Nhân tố Chernobyl trong khủng hoảng Ukraina
Hai mươi tám năm sau khi nhà máy hạt nhân Chernobyl phát nổ, Ukraina đối đầu với một dạng bóng ma hạt nhân khác: khả năng các lò phản ứng của nước này sẽ trở thành mục tiêu tấn công quân sự
Phát biểu tại Hội nghị An ninh Hạt nhân tại La Hay vào tháng Ba, quyền Ngoại trưởng Ukraina Andrii Deshchytsia nói rằng &’rất nhiều cơ sở hạt nhân có thể bị đe dọa’ nếu như mọi chiều hướng diễn biến xấu thành cuộc chiến tranh mở.
Minh họa thảm họa hạt nhân
Đầu tháng này, Ihor Prokopchuk – Đại sứ Ukraina tại Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) gửi một lá thư tới ban điều hành, cảnh báo rằng một cuộc xâm lược có thể gây ra mối &’đe dọa về nhiễm phóng xa trên lãnh thổ Ukraina và lãnh thổ các quốc gia láng giềng’. Tại Kiev, quốc hội Ukraina phản hồi bằng một lời kêu gọi các thanh sát viên quốc tế giúp bảo vệ các nhà máy trong khi chính quyền với ngân khố rỗng đang tìm cách thúc đẩy mọi nỗ lực.
Vậy liệu lo ngại của Ukraina chỉ đơn thuần là sự cường điệu hay mọi người nên cân nhắc điều đó một cách cẩn trọng? Về phần chính quyền Ukraina, nỗi lo là có thật. Thậm chí cả những người Ukraina sinh sau năm 1986 đều hiểu một cuộc chiến có thể khiến xảy ra thảm họa kiểu như Chernobyl như thế nào.
Lịch sử không cung cấp nhiều chỉ dẫn cho một quốc gia cách tránh để cho các khu vực hạt nhân bị phá hủy như thế nào. Trừ trường hợp cuộc xung đột Balkan những năm 1990, các cuộc chiến không xảy ra giữa hoặc bên trong các quốc gia có lò phản ứng hạt nhân. Trong trường hợp Balkan, máy bay quân sự của Serbia đã bay qua nhà máy hạt nhân Krko của Slovenia trong một động thái đe dọa là chủ yếu trước khi xung đột nổ ra, trong khi những người Serbia dân tộc cực đoan lại kêu gọi tấn công nhà máy này để giải phóng chất phóng xạ.
Bản thân Serbia sau đó cũng gửi thỉnh cầu tới NATO là không thả bom vào nhà máy nghiên cứu hạt nhân của họ ở Belgrade. Thật may là cuộc chiến kết thúc mà các lò phản ứng vẫn còn nguyên vẹn.
Dù rằng từ trường hợp này cho thấy các lãnh đạo chính trị và quân sự giờ sẽ cân nhắc kỹ lưỡng hơn khi tấn công các lò phản ứng hạt nhân, thì việc nhà máy hạt nhân quy mô không quá lớn của Ukraina vẫn khiến toàn cầu lo ngại. Ngày nay, 15 nhà máy cũ kỹ của Ukraina cung cấp 40% điện năng cho đất nước này. Tập trung ở bốn địa điểm chính, các lò phản ứng của Ukraina khác xa với thiết kế của Chernobyl, tuy nhiên vẫn có khả năng giải phóng các chất phóng xạ nếu không đảm bảo an toàn.
Vì Nga cũng chịu thiệt hại nặng nề từ thảm họa Chernobyl, nên nhiều người cho rằng Kremlin sẽ không có ý định n.ém b.om các nhà máy này nếu chiến sự nổ ra. Nhưng chiến tranh luôn đầy rẫy các t.ai n.ạn và lỗi cho con người gây ra, và một t.ai n.ạn xảy ra với nhà máy hạt nhân có thể khiến lò phản ứng bị nung chảy.
Khi đó, chẳng hạn như một vụ mất điện nội bộ có thể gây ra lo ngại nghiêm trọng. Mặc dù các nhà máy hạt nhân có nguồn điện năng dồi dào, nhưng họ vẫn cần điện từ nơi khác để vận hành. Nếu không có điện cấp vào, các máy bơm làm mát có thể không hoạt động và dòng nước làm mát không tới được lõi phản ứng.
Để đối phó rủi ro trên, các nhà máy hạt nhân phải duy trì các máy phát điện chạy bằng dầu diesel trong tình huống khẩn cấp, và có thể chạy liên tục nhiều ngày cho tới khi hết nhiên liệu. Lò phản ứng tan chảy tại nhà máy điện Fukushima Daiichi năm 2011 tại Nhật đã cho thấy chuyện gì xảy ra khi nguồn năng lượng chủ yếu và khẩn cấp để vận hành bị ngắt.
