Nhân viên WHO bị tố lạm dụng tình dục phụ nữ châu Phi
51 phụ nữ cáo buộc nhân viên cứu trợ từ WHO và các tổ chức phi chính phủ lạm dụng tình dục khi chống đại dịch Ebola ở Congo.
Trong các cuộc phỏng vấn, 51 phụ nữ trên kể lại nhiều vụ lạm dụng, chủ yếu do những người đàn ông mà họ cáo buộc là các nhân viên quốc tế, diễn ra trong đại dịch Ebola 2018-2020, theo cuộc điều tra của hãng tin độc lập New Humanitarian và Quỹ Thomson Reuters.
Cuộc điều tra được tiến hành trong khoảng một năm, trong đó phát hiện ít nhất 30 vụ lạm dụng của những nam nhân viên nhận là làm việc cho Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Tổ chức này đã triển khai 1.500 người hỗ trợ chiến dịch do chính phủ Cộng hòa Dân chủ Congo dẫn đầu nhằm kiểm soát đại dịch Ebola.
Các nhân viên y tế chôn một bệnh nhân Ebola ở Beni, Congo hôm 14/7/2019. Ảnh: AP.
Phần lớn phụ nữ cho biết họ bị gạ tình, ép quan hệ tình dục để đổi lấy công việc hoặc chấm dứt hợp đồng nếu họ từ chối. Một số nạn nhân kể họ đã bị chuốc rượu, số khác nói bị phục kích trong các văn phòng và bệnh viện, một số bị khóa trái trong phòng bởi những người hứa hẹn giúp họ tìm việc hoặc dọa sa thải họ nếu không nghe lời.
Một số phụ nữ là đầu bếp, nhân viên quét dọn và nhân viên tiếp cận cộng đồng được thuê theo hợp đồng ngắn hạn, kiếm 50-100 USD/tháng, cao gấp đôi mức lương bình thường ở Cộng hòa Dân chủ Congo.
Có một người sống sót sau đại dịch Ebola đang tìm kiếm sự giúp đỡ về tâm lý. Ít nhất hai người nói họ đã mang thai. Nhiều phụ nữ cho biết đến nay họ vẫn chưa trình báo sự việc vì sợ bị trả thù hoặc mất việc. Hầu hết đều thấy xấu hổ.
Số nạn nhân và lời kể tương tự từ những phụ nữ ở thành phố Beni, phía đông Cộng hòa Dân chủ Congo, cho thấy tình trạng này diễn ra rộng khắp. Tổng thư ký Liên Hợp Quốc António Guterres kêu gọi điều tra đầy đủ các cáo buộc trên.
“Quá nhiều người bị ảnh hưởng”, một phụ nữ 44 tuổi nói, kể rằng cô đã quan hệ với một người đàn ông xưng là nhân viên WHO để có việc làm. Cô và những phụ nữ khác chia sẻ sự việc trong tình trạng giấu tên vì sợ bị trả thù.
“Tôi nghĩ không có ai làm việc mà không phải đánh đổi thứ gì đó”, cô nói thêm.
Video đang HOT
WHO cho biết đang điều tra cáo buộc.
“Hành động của những cá nhân tự nhận làm việc cho WHO này là không thể chấp nhận được và sẽ bị điều tra đến cùng”, thông cáo của WHO cho hay. “Sự phản bội những người trong cộng đồng mà chúng tôi phục vụ là đáng trách. Chúng tôi không dung thứ cho hành vi như vậy với bất kỳ nhân viên, nhà thầu hoặc đối tác nào của mình”.
WHO nhấn mạnh tổ chức này có “chính sách không khoan nhượng với những sự việc liên quan đến lạm dụng tình dục” và “bất kỳ ai được xác định liên quan đều phải đối mặt với hậu quả nghiêm trọng, bao gồm sa thải ngay lập tức”.
Bất chấp các chính sách “không khoan nhượng”, nhân viên của Liên Hợp Quốc (UN) và các tổ chức phi chính phủ từng đối mặt nhiều cáo buộc về hành vi lạm dụng tình dục. Hồi tháng 12, một báo cáo của các học giả Anh cáo buộc các nhân viên gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc ở Haiti đã có”hàng trăm con rơi” với những thiếu nữ địa phương.
