Nhật Bản: Đảng LDP tìm lãnh đạo mới

2 phụ nữ và 2 nghị sĩ dưới 50 tuổi có tên trong danh sách ứng cử viên tiềm năng cho vị trí lãnh đạo tiếp theo của đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền ở Nhật Bản, khi đảng này thông báo ấn định ngày tiến hành cuộc bỏ phiếu bầu lãnh đạo mới.

Ngay trước khi đảng LDP ra thông báo ấn định thời gian bầu lãnh đạo mới (ngày 27/9/2024), đương kim Thủ tướng Fumio Kishida đã tuyên bố ông sẽ không tiếp tục tham gia ứng cử lãnh đạo đảng, đồng nghĩa với việc ông sẽ thoái vị sau khi mãn nhiệm kỳ vào tháng 9/2024 và không tiếp tục ra ứng cử nhiệm kỳ kế tiếp.

Quyết định của ông Kishida đã mở đường cho một trong những cuộc tranh cử khó đoán nhất cho chức Chủ tịch LDP trong những năm gần đây. Người nào giành chiến thắng trong cuộc bỏ phiếu sẽ đương nhiên trở thành thủ tướng tiếp theo của Nhật Bản, vì Quốc hội Nhật Bản hiện nay do đảng LDP kiểm soát với đa số phiếu tuyệt đối, đủ để đảng này định đoạt mọi vấn đề.

Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida.

Tobias Harris, người sáng lập công ty tư vấn rủi ro chính trị Japan Foresight, nhận xét: “Bằng cách rút lui khỏi cuộc đua, ông Kishida đã mở đường cho một cuộc bầu cử lãnh đạo đảng LDP đặc biệt khó đoán, biến cuộc đua vốn có vẻ cạnh tranh với một đương kim lãnh đạo dễ bị tổn thương thành một cuộc cạnh tranh khó đoán với nhiều ứng cử viên có triển vọng nhưng không có ứng cử viên nào có sức mạnh rõ ràng”.

Việc ông Kishida rút lui khỏi cuộc đua được cho là do hậu quả của một loạt vụ bê bối đã làm hoen ố phần lớn nhiệm kỳ thủ tướng của ông: những tiết lộ về mối quan hệ của đảng LDP với nhà thờ Thống nhất sau vụ ám sát cựu Thủ tướng Shinzo Abe vào tháng 7/2022 và gần đây hơn là sự phẫn nộ của công chúng về vụ bê bối gây quỹ báo hiệu sự khởi đầu cho hồi kết nhiệm kỳ của ông. Vụ bê bối tập trung vào hơn 80 nghị sĩ thuộc đảng LDP bị phát hiện đã chuyển vào quỹ đen lợi nhuận không được báo cáo từ việc bán vé cho các cuộc họp của đảng. Trong khi 39 nghị sĩ bị trừng phạt, một số người đã bị bắt giam, còn Thủ tướng Kishida đã thoát khỏi lệnh trừng phạt mặc dù có bằng chứng cho thấy phe phái của ông cũng đã báo cáo doanh số bán vé thấp hơn thực tế – dẫn đến cáo buộc về tiêu chuẩn kép.

Ít nhất thì đảng LDP cũng có thời gian để sửa sai, vì còn hơn một năm nữa mới đến kỳ bầu cử tiếp theo. Nhà phân tích chính trị Atsuo Ito cho biết: “Nếu LDP chọn lãnh đạo tiếp theo theo cách bỏ qua những lời chỉ trích của công chúng về các vụ bê bối tài trợ chính trị, đảng có thể phải chịu một thất bại nặng nề. Đảng phải chọn một người trẻ tuổi không có quan hệ với chính quyền hiện tại và có thể đưa ra một LDP mới”. Ông Ito cho biết thêm, Tổng thư ký Toshimitsu Motegi sẽ bị loại khỏi cuộc đua vì ông này có mối liên hệ với kiểu mặc cả phe phái đang khiến cử tri quay lưng với đảng LDP.

Trong số những người được nêu tên là người kế nhiệm tiềm năng có cựu Bộ trưởng Quốc phòng Shigeru Ishiba, hơn 60 tuổi. Ông đã thất bại trong 4 lần cố gắng trở thành lãnh đạo đảng nhưng luôn có tỷ lệ ủng hộ cao trong số các cử tri. Ông sẽ không gặp khó khăn gì trong việc đảm bảo sự ủng hộ của 20 nhà lập pháp mà các ứng cử viên cần để tham gia cuộc đua, cuộc đua sẽ được quyết định trong số 1,1 triệu thành viên của đảng.

Ông Ishiba có thể phải đối mặt với những thách thức từ Bộ trưởng Kỹ thuật số Taro Kono, một người ôn hòa, và ông Shinjiro Koizumi, cựu Bộ trưởng Môi trường 43 tuổi và là con trai của cựu Thủ tướng Junichiro Koizumi.

Cuộc đua giành chức Chủ tịch LDP cũng có thể có sự tham gia của các ứng cử viên nữ, làm dấy lên khả năng Nhật Bản có thể có một phụ nữ làm thủ tướng lần đầu tiên. Bộ trưởng An ninh kinh tế cực kỳ bảo thủ Sanae Takaichi và cựu Bộ trưởng Nội vụ Seiko Noda đều đã phản đối ông Kishida trong cuộc đua giành quyền lãnh đạo đảng năm 2021 và có thể quyết định tái tranh cử, mặc dù không rõ liệu cả hai có thể đảm bảo được sự ủng hộ của ít nhất 20 nghị sĩ, con số cần thiết để tham gia cuộc đua hay không.

Bộ trưởng Ngoại giao Yoko Kamikawa cũng đã được nhắc đến như một ứng cử viên tiềm năng. Ông Takaichi là người được cánh hữu của đảng yêu mến, người đã chứng minh được tư cách bảo thủ của mình bằng chuyến viếng thăm đền Yasukuni, một ngôi đền tôn vinh những người Nhật Bản đã chết trong chiến tranh và được một số người coi là biểu tượng của quá khứ quân phiệt của đất nước.

Bất chấp những khó khăn gần đây, ông Kishida vẫn có thể có tiếng nói trong việc quyết định ai sẽ thay thế mình, đặc biệt là nếu ông ủng hộ một ứng cử viên tiềm năng khác, bà Yoko Kamikawa, người mà ông bổ nhiệm vào năm ngoái làm nữ ngoại trưởng đầu tiên của Nhật Bản sau gần 2 thập kỷ.

Lãnh đạo tiếp theo của LDP “phải có khả năng tập hợp đảng lại và quản lý chính phủ”, Giáo sư Mikitaka Masuyama tại Viện Nghiên cứu Chính sách sau đại học quốc gia cho biết. “Một người có kinh nghiệm sẽ tốt hơn những người chỉ được lòng cử tri”.

Người kế nhiệm ông Kishida sẽ phải đối mặt với sự bất ổn ngày càng tăng trên trường quốc tế, như cuộc bầu cử tổng thống mới của Mỹ và, trong nước, đó là mối lo ngại ngày càng tăng về cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt.

Ưu tiên của nhà lãnh đạo tiếp theo sẽ là lấy lại lòng tin của công chúng trước cuộc bầu cử hạ viện tiếp theo, dự kiến sẽ được tổ chức vào khoảng tháng 10 năm sau. Người kế nhiệm ông cũng sẽ phải giải quyết vấn đề chi phí sinh hoạt tăng cao, căng thẳng leo thang với Trung Quốc, Triều Tiên và khả năng ông Donald Trump trở lại làm Tổng thống Mỹ