Những tình huống rủi ro cao như vậy dấy lên câu hỏi nghiêm trọng trong tình huống chiến tranh nổ ra. Chiến sự có thể làm cho nguồn điện cấp cho nhà máy hoặc cho lò phản ứng bị gián đoạn, và cũng có thể khiến cho nhiên liệu diesel không tới được nhà máy để làm đầy các máy phát dự phong. Ngay cả những người vận hành cũng có thể rời bỏ vị trí của mình nếu giao tranh nổ ra.
Hơn nữa, những người tham chiến có thể chiếm các nha máy hạt nhân và đe dọa giải phóng các chất phóng xạ để gây sức ép với đối thủ. Những người khác có thể trú ẩn ở đây, gây nên tình trạng đối đầu nguy hiểm. Một sai lầm trong chỉ đạo hoặc điều hành quân sự hoặc tình trạng chiến tranh rối ren có thể khiến các nhà máy nằm trong tầm bị rải bom.
Video đang HOT
Hệ quả trong các bối cảnh đó là việc nhiễm phóng xạ nghiêm trọng. Và, dù không có ai muốn được lợi từ việc xả chất phóng xạ, nhưng nếu chiến tranh bùng phát, các bên đều phải tiên lượng những điều nằm ngoài mong muốn.
Trong trường hợp Ukraina, rò rỉ phóng xạ có thể còn vượt cả Chernobyl và Fukushima. Các điều kiện thời chiến có thể cản trở các nhóm cứu hộ khẩn cấp tới các nhà máy bị ảnh hưởng để kiềm chế chất phóng xạ bị rò rỉ. Và với việc chính quyền không làm việc trong điều kiện chiến sự, người dân tìm cách tránh bị nhiễm xạ sẽ không thể biết làm gì hoặc đi đâu để tự bảo vệ mình.
Những rủi ro như vậy chắc chắn cũng là lý do khiến lãnh đạo Nga không muốn chiến sự nổ ra với Ukraina. Nhưng nếu điều này là không tránh khỏi, các bên tham chiến phải tìm mọi cách để xung đột không lan ra khu vực hạt nhân và cả nguồn điện cấp cho các nhà máy.
Những người vận hành nhà máy nên dự trữ dầu diesel đủ để vận hành các máy phát điện khẩn cấp. Các máy này nên được kiểm tra và duy tu để đảm bảo lúc nào cũng có thể chạy tốt. Trong trường hợp chiến sự nổ ra gần lò phản ứng, phương Tây cần chuẩn bị một lực lượng giải cứu các nhà máy và giữ cho máy phát điện hoạt động; và trong trường hợp lò bị tan chảy, một lệnh ngừng b.ắn giữa các bên là cần thiết để đối phó với thảm họa. Với mức độ nghiêm trọng như vậy, không ai được phép lo là việc chuẩn bị cho tình huống xấu nhất.
Lê Thu (Theo ProjectSyndicate)
Theo_VietNamNet
7 lý do Nga không "thèm" Donetsk và miền đông Ukraine
Miền đông Ukraine đang sôi sục ý chí muốn độc lập và tìm đến với Nga. Nếu xem xét thật kỹ lưỡng và rõ ràng từ góc độ kinh tế, Nga không có ý định sáp nhập khu vực Donetsk, dù việc đó khá thuận lợi trong giai đoạn này.
Tờ Vesti Finance phiên bản tiếng Nga có đưa ra một bài bình luận, theo đó, đưa ra 7 lý do để giải thích việc Nga sẽ không chạm tay vào vùng miền đông Ukraine, đặc biệt là Donetsk.
Phong trào ly khai ở miền đông Ukraine bắt đầu nở rộ kể từ sau sự kiện Crimea. Tại Donetsk, đại biểu Hội đồng khu vực đã tuyên bố sẽ thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Donetsk. Họ cũng quyết định tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý để xem xét việc gửi đơn xin sáp nhập Nga vào 11/5 tới đây.
Biển chào vào vùng Donetsk, miền đông Ukraine.
Tình trạng tương tự cũng xảy ra ở Kharkov. Một số người thuộc phong trào ly khai ở đây công bố thành lập "nước Cộng hòa Nhân dân" Kharkov. Các diễn biến vẫn đang tiếp tục xảy ra, tuy nhiên, Nga chưa có động thái rõ ràng nào về việc ủng hộ hay từ chối những lời đề nghị này.