Năm ngoái, có 175 cáo buộc lạm dụng tình dục liên quan tới các nhân viên của UN, 16 vụ trong số đó đã được xác thực, 15 vụ không có căn cứ, số còn lại đang được điều tra. Tổng thư ký Guterres cam kết không dung thứ cho những hành vi tình dục sai trái trong các cơ quan của UN.
Dịch bệnh cũ trỗi dậy khi thế giới mải chống Covid-19
Chính phủ các nước tập trung chiến đấu với Covid-19 khiến nhiều chương trình tiêm chủng bị gián đoạn, nguy cơ các dịch bệnh khác sẽ bùng phát.
Kể từ tháng 2, sau khi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) cảnh báo Covid-19 có thể lây lan nhanh hơn khi trẻ em tập trung đến các trạm xá, nhiều quốc gia dừng chương trình tiêm chủng.
4 tháng sau đó, bệnh bạch hầu xuất hiện trở lại ở Pakistan, Bangladesh và Nepal. Dịch tả hoành hành tại Nam Sudan, Cameroon, Mozambique và Yemen. Một biến chủng của virus bại liệt được phát hiện ở hơn 30 quốc gia. Dịch sởi bùng phát toàn cầu, ảnh hưởng nhiều nhất đến Congo, Brazil, Campuchia, Cộng hòa Trung Phi, Iraq, Kazakhstan.
Nhân viên y tế tại Chương trình Bác sĩ Xuyên biên giới chở vaccine đến địa phận tỉnh Mongala, Congo, tháng 2/2020. Ảnh: Reuters
Trong 29 quốc gia tạm đình chỉ các chiến dịch tiêm phòng để ứng phó Covid-19, 18 nước bùng dịch sởi. Theo ước tính của Tổ chức Sáng kiến Sởi và Rubella, trong năm 2020, khả năng có 178 triệu người mắc bệnh.
Chibuzo Okonta, chủ tịch Chương trình Bác sĩ Xuyên biên giới tại Tây và Trung Phi, nhận định dịch sởi lây lan trong vài tháng tới sẽ gây tử vong cho nhiều trẻ em hơn cả Covid-19.
Dịch sởi tại Congo
Congo là một trong những quốc gia châu Phi đứng trước nguy cơ bùng phát sởi mạnh nhất, song song Covid-19.
Giữa đại dịch, một phái đoàn y tế bước lên chiếc ca nô neo dưới lòng sông Tshopo, chuẩn bị cho chuyến đi dài. Nhiệm vụ của họ là tiêm phòng sởi cho trẻ em tại tiểu vùng này. Căn bệnh đã bùng phát ở 26 tỉnh thành, tuy nhiên Covid-19 khiến cho chương trình tiêm chủng bị đình trệ.
Đoàn y tế nỗ lực cân bằng giữa khống chế dịch bệnh mới và ngăn chặn sự lây lan của virus cũ, vốn ám ảnh cộng đồng châu Phi kể từ những năm 80.
Khi chiếc ca nô dài và hẹp cập bến, họ sớm nhận ra, thách thức lớn nhất không phải việc tiêm chủng cho trẻ em trong khi tuân thủ các quy định an toàn thời kỳ đại dịch, mà là thuyết phục người dân cho phép con họ sử dụng vaccine.
Thông qua các nguồn tin thất thiệt, nhiều phụ huynh cho rằng con cái mình không được tiêm phòng sởi, mà trở thành "chuột thí nghiệm" cho chương trình tuyệt mật, nghiên cứu vaccine ngừa nCoV. Lý do phần vì hồi tháng 4, những người châu Phi nói tiếng Pháp đã nghe được thông tin vaccine Covid-19 sẽ được thử nghiệm tại lục địa này. Ngay sau đó, chuyên gia virus phụ trách phản ứng đại dịch ở Congo đã thực sự đồng ý tham gia chương trình nghiên cứu, diễn ra mùa hè năm nay. Dù ông nhấn mạnh vaccine đưa vào đã được thử nghiệm trước ở nơi khác, nhưng những lời đồn thổi ác ý vẫn nhanh chóng lan xa. Nhiều cha mẹ cũng vì thế mà phản đối con cái tiêm phòng sởi.
Một em nhỏ mắc sởi được mẹ cho ăn tại khu cách ly, bệnh viện Boso-Manzi, Congo, hồi cuối tháng 2. Ảnh: Reuters
Sau hàng loạt nỗ lực thuyết phục, nhóm y tế tiêm chủng thành công cho 16.000 em nhỏ. Tuy nhiên, 2.000 phụ huynh khác nhất quyết tránh mặt.
