dễ dàng.
Trong bối cảnh tài chính, kinh tế và xã hội khó khăn, LDP cũng đối mặt với sự chia rẽ nội bộ và hàng loạt các cuộc tranh cãi cũng như bê bối. Để duy trì sự đoàn kết trong đảng và bảo vệ uy tín, "người được chọn" sắp tới cần phải xây dựng một chiến lược chính trị rõ ràng. Sự đồng thuận trong đảng và khả năng quản lý các nhóm áp lực sẽ là yếu tố quan trọng để đảm bảo sự ổn định chính trị và tiếp tục thực hiện các chính sách quan trọng. Điều này cũng sẽ góp phần tạo động lực quan trọng trong việc tăng tỷ lệ ủng hộ của cử tri và niềm tin trong xã hội về các chính sách, có thể có phần khó khăn, mà chính phủ buộc phải thực thi trong tương lai.
Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida tại sự kiện tưởng niệm n.ạn n.hân Thế chiến 2 ở Tokyo, tháng 8/2024. Ảnh: Getty Image.
Xoay chiều đối ngoại
Khi Nhật Bản trải qua quá trình chuyển giao quyền lực lãnh đạo, những hiệu ứng lan tỏa sẽ không chỉ được cảm nhận trong quan hệ song phương với các đồng minh, đối tác như Mỹ, Hàn Quốc, Nga và Trung Quốc, mà còn cả trong động lực rộng lớn hơn của các mối quan hệ khu vực và quốc tế. Trong bối cảnh chính trị nội bộ Nhật Bản xảy ra nhiều biến động, cộng đồng khu vực và quốc tế chắc chắn phải quan tâm chặt chẽ những thay đổi trong ban lãnh đạo có thể tác động như thế nào đến chính sách đối ngoại của Nhật Bản và vai trò của nước này trên trường quốc tế.
Nhiều ý kiến đã cảnh báo sự thay đổi trong giới lãnh đạo có khả năng sẽ dẫn tới sự thay đổi lập trường của Nhật Bản về các vấn đề quan trọng trong khu vực, như Bán đảo Triều Tiên, tranh chấp quần đảo Dokdo (Nhật Bản gọi là Takeshima) với Hàn Quốc và tranh chấp lãnh thổ đang diễn ra liên quan tới Quần đảo Kuril (Nhật Bản gọi là vùng lãnh thổ phương Bắc) với Nga.
Mối quan hệ 3 bên Mỹ-Nhật-Hàn cũng đứng trước nhiều thách thức khi các đối tác tại Trại David của Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol là Tổng thống Mỹ Joe Biden và Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida, đều chuẩn bị rời nhiệm sở. Nhà lãnh đạo Hàn Quốc có thể phải đối mặt với những khó khăn trong việc xây dựng mối quan hệ mới với những người kế nhiệm ông Biden và ông Kishida, người mà ông đã nỗ xây dựng mối quan hệ thông qua nhiều cuộc họp. Nhiều ý kiến nhìn nhận mối quan hệ đối tác an ninh 3 bên có thể phụ thuộc nhiều hơn vào nhà lãnh đạo tiếp theo của Mỹ và rằng ưu tiên chính sách đối ngoại của Tokyo dự kiến sẽ vẫn nhất quán dưới thời nhà lãnh đạo tiếp theo. Thêm vào đó, Nhật Bản có xu hướng đồng thuận với Mỹ trong việc xây dựng quan hệ đối tác đa quốc gia và lập trường hữu nghị trong chính quyền của Tổng thống Yoon Suk Yeol hoàn toàn có thể đảm bảo kỳ vọng về chiều hướng không có quá nhiều thay đổi của mối quan hệ và hợp tác 3 bên này.
Thực tế, khi lãnh đạo vẫn xuất thân từ LDP, nhiều nhà quan sát nhìn nhận dù có thể có các điều chỉnh về đối nội, cơ bản nhà lãnh đạo kế nhiệm Thủ tướng Kishida vẫn lựa chọn giữ nguyên các đường lối đối ngoại hiện nay. Tất nhiên, vấn đề đặt ra vẫn là làm thế nào để cân bằng các lợi ích kinh tế và chiến lược trong bối cảnh căng thẳng khu vực và quốc tế tiềm ẩn nhiều biến số như hiện nay.
Thủ tướng Kishida quyết định từ chức do sự bất mãn ngày càng tăng của công chúng, áp lực trong nội bộ đảng và một loạt bê bối tham nhũng dẫn đến những chỉ trích cho rằng chính phủ bất lực khi không thể giải quyết các vấn đề quan trọng ở trong nước. Những thành quả mà ông để lại là không thể phủ nhận song đi kèm với đó cũng là những hứa hẹn và dự định chưa thể hoàn thành. Phần còn lại thuộc về người kế nhiệm và đó là "gánh nặng" hay "bước đệm", tất cả vẫn còn chờ xem!
Nội các Nhật Bản đối mặt với cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm Ngày 20/6, đảng Dân chủ Lập hiến Nhật Bản (CDPJ), đảng đối lập chính ở Nhật Bản, đã đệ trình kiến nghị bất tín nhiệm đối với Nội các của Thủ tướng Fumio Kishida, sau khi Quốc hội ban hành luật kiểm soát quỹ chính trị sửa đổi do liên minh cầm quyền thúc đẩy. Toàn cảnh một phiên họp Quốc hội Nhật...