Trong khi đó, Ukraine và các quốc gia phương Tây liên tục đưa ra những cáo buộc chống lại Nga. Trong trường hợp Nga đồng ý hỗ trợ quyết định sáp nhập các vùng ly khai của Ukraine, nó sẽ dẫn đến Matxcơva bị cáo b.uộc t.ội xâm lược lãnh thổ, vi phạm luật pháp quốc tế. Các biện pháp trừng phạt kinh tế sẽ được tăng cường.
Trên thực tế, việc để Donetsk sáp nhập chỉ có bất lợi cho Nga chứ không hề thuận tiện như với Crimea.
Lấy Donetsk, Nga sẽ "ôm nợ"
Donetsk là một vùng khai thác than lớn của Ukraine. Từ trước đến nay, khu vực này vẫn được nhận trợ cấp từ Kiev. Tuy nhiên, trong hoàn cảnh hiện tại, Kiev đã cạn t.iền, cộng với yêu cầu thắt chặt chi tiêu từ Quỹ t.iền tệ quốc tế (IMF) để có thể thông qua các khoản vay hỗ trợ cho Ukraine, việc trợ cấp cho Donetsk sẽ bị ngừng lại. Nó sẽ khiến sản lượng khai thác than kém đi, cộng với sự bất ổn của đất nước, Donetsk đang dần biến thành một xã hội có tỷ lệ thất nghiệp lớn. Các công ty sẽ phá sản do không thể buôn bán với giá cả thấp như trước đây, làm gia tăng thêm tỷ lệ thất nghiệp. Vòng xoáy suy thoái sẽ khiến Donetsk trở thành gánh nặng không hề nhỏ nếu Nga chấp nhận sáp nhập khu vực này về với liên bang.
Tăng giá khí đốt
Gazprom đã tăng giá khí đốt cung cấp cho Ukraine lên mức 485 USD/ nghìn m3
Từ tháng Tư, giá khí đốt của Nga xuất khẩu sang Ukraine tăng lên mức 485 USD/ nghìn m3. Người tiêu dùng khí đốt của Hãng dầu khí nhà nước Nga Gazprom chủ yếu đến từ các khu vực phía đông Ukraine. Nếu có kế hoạch sáp nhập khu vực này, Nga không có lý gì lại tăng giá khí đốt như vậy.
Trong trường hợp này, việc tăng giá có ý nghĩa phần nào đó biểu đạt quan điểm của Nga, rằng họ vẫn xem miền đông Ukraine là một phần lãnh thổ của quốc gia láng giềng. Và khu vực này vẫn là một đối tác, chứ không phải là "người nhà". Điều này được các nhà lãnh đạo Gazprom biểu đạt khá rõ ràng thông qua các hoạt động của mình.
Phát triển kinh tế
Đối với các doanh nghiệp xương sống tại khu vực phía đông Ukraine, thị trường chính là Nga. Việc phát triển kinh tế là cách dễ nhất và thuận tiện nhất cho việc sáp nhập, và điều này đã được thực hiện. Trong khi Nga cung cấp chủ yếu cho Ukraine là nguyên liệu thô thì Ukraine xuất sang Nga đến 40% các sản phẩm kỹ thuật. Tổng sản lượng xuất khẩu của Ukraine chiếm 50% thị trường Nga. Một số ngành công nghiệp gần như phụ thuộc hoàn toàn vào nhu cầu của Nga.
Miền đông Ukraine là khu công nghiệp sản xuất động cơ điện, xe hơi, máy phát điện, các chi tiết kỹ thuật cho ngành hàng không, ngành công nghiệp hạt nhân. Các sản phẩm này chủ yếu xuất khẩu sang Nga.
Một số doanh nghiệp Ukraine có ý nghĩa cực kỳ quan trọng đối với Nga. Điển hình là công ty Zaporozhye "Motor Sich" tham gia vào việc sản xuất động cơ máy bay cho máy bay và trực thăng, cũng như tua bin khí công nghiệp. Mặc dù công ty này cung cấp cho Nga chỉ khoảng 30% tổng kim ngạch xuất khẩu ngành công nghiệp hàng không Nga, tuy nhiên nó đáp ứng đến 80% nhu cầu của ngành này.
Việc cung cấp sản phẩm không bị gián đoạn là cực kỳ quan trọng đối với lĩnh vực hàng không quốc phòng cũng như dân dụng của Nga.