Đây là năm thứ 5, Congo triển khai chương trình phòng ngừa cấp quốc gia. Dịch sởi bùng phát giai đoạn 2018 vẫn âm ỉ lây lan đến nay. Tính từ tháng 1 đã có hơn 60.000 trường hợp mắc bệnh và 800 ca tử vong. Cùng lúc, Ebola, bệnh lao và bệnh tả cũng tấn công đất nước.
Covid-19 quét qua, cơ quan y tế quốc gia cho phép tiêm chủng ở các khu vực không có trường hợp dương tính. Tuy nhiên, đại dịch khiến sân bay đóng cửa, nguồn cung vaccine bại liệt, sởi và lao bị gián đoạn.
Sau khi các liều tiêm cập bến Kinshasa, chúng lại không thể được phân phối đến các thành phố khác vì hệ thống đường sá kém chất lượng. Các chuyên gia y tế Liên Hợp Quốc cuối cùng quyết định vận chuyển bằng máy bay. Song vấn đề khác nảy sinh. Tình trạng khan hiếm khẩu trang, găng tay và nước khử trùng khiến nhiều nhân viên y tế bỏ việc. Số khác được điều động lên tuyến đầu, điều trị người nhiễm nCoV.
Nguy hiểm hơn Covid-19
Trên thực tế, trong môi trường khí dung, virus sởi có tốc độ lây lan nhanh chóng hơn nCoV, theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Mỹ.
"Nếu một người chưa tiêm chủng ở cùng phòng có bệnh nhân sởi khoảng hai tiếng, 100% người đó sẽ lây bệnh", tiến sĩ Yvonne Maldonado, chuyên gia về truyền nhiễm nhi khoa, Đại học Stanford, cho biết.
Tại các nước đang phát triển, tỷ lệ trẻ em mắc sởi tử vong dao động từ 3 đến 6%. Con số có thể gia tăng nếu xét đến chứng suy dinh dưỡng, hoặc sự đông đúc của các trại tị nạn. Các em thường không chịu được biến chứng như viêm phổi, viêm não và tiêu chảy nặng.
Trước khi Covid-19 bùng phát, tại thủ đô Addis Ababa, Ethiopia, 91 trẻ em được tiêm mũi vaccine sởi đầu tiên. Tuy nhiên, đến tháng 4 năm nay, quốc gia đình chỉ chiến dịch tiêm phòng.
"Các mầm bệnh chết người vượt trên khái niệm biên giới. Đặc biệt là sởi, nó xuất hiện ở khắp mọi nơi", tiến sĩ Katherine O'Brien, giám đốc tiêm chủng của WHO, nhận định.
Trẻ em tại Manila được tiêm phòng sởi, tháng 5/2020. Ảnh: Associated Press
Tỷ lệ tiêm phòng của các nước phát triển cũng giảm mạnh. Một số bang tại Mỹ báo cáo trẻ được sử dụng vaccine giảm 70% so với cùng kỳ năm ngoái. Điều này càng trở nên nghiêm trọng khi quốc gia đã nới lệnh phong tỏa. Người dân sớm muộn sẽ du lịch trở lại.
Khi đại dịch còn dai dẳng, WHO và nhiều tổ chức y tế công cộng liên tục kêu gọi các nước nỗ lực duy trì chiến dịch tiêm chủng, bên cạnh ứng phó Covid-19.
"Hệ miễn dịch là một trong những vũ khí chống lại bệnh tật nguyên thủy và mạnh mẽ nhất trong lịch sử y tế công cộng. Dừng tiêm chủng vì đại dịch có thể phá hủy hàng thập kỷ tiến bộ trong công tác chống lại các bệnh có thể phòng ngừa bằng vaccine như sởi", tiến sĩ Tedros Adhanom Ghebreyesus, giám đốc WHO, nhận định.
Bệnh nhân Ebola bỏ trốn, làm bùng nỗi lo dịch tiếp tục lây lan Dịch Ebola bùng phát ở đông Congo có thể lại lan rộng sau khi một bệnh nhân bỏ trốn khỏi một bệnh viện, gây thêm khó khăn cho các nỗ lực phong toả bệnh dịch, WHO cho biết. Ảnh Caritas Congo Reuters dẫn tin từ WHO cho biết hôm 19/4, khi chỉ còn hai ngày nữa là Cộng hoà dân chủ Congo có...