Nhạc Bolero – Tài sản văn hoá phi vật thể của chúng ta

Những ca khúc có vẻ như sướt mướt ủy mị đó một thời đã làm mưa làm gió khắp các tỉnh thành phía Nam. Bạn có biết nhạc Bolero là gì? Dưới đây là bài viết của ca sỹ – nhạc sỹ Jimmy Nguyễn về thể loại này.

Thể loại nhạc Bolero có giai điệu du dương, êm đềm, dễ đi vào lòng người. Những ca từ cũng như nhạc điệu mỗi bài hát dễ tạo nên cảm xúc khi nghe, khiến cho người nghe cảm nhận được nổi lòng của tác giả, thấu hiểu dược tâm tư của tác giả.

Sự tồn tại của một thể nhạc chứng tỏ sức mạnh không thể chối bỏ của thể nhạc đấy. Bolero là thế. Tôi xin bỏ qua lịch sử của Bolero, từ đâu có và mốc thời gian xuất hiện vì bất cứ ai muốn biết, lên mạng tìm hiểu, biết ngay vì cũng như gốc của cây đàn ghita phím lõm cải lương, gốc của Bolero cũng gia trưởng lắm, Tây lắm.

Nếu nói về Bolero Việt Nam thì đấy là một dòng nhạc đã được tách rời từ gốc, hoàn toàn riêng biệt, đã đi vào lòng người và tồn tại mãi đến bây giờ qua bao nhiêu thế hệ, thăng trầm, đổi thay của văn hoá. Bolero phản ảnh chiến tranh và đã giúp người với người gần nhau hơn, hiểu nhau hơn, đồng cảm và tha thứ cho nhau. Tôi cũng nghe những chuyện thời chiến tranh vì cùng biết một bài hát Bolero mà hai chiến sỹ Nam, Bắc phải xin đổi đơn vị vì thà họ chết bởi bàn tay người lính xa lạ nào khác còn hơn là chết bởi người anh em biết nghe nhạc Bolero.

Với riêng tôi, Bolero phải được trân trọng như là tài sản văn hóa phi vật thể vì đã nuôi sống, an ủi tinh thần cho hàng triệu người dân lành Việt Nam khi những thể nhạc lai căng khác của nước ngoài vẫn chưa thể khoả lấp đươc những nỗi niềm triền miên đớn đau của dân tộc. Nghe Bolero không phải để hoài cổ mà để hiểu tâm tư và khắc khoải của người xưa và luôn cả người nay.

Bolero xứng đáng là dòng nhạc cho bất cứ ai yêu văn hoá, nghệ thuật chân chính Việt Nam. Cớ sao phải lên tiếng nặng nhẹ thể nhạc này và dèm pha những ai đam mê, thần tượng Bolero, biểu diễn và trình bày Bolero? Già thì có sao đâu? Trẻ cũng có sao đâu? Ca sỹ nổi tiếng hay không nổi tiếng yêu thích Bolero thì cũng có sao đâu? Âm nhạc là cho mọi người, cho bất cứ ai.

Khán giả Việt Nam sẽ định đoạt hết. Đi vào lòng khán giả thì khán giả sẽ cho tồn tại. Họ sẽ nghe ra rả cả ngày lẫn đêm từ thế hệ này sang thế hệ khác. Trong khi những thể nhạc từ khi xâm nhập vào Việt Nam cho đến nay vẫn còn bị lai căn, vẫn còn bị ảnh hưởng. Người ta vẫn còn phải đặt lời Việt cho những bài mới hoặc phải nhai đi nhai lại những bản chính gốc. Những ban nhạc rock tại Việt Nam loay hoay trên sân khấu một chặp rồi cũng phải giở những bài kinh điển của Mỹ Hotel California, Still Loving You v,v…., của Anh ra mà nhai. Nhạc pop cũng thế, lui tới trước sau gì cũng sẽ phải giở những bài hát của Mỹ, của Anh, của Trung Hoa, của Hàn v,v… với lời Việt ra mới có thể tồn tại.

Những thể nhạc này lúc nào cũng không thể mất gốc. Chúng ta không thể nào biến tấu, thoát ra khỏi cái gốc đấy hoàn toàn để thành một thể nhạc của Việt Nam được. Thế nhưng từ khi vào Việt Nam cho đến nay đã qua hàng chục thập niên, hiếm thấy bài Bolero nào của nước ngoài mà nhạc sỹ Việt Nam phải đặt lời Việt. Những bài Bolero đều được chính các nhạc sỹ cha chú sáng tác và những bài hát này đã đi vào tận các ngõ nghách của dải đất cong cong hình chữ S, ở mãi trong lòng người. “Thà làm thân gỗ cây tận rừng cao, thà làm viên đá âm thầm đáy biển thật sâu.” Thế nên Bolero cần phải được trân quý như ta cần phải trân quý những thể loại nhạc truyền thống, dân gian của chúng ta. Vì Bolero đã thoát thân thành linh hồn riêng của nền âm nhạc Việt Nam ngay từ thuở đầu tiên cha ông ta nghe giai điệu đấy. Như 1920, khi cha ông ta nghe tiếng đàn ghita họ đã nhanh chóng biến tấu thành ghita phím lõm Việt Nam.

Từ đấy trở thành đàn cải lương, một loại đàn dân tộc của trường phái đàn ca tài tử đã được thế giới công nhận là tài sản văn hoá phi vật thể. Muốn biết sức mạnh của đàn ghita phím lõi cải lương “dân tộc” như thế nào không? Các rockers trên sân khấu khi sướng cầm đàn điện mình đang đeo tự đập banh chành thoải mái chẳng ai trách điều gì, thậm chí khán giả còn reo hò nhưng thử bảo họ cầm đàn cải lương mà đập xem sao? Dân mà biết thì cả ban rock có mà ăn đủ…dép.

Thể loại Bolero cũng vậy. Đã trở thành Bolêrô Việt Nam, thể nhạc mang đậm nét Việt Nam với những sáng tác bất hủ hoàn toàn của Việt Nam . Bolêrô Việt Nam đâu phải là nhạc ngoại nữa đâu mà đặt lời Việt? Người Mỹ đâu sáng tác nhạc cải lương để ta đặt lời Việt? Đâu thấy bài hát tiếng nước ngoài có ca sỹ trình bày giai điệu chách chách chùm chách chùm chách chùm. Chách chách chùm chách chùm chách chùm để ta đặt lời. Bolêrô Việt Nam riêng tôi xứng đáng là tài sản văn hoá phi vật thể của chúng ta.

Theo NS