Nhà cái và bên chơi phụ trong ván bạc hòa bình Syria

Việc Mỹ kiên quyết cùng Nga làm đồng bảo trợ cho Hội nghị hòa bình sắp tới về Syria làm cho triển vọng của hội nghi thêm chút hy vọng.

Tuy nhiên những diễn biến ngày 30/5, bao gồm thái độ bất cần của Tổng thống Syria Bashar al-Assad thể hiện trong cuộc phỏng vấn của đài truyền hình Hezbollah trong đó ông bầy tỏ tin tưởng ông sẽ sớm nhận được các tên lửa phòng không tiên tiến của Nga, và sự phản đối không tham dự của nhóm đối lập chủ yếu ở Syria, đã phủ bóng mây đen đối với những cơ hội vốn đã mong manh cho sáng kiến ngoại giao này.

Bất chấp những hạn chế đó, Mỹ tiếp tục cho rằng một hội nghi hòa bình về Syria vẫn là một mục tiêu chính, và là một thành phần thiết yếu trong chính sách “hai chiều” về tìm giải pháp chính trị cho Syria của chính quyền Obama, thậm chí ngay cả khi Mỹ tiếp tục ủng hộ phe đối lập chống lại ông Assad.

Tuy nhiên, theo quan điểm của các chuyên gia khu vực, Mỹ đang tham gia vào trò chơi ngăn chăn sự can thiệp sâu hơn của Mỹ vào Syria do Nga cầm trịch, thông qua việc đồng ý làm đồng bảo trợ cho hội nghị mà có ít cơ thành công.

Ngày 30/5, Tổng thống Bashar al-Assad cho biết Syria đã nhận tổ hợp phòng không S-300 đầu tiên.

Mỹ đã bác bỏ ý tưởng cho rằng hội nghị hòa bình lần này sẽ thất bại. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ, Jen Psaki nói với báo giới rằng: “Chúng tôi hy vọng sẽ có khả năng đạt tiến triển tại hội nghị”, và nói thêm rằng đặc thù và sự phức tạp của cuộc xung đột ở Syria cho thấy tổ chức một cuộc thương lượng như vậy sẽ không bao giờ được hoàn tất một cách nhanh chóng và dễ dàng.

Bà Psaki nói: “Nếu có thể tổ chức hội nghị Giơ-ne-vơ 2 vào ngày mai thì Ngoại trưởng [John Kerry] sẽ lên máy bay ngay trong đêm nay”. Giơ-ne-vơ 2 là tên hội nghị được các nhà ngoại giao gọi dù vẫn chưa được chính thức xác nhận.

Các nhà ngoại giao cấp cao của Mỹ sẽ họp với các nhà ngoại giao Nga và các quan chức Liên Hợp Quốc vào thuần tới để tiếp tục vạch kế hoạch cho hội nghị. Một số quan chức cho rằng những vấn đề vạch ra cho tháng 5 sẽ bị đẩy lùi sang tháng 7.

Còn với câu hỏi về Nga và tại sao họ lại một mặt chuyển giao vũ khí tiên tiến cho Assad, một mặt vẫn tiếp tục làm việc với Mỹ và Liên Hợp Quốc về hội nghị hòa bình, bà Psaki nói rằng bà không muốn suy đoán về động cơ của họ.

Nhưng bà nói rằng Nga đã chấp nhận sự cần thiết phải có một “sự chuyển giao chính trị” ở Syria ngay trong hội nghị Giơ-ne-vơ đầu tiên cách đây một năm, và Mỹ tiếp tục coi Nga là một “đối tác” trong tiến trình ngoại giao đặc biệt này bởi vì nó có thể đưa chế độ Assad đến bàn thương lượng.

Bà cho biết thêm: “Họ đã cho thấy sẵn sàng giúp tổ chức hội nghị này và đưa các bên đến bàn thương lượng. Chúng tôi không có lý do gì để tin rằng người Nga không quan tâm đến việc làm một bên đối tác”.

Một số ý kiến phê phán cho rằng Nhà Trắng đang cho phép Mỹ bị Nga lôi vào cuộc chơi mà họ cho rằng quan tâm chính của Nga là tránh một kiểu can thiệp quyết định như Mỹ và các cường quốc phương Tây khác đã thực hiện ở Lybia năm 2011.

