Nhận dạng đông trùng hạ thảo thật và phương pháp sử dụng đúng cách

Có được Đông trùng hạ thảo trong tay nhưng sử dụng sao để vị thuố.c quý này phát huy tối đa tác dụng thì không phải ai cũng biết.

Vì nổi tiếng khắp thế giới là vị thuố.c bổ quý hơn cả nhân sâm, có công dụng thần kỳ trong việc tăng cường sinh lực, trị chứng liệt dương, chăm sóc sắc đẹp… nên Đông trùng hạ thảo (ĐTHT) được săn lùng ngày một ráo riết hơn.

Giá cả của nó cũng vì thế mà cao ngất ngưởng; hiện tại, khoảng nửa lạng ĐTHT tinh chế được bán với giá khoảng 50.000 USD (khoảng 1 tỷ VNĐ). Dựa vào sự quý hiếm và đắt đỏ này có thể thấy rằng, ĐTHT là “miếng bánh” kinh doanh ngon mà nhiều người sẵn sàng lợi dụng để chuộc lợi và người tiêu dùng nếu không cẩn thận sẽ rất dễ bị “qua mặt” bởi những sản phẩm được làm giả một cách tinh vi.

Làm sạch và đóng gói Đông trùng hạ thảo tại một hiệu thuố.c lớn ở Thành Đô (Trung Quốc). Ảnh T.G.

Thật ít, giả nhiều

ĐTHT sinh trưởng trong điều kiện rất đặc biệt. Quá trình kỳ diệu biến đổi từ một con ấu trùng thành nấm này chỉ xảy ra trên những cao nguyên khắc nghiệt của vùng cao nguyên Tây Tạng và dãy núi Himalaya ở độ cao từ 3.000 – 5.000m. Loài nấm này sống âm ỉ trong lòng đất hơn 5 năm trước khi trồi lên khỏi mặt đất và đến nay, con người vẫn chưa tạo ra được ĐTHT nhân tạo. Giá trị của loại đông dược này tăng lên chóng mặt theo từng năm, đặc biệt là kể từ cuối thập niên 90 của thế kỷ XX.

Vào năm 2008, 1kg ĐTHT chất lượng thấp nhất đã có giá 3.000 USD (khoảng 60 triệu VNĐ); còn loại có chất lượng cao nhất thì lên tới 18.000 USD/1kg (khoảng 360 triệu VNĐ). Hiện tại, khoảng nửa lạng đông trùng hạ thảo tinh chế có thể được bán với giá 50.000 USD (khoảng 1 tỷ VNĐ). Nguồn lợi này đã góp phần nâng cao đời sống cho nhiều người dân nghèo miền Tây Trung Quốc nhưng kéo theo đó lại là tình trạng khai thác quá mức do cầu sử dụng ngày càng tăng cao. Những người thu hái thường đào tất cả những côn trùng tìm thấy, bất kể kích cỡ khiến những củ non chưa kịp lớn. Sau khi đã khai thác cạn kiệt một khu vực, họ lại chuyển sang khai thác vùng khác.

Trái ngược với tình trạng quý hiếm trên, ĐTHT trên thị trường Việt Nam hiện nay lại nhan nhản và có giá khá mềm; từ nguyên con đến các sản phẩm tinh chế dưới dạng viên, bột, nước đóng chai. Như vậy có thể thấy rằng, để mua được ĐTHT thật không phải là điều dễ dàng; nếu người tiêu dùng không có kinh nghiệm thì rất khó nhận biết đâu là hàng thật, đâu là hàng giả. Vị thuố.c quý này từng bị phát hiện được làm giả từ thân củ của địa tàm và thảo thạch.

Ngoài ra còn một loại giả nữa được làm từ bột ngô, bột mạch hay thạch cao… Chúng được sản xuất bằng cách gia công ép màng nên bên ngoài có màu trắng ngà, hình sâu non nhẵn bóng, rõ các vằn khía, mặt cắt có màu trắng nhạt. Cầm thấy nặng, không nhẹ bông như thật, khi nhai lâu thì dính răng. Ở mức độ tinh vi hơn, trùng thảo còn được làm giả nguyên con y hệt trùng thảo thật từ con sâu chít (sâu thân nhộng sống trong cây chít) với đủ cả thân sâu và sợi nấm mọc trên đỉnh đầu, rất khó phân biệt.

Để tránh “tiề.n mất, tật mang”, những ai có ý định bỏ ra số tiề.n lớn để mua về vị thuố.c lừng danh này nên “giắt lưng” những kinh nghiệm sau đây để nhận biết đâu là ĐTHT thật. Thứ nhất, nhìn bên ngoài, bộ phận đầu sâu non và đầu thảo của ĐTHT gắn với nhau một cách tự nhiên phát triển, chỗ nối với nhau rất khớp, hoàn toàn không thấy dấu vết nối; vì vậy, nếu là hàng giả thì rất dễ nhìn thấy vết nối. ĐTHT thật con nào cũng có 8 chân đối xứng nhau, sau khi tách ra có thể thấy những đường vân rõ nét, ở phía giữa có lõi màu đen giống hình chữ V mà hàng giả không thể có được.

Thứ hai, có thể phân biệt bằng cách dùng mũi ngửi. ĐTHT thật có mùi giống mùi nấm rơm và mùi tanh của nấm hương rất đậm; những con ĐTHT làm giả không có mùi này, nếu có thì là mùi tanh của cá, mùi nước hoa giả hoặc mùi nguyên liệu hóa học. Ngoài ra, có thể phân biệt bằng phương pháp nếm; đó là cho ĐTHT vào miệng nhai. Nếu nó vụn như nhai hạt đậu nành, tấm, càng nhai càng thơm như mùi thịt gà thì là thật.