Áp dụng chính thể Liên bang - giải pháp duy nhất
Việc áp dụng mô hình Liên bang đối với Ukraine sẽ là giải pháp "trọn vẹn nhiều đường". Việc Ukraine trở thành một nhà nước Liên bang sẽ giúp cho Nga vẫn có thể "điều khiển" được một số vấn đề của Kiev mà không bị mất đi thể diện quốc tế hay bị các nước phương Tây kiếm cớ cô lập, bao vây hoặc trừng phạt kinh tế.
Bên cạnh đó, mô hình chính phủ Liên bang cũng sẽ giúp cho Ukraine ngăn chặn được các phong trào phản kháng, ly khai mà vẫn đảm bảo được an ninh, trật tự xã hội ở những khu vực có đông người thân Nga.
Gánh nặng xã hội
Trong trường hợp nếu Nga "mở rộng vòng tay" với Donetsk hay bất cứ một tỉnh phía Đông nào của Ukraine họ sẽ vấp phải một chướng ngại vật vô cùng lớn: Gánh nặng lên ngân sách và Quỹ lương hưu.
Hiện nay Donetsk có khoảng 4,34 triệu dân và để đảm bảo thu nhập, lương hưu cho từng này người thì Nga sẽ phải tiêu tốn hàng tỷ rup mỗi năm nữa. Một khoản chi không hề dễ chịu.
Hãy thử làm một phép tính. Hiện Donetsk có khoảng 1,4 triệu người hưu trí với mức lương tối thiểu là khoảng 5.500 rup/tháng trong khi lương hưu trung bình ở Nga là 11.000 rup/tháng. Sau khi quyết định "tiếp nhận" Crimea, quỹ lương hưu của Nga đã tăng lên từ mức 106,7 tỷ rup lên mức 185 tỷ rup và nếu phải gánh thêm khoản lương hưu của Donetsk, gần như ngân sách Nga sẽ không thể chịu nổi.
Sự tháo chạy của đầu tư
Sau biến cố Crimea, các nhà đầu tư nước ngoài vừa mới tạm yên tâm. Các quỹ đầu tư của phương Tây đang bắt đầu rục rịch quay trở lại thị trường Nga. Những nhà kinh doanh đã bắt đầu chú ý đến các yếu tố của kinh tế vĩ mô thay vì những biến động địa chính trị.
Các lệnh trừng phạt của phương Tây giờ đây mới chỉ dừng lại ở mức độ "tượng trưng" nhưng nếu Nga tiếp tục phiêu lưu với Donetsk, các nhà đầu tư chắc chắn sẽ rút lui ồ ạt thì đó sẽ là một thảm họa đối với nền kinh tế Nga.
Còn nhớ, ngay sau quyết định của Hội đồng liên bang về vấn đề Crimea, chỉ số chứng khoán MICEX index lập tức giảm 11% còn chỉ số trên sàn RTS cũng giảm 12%.
Nếu dòng vốn chảy ra ngoài khỏi nền kinh tế Nga tiếp tục lớn lên, tính cân bằng của thanh khoản bị sụt giảm nghiêm trọng và đồng rúp sẽ mất giá thảm hại.
Gánh nặng về ngân sách và kinh tế
Trong thời gian vừa qua, nền kinh tế Nga đã giảm tốc tăng trưởng nhưng kinh tế của các vùng phía Đông Ukraine còn thê thảm hơn. Điều gì sẽ xảy ra nếu những "con bệnh" đó bám vào nước Nga?
Theo luật ngân sách của Ukraine, Donetsk đã được nhận một khoản hỗ trợ lên đến 5 tỷ hryvnia (khoảng 15 tỷ rúp). Nay, nếu tiếp nhận Donetsk, Nga sẽ phải chi khoản đó, chủ yếu là để hỗ trợ ngành công nghiệp khai thác than trong khi tính hiệu quả của nó vẫn bị nghi ngờ.
Đó là chưa kể đến các khoản chi khác, ví dụ như chương trình hiện đại hóa khoảng 80% số máy móc, trang thiết bị khai mỏ cũ kỹ từ thời Xô viết để lại.
Liệu Nga có còn đủ dũng cảm và thừa t.iền để bảo lãnh cho Donetsk? Chắc là không.
Theo Infonet
Đàm phán hạt nhân với Iran sẽ được nối lại vào tuần tới Cuộc đàm phán với Iran về vấn đề hạt nhân sẽ tiếp diễn vào tuần tới nhằm mục đích đạt được thoả thuận chung vào tháng 5. Vòng đám phán tiếp theo sẽ tiếp tục thảo luận về những vấn đề đã đặt ra từ tháng 1, khi một thoả thuận tạm thời giữa Iran và 5 thành viên của hội đồng bảo...