Thượng nghị sỹ John McCain (CH), người vừa tiến hành một chuyến thăm bất ngờ đến khu vực do lực lượng nổi dậy Syria kiểm soát trong tuần vừa rồi, nói rằng quân nổi dậy đang bị cạn kiệt vũ khí và đạn dược, và họ đang phải đối mặt với một số lượng ngày một gia tăng của các tay súng Hezbollah và người Iran thâm nhập vào Syria để chiến đấu cho ông Assad.

Thượng nghị sỹ J. McCain là người từ lâu ủng hộ trang bị vũ khí cho quân nổi dậy và áp đặt một khu vực cấm bay đối với một phần lãnh thổ của Syria.

Một số chuyên gia khu vực cho rằng, những thất bại cho giải pháp ngoại giao tuần này đối với cuộc xung đột đẫm máu ở Syria – với số thương vong đang tiến gần đến con số 100.000 người vào tháng tới – rất có thể sẽ làm gia tăng các lời kêu gọi Tổng thống Obama can thiệp trực tiếp sâu hơn vào cuộc xung đột. Nếu cuộc xung đột tỏ ra chưa “chín muồi” cho một giải pháp thông qua thương lượng thì sức ép đòi hỏi các biện pháp gây chết người sẽ gia tăng. Các chuyên gia nhận định thêm.

Nhóm đối lập chính ở Syria là Liên minh quốc gia (NC), ngày 30/5 đã tuyên bố rằng họ sẽ không tham gia vào bất kỳ cuộc thương lượng nào chừng nào lực lượng của Hezbollah có căn cứ tại Li-băng và Iran có mặt trong các trận chiến ở Syria đánh thuê cho chế độ Assad.

George Sabra, quyền chủ tịch NC nói trong một tuyên bố rằng: “Khó có thể tiếp tục khi người Syria liên tục bị chế độ Assad tiến công với sự giúp đỡ của các thế lực bên ngoài”.

Tối hậu thư này được đưa ra một ngày sau khi nhóm đối lập chủ yếu của Syria nói rằng họ chỉ tham gia vào cuộc thương lượng chính trị khi đưa ra hạn định cuối cùng cho sự rút khỏi quyền lực đối với ông Assad.

Khó khăn thêm cho con đường dẫn đến cuộc thương lượng hòa bình là cuộc trả lời phỏng vấn kênh TV Al Manar của Hezballah ở Li-băng. Ngoài việc đưa ra những cảnh cáo sắc bén đối với Israel, ông Assad còn nói rằng chế độ của ông đã nhận được khá nhiều vũ khí Nga và cho biết là Moscow đã tán thành cung cấp các tên lửa phòng không tiến tiến cho Syria.

Nga nói rằng các tên lửa đó hoàn toàn mang tính phòng thủ. Nhưng các quan chức cao cấp Nga cũng cho biết là những quả tên lửa đó sẽ làm cho phương Tây suy nghĩ kỹ trước khi can thiệp vào tình hình Syria: dù đó là bằng việc trang bị cho lực lượng nổi dậy với loại tên lửa phòng không vác vai hay thông qua việc áp đặt vùng cấm bay lên lãnh thổ của Syria.

Một số nhà phân tích hiểu rõ về động cơ của Nga nói rằng Moscow có lẽ thực sự mong muốn chứng kiến một hội nghị hòa bình được hai bên đồng bảo trơ diễn ra – không chỉ vì họ muốn có cơ hội thực thụ trong việc tạo ra một giải pháp chính trị cho cuộc xung đột ở Syria, mà còn bởi vì cuộc thương lượng hứa hẹn ở một thời điếm nào đó,chấm dứt sự can thiệp sâu hơn của phương Tây, đặc biệt là của Mỹ vào khu vực này.

Bàn cờ chiến lược của các bên chính ở Syria dù chưa được bầy ra nhưng đã thấy đầy triển vọng bế tắc.

Đó còn chưa kể đến các bên chơi phụ như Hội đồng Vùng Vịnh, Liên minh châu Phi, Liên minh châu Âu hay Trung Quốc, đang tích cực vận động sau sân khấu chính để bảo vệ lợi ích của mỗi bên.

Theo vietbao