Sử dụng đúng cách mới phát huy hết công dụng

Có được ĐTHT trong tay nhưng sử dụng sao để vị thuố.c quý này phát huy tối đa tác dụng thì không phải ai cũng biết. Có rất nhiều cách dùng ĐTHT nhưng nhìn chung lại có thể chia làm hai dạng: một dạng là nấu cùng thức ăn và một dạng là ăn sống hoặc pha trà, ngâm rượu. Các vua chúa xưa thường chuộng các món cháo và canh nấu cùng ĐTHT vì nó vừa dễ ăn vừa bổ sung các chất dinh dưỡng khác. Ngày nay, người ta lại chuộng cách ăn sống hơn vì cho rằng như vậy sẽ hấp thu được hết công dụng của loại động thảo dược quý giá này.

Thực ra, mỗi cách sử dụng đều có ưu, nhược điểm riêng mà người dùng có thể dựa vào mục đích sử dụng của mình để thực hiện. Với những người sử dụng ĐTHT với mục đích bồi bổ sức khỏe thì nên chọn cách nấu cùng với thực phẩm bởi vừa đảm bảo vệ sinh vừa kết hợp được với các thành phần dinh dưỡng khác. Tuy nhiên, cách này có thể làm mất đi một lượng nhất định các thành phần dưỡng chất trong vị thuố.c quý hiếm và đắt đỏ.

Việc ăn trực tiếp ĐTHT sống chưa qua chế biến thường được những người bệnh đang cần hồi phục sức khỏe trong thời gian ngắn áp dụng. Ưu điểm của cách ăn sống này là các thành phần bổ dưỡng hầu như không bị mất đi chút nào. Tuy nhiên, theo các bác sĩ thì việc ăn trực tiếp trùng thảo là không thích hợp và không thể mang lại hiệu quả ngay tức thì như người ta vẫn nghĩ, thậm chí còn trì hoãn hiệu quả điều trị bởi các loại đông dược, thảo dược sống trong tự nhiên nếu không qua chế biến đều có chứa nhiềuký sinh trùng có hại cho sức khỏe con người.

Như vậy, các phương pháp sử dụng ĐTHT có lợi cho sự hấp thụ chất dinh dưỡng và chăm sóc sức khỏe tốt nhất vẫn là sắc nước, làm súp hoặc hầm. Trùng thảo nên được nấu chín trong ít nhất 1 – 2 giờ, thời gian quá ngắn hay nhiệt độ quá thấp sẽ ảnh hưởng đến hiệu quả. Ngoài ra, có thể ngâm trùng thảo với rượu trong vòng 1 tháng và uống. Điều cần lưu ý là chỉ nên coi trùng thảo là một loại thuố.c bổ, có tác dụng lâu dài lên chức năng tìn.h dụ.c chứ không phải là “tiên dược” phòng the chỉ cần ăn vào là ngay lập tức biến ông lão thành thanh niên như người ta vẫn đồn thổi. Mọi loại thuố.c nếu lạm dụng đều cho kết quả không tốt.

Một số bài thuố.c chữa rối loạn tìn.h dụ.c có đông trùng hạ thảo Thạc sĩ – Bác sĩ Hoàng Khánh Toàn, Trưởng khoa Đông y, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cho biết, ĐTHT là vị thuố.c có khả năng cải thiện đời sống tìn.h dụ.c trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua tác dụng nâng đỡ, bồi bổ cơ thể. Nó có vị ngọt, tính ấm, có công năng dưỡng phế, bổ thận, ích tinh, thường được dùng để chữa các bệnh liệt dương, suy giảm ham muốn tìn.h dụ.c, di tinh, xuấ.t tin.h sớm… Bác sĩ Toàn cũng đề xuất một số bài thuố.c chữa rối loạn tìn.h dụ.c có đông trùng hạ thảo là: Rượu trùng thảo nhân sâm (Đông trùng hạ thảo và nhân sâm lượng bằng nhau, ngâm trong rượu tốt, mỗi ngày uống một chén nhỏ; có công dụng bổ thận, tráng dương, dùng cho người bị suy nhược, liệt dương); Rượu lộc nhung trùng thảo (Đông trùng hạ thảo 90 g, nhung hươu 20 g, cho 1.500 ml rượu tốt vào ngâm trong 10 ngày, uống mỗi ngày 20-30 ml; có công dụng ôn thận, tráng dương, ích tinh, dưỡng huyết, dùng cho người bị suy nhược, thiếu má.u, liệt dương, suy giảm tìn.h dụ.c); Trà trùng thảo nhân sâm (Đông trùng hạ thảo 5 g, nhân sâm 3-5 g, cho vào bình kín, hãm với nước sôi trong 10 phút, uống thay nước trà trong ngày; có công dụng ích khí, tráng dương, dùng cho người liệt dương, di tinh); Canh đông trùng hùng áp (Đông trùng hạ thảo 10 g, vịt đực 1 con, rượu trắng, gừng tươi, hạt tiêu, gia vị đầy đủ. Vịt làm thịt xong, cho đông trùng hạ thảo vào bụng rồi hầm nhừ, nêm gia vị. Ăn thịt, uống nước, mỗi tuần ăn 1 lần. Thuố.c có công dụng bổ hư, trợ dương, dùng cho người bị liệt dương, suy giảm ham muốn tìn.h dụ.c)…

Theo VNE