Nhà báo Hùng Võ và hành trình “lật mặt” tội ác dưới tán rừng xanh

Từ những tiếng khóc xé lòng giữa rừng xanh đại ngàn, đến những trận lũ lịch sử gây thiệt hại lớn về người và của, về lâm sản, “ vàng đen”… đã thôi thúc nhà báo trẻ Võ Mạnh Hùng thực hiện nhiều loạt bài điều tra về đề tài môi trường và liên tiếp 6 năm liền giành nhiều giải thưởng báo chí…

Nhà báo Hùng Võ giữa lòng hồ thuỷ điện, nơi được mệnh danh là “nghĩa địa rừng xanh tố cáo kẻ sát nhân”. Ảnh: NVCC

Hành trình xuyên rừng ám ảnh

Nhà báo Võ Mạnh Hùng (nhà báo Hùng Võ) đang công tác tại Báo điện tử VietNamPlus, trực thuộc TTXVN. Anh đau đáu về thực trạng phá rừng suốt nhiều năm qua. Tôi hẹn gặp anh trong một ngày hè oi ả, trước thềm kỷ niệm 94 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam.

Sau khi mở đầu bằng những niềm vui vừa “mang về” từ huyện đảo Trường Sa với PV Báo Gia đình & Xã hội, nhà báo Hùng Võ nhấp ngụm cà phê đặc sánh, kể: “Điểm đầu tiên trong hành trình xuyên rừng đi tìm “tội ác” dưới những tán rừng xanh của tôi là Khu bảo tồn thiên nhiên Sông Thanh, tỉnh Quảng Nam. Hôm đó, đoàn chúng tôi có 2 người. Trước chuyến đi, tôi đã liên hệ với một đồng chí công an huyện, người này hứa sẽ cung cấp thông tin và dẫn chúng tôi đi đến điểm nóng phá rừng. Thế nhưng, khi đến nơi, người này đã thẳng thừng từ chối với lý do “tôi xin lỗi, tôi không cung cấp được gì hơn vì nếu lộ ra, sẽ bị trả thù”.

Nguồn tin ban đầu bị cắt đứt, tôi và một người anh đồng hành chỉ biết nhìn nhau thở dài. Tôi chợt nghĩ đến lực lượng bảo vệ tuyến đầu còn “lo bị trả thù”, thì những nhà báo trẻ “đất khách quê người” như chúng tôi sẽ như thế nào đây (?). Liên hệ với các đơn vị liên quan và người dân, tôi nhận được cái lắc đầu, đều vì sợ bị trả thù. Khi tinh thần đang có phần giảm sút thì may mắn, tôi gặp được một “lâm tặc” nay đã hoàn lương. Sau khi nghe về mục đích của chuyến đi cùng những khó khăn tôi đang gặp phải, anh đã đồng ý giúp chúng tôi. Anh tận tình hướng dẫn cho chúng tôi cách đối phó khi bị “lâm tặc” phát hiện là đóng giả người dân tộc đi tìm nấm lim xanh, mật ong rừng để bán”.

Những quần âu, áo sơ mi, quần jean được xếp lại, thay bằng những bộ quần áo cũ kỹ mặc đi rừng của người dân tộc, cùng mái tóc được xoa thêm đất và nhựa cây để hoá trang. Biết rằng chuyến đi này sẽ rất nguy hiểm, nhưng nhìn bộ dạng đoàn đi lúc này, ai cũng… phì cười để xốc tinh thần chiến đấu.

Sau 2 giờ đồng hồ di chuyển trên sông Bung và vượt qua 3 quả núi cao, muỗi, ruồi vàng, vắt đốt, gai cào đến chảy máu, đoàn cũng đến được điểm nóng đầu tiên. Hình ảnh hiện ra trước mắt nhà báo Hùng Võ là những cây đại thụ lim xanh, sến táu… nằm la liệt giữa đại ngàn. Nhựa cây vẫn còn chảy, vết chặt vẫn còn mới, lán trại dựng lên vẫn còn tro bếp, họ nhìn nhau lắc đầu, xót xa.

Hình ảnh phá rừng tại Khu bảo tồn thiên nhiên Sông Thanh (Quảng Nam) và đất trống đồi trọc vì nạn phá rừng ồ ạt. Ảnh: NVCC

“Các anh chụp ảnh hay ghi hình thì nhanh lên không nhỡ bọn chúng quay lại là làm mồi cho thú đấy”, lời người dẫn đường vang lên khiến