Nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu bị ngắt khỏi lưới điện Ukraine

Nhà máy điện hạt nhân lớn nhất Ukraine và châu Âu hiện đang chạy bằng máy phát điện dự phòng.

Nhà chức trách năng lượng Ukraine cho rằng Moskva có ý định kết nối nhà máy với lưới điện của Nga.

Lực lượng an ninh Nga canh gác bên ngoài nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu, Zaporizhzhia của Ukraine. Ảnh: Al Jazeera

Theo tờ DW (Đức), Ukraine có 4 nhà máy điện hạt nhân với tổng số 15 tổ máy. Công ty năng lượng nhà nước Ukrenergo của Ukraine cho biết các nhà máy này sản xuất 50-60% lượng điện trong lưới điện quốc gia.

Nhà máy ở Zaporizhzhia là nhà máy lớn nhất không chỉ ở Ukraine, mà còn của toàn châu Âu. Nó có sáu tổ máy điện với tổng công suất 6.000 MW. Trước cuộc xung đột, nhà máy cung cấp gần một nửa lượng điện được sản xuất bởi các nhà máy điện hạt nhân của Ukraine.

Giờ đây, giới chức năng lượng Ukraine cho rằng Điện Kremlin có ý định tích hợp nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia vào lưới điện của Nga.

Ngày 3/11, công ty năng lượng nhà nước Energoatom thông báo rằng Zaporizhzhia hiện đang chạy các máy phát điện diesel khẩn cấp sau khi các đường dây điện cuối cùng còn lại bị ngắt do pháo kích của Nga.

Energoatom cho biết nhà máy điện hạt nhân này có thể hoạt động trong 15 ngày với nguồn nhiên liệu sẵn có. Mặc dù sáu lò phản ứng đã ngừng hoạt động, nhà máy vẫn cần nguồn cung cấp điện liên tục để đảm bảo làm mát. Nếu không, một thảm họa hạt nhân có thể xảy ra.

Energoatom cho rằng rằng Nga sẽ tìm cách kết nối nhà máy hạt nhân Zaporizhzhia với lưới điện ở các vùng lãnh thổ do Nga kiểm soát như Crimea và Donbas. Trong khi đó, ngày 4/11, Moskva cho biết Nga chỉ đơn thuần bảo vệ nhà máy hạt nhân này khỏi hỏa lực của Ukraine.

Kết nối lưới điện Nga sẽ phức tạp về kỹ thuật

Theo trang web của Energoatom, quân đội Nga đã sử dụng nhà máy Zaporizhzhia như một kho chứa vũ khí và thiết bị quân sự. “Quân đội Nga đang nã pháo vào nhà máy điện hạt nhân để phá hủy cơ sở hạ tầng và ngắt kết nối nó khỏi hệ thống năng lượng của Ukraine”, Energoatom cáo buộc.

Kể từ đó, nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia đã bị ngắt kết nối khỏi lưới điện của Ukraine nhiều lần do các cuộc pháo kích. Sau những cuộc tấn công đó, công nhân của nhà máy đã tìm cách kết nối lại Zaporizhzhya với lưới điện Ukraine và đảm bảo nó sẽ tiếp tục sản xuất điện cho Ukraine.

“Nhà máy điện hạt nhân đã không hoạt động hết công suất kể từ khi bị chiếm. Có lúc ba tổ máy hoạt động, tổ máy thứ ba không chạy hết công suất. Nhà máy điện hạt nhân tạo ra bao nhiêu điện cho lưới điện Ukraine được giữ bí mật do thiết quân luật”, bà Mariia Tsaturian, người chịu trách nhiệm liên lạc và hợp tác quốc tế tại Ukrenergo, nói với tờ DW.

Để ngắt kết nối an toàn nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia khỏi lưới điện Ukraine và kết nối an toàn với lưới điện của Crimea, sẽ cần một quá trình đồng bộ hóa phức tạp về mặt kỹ thuật và đồng bộ hóa tiếp theo, ngắt kết nối từng đường dây một. Bà Tsaturian cho biết thêm rằng tần số trong lưới 50 Hertz sẽ phải được duy trì mọi lúc để tránh sự cố hoặc mất điện.

Một người lính Nga bảo vệ khu nhà trong nhà máy Zaporizhzhia

Mùa đông khó khăn đang đến gần

Mất nguồn cấp điện tại nhà máy Zaporizhzhia xảy ra vào thời điểm khó khăn với Ukraine khi mùa đông đang đến gần và năng lượng là vô cùng cần thiết để sưởi ấm.

Volodymyr Omelchenko, chuyên gia năng lượng tại Trung tâm Nghiên cứu Kyiv Razumkov, cho biết: “Ukraine cần gấp nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia nếu không sẽ không thể hoàn thành nghĩa vụ xuất khẩu điện”.

Olena Pavlenko, người đứng đầu trung tâm phân tích DiXi Group, chuyên theo dõi thị trường năng lượng của Ukraine, cũng cho biết Ukraine cần nhà máy này, cho biết thêm rằng xuất khẩu điện cần thiết để “hỗ trợ ngành năng lượng và bù đắp giá điện giảm cho người dân.”

Ukrenergo cho biết Ukraine đã xuất khẩu điện sang châu Âu thông qua Romania và Slovakia kể từ tháng 6/2022, mang về cho công ty 67 triệu USD. Kinh phí này cần thiết để chuẩn bị cho thời kỳ nhiệt độ lạnh hơn, cần sưởi ấm, như mua than, sửa chữa các tổ máy và đường dây điện của nhà máy.

Thủ đô Kiev bị mất điện sau cuộc không kích đêm 3/11. Ảnh: Reuters

Nếu doanh thu từ xuất khẩu điện bị mất, việc chuẩn bị cho mùa đông có thể khó khăn. Tuy nhiên, ông Tsaturian nói: “Đó sẽ là một giai đoạn sưởi ấm khó khăn, nhưng có thể xử lý được.”

Năm 2017, Ukraine bắt đầu chuẩn bị đồng bộ hóa với ENTSO-E, Hiệp hội châu Âu về hợp tác của các nhà khai thác hệ thống truyền tải (TSO) cho ngành điện.

Các nhà máy điện hạt nhân ở Ukraine đóng một vai trò đặc biệt quan trọng trong mùa đông này. Chúng có thể sẽ chiếm tỷ trọng ngày càng tăng trong sản xuất điện. Nhưng nếu tính đến việc nhà máy Zaporizhzhya bị mất kiểm soát, hoạt động cung cấp năng lượng hạt nhân có thể đạt đến giới hạn – theo ông Denys Sakva, một chuyên gia tại công ty đầu tư Dragon Capital của Ukraine.

“Hệ thống cung cấp điện của Ukraine có bảo đảm an toàn, nhưng không phải là không thể mất giới hạn. Mùa đông đến, chúng ta không thể loại trừ sự cố cung cấp điện do mất công suất và pháo kích vào cơ sở hạ tầng”, ông Sakwa nói. Ông tin rằng điều này có thể tránh được bằng cách tăng cường khả năng phòng không gần các cơ sở hạ tầng quan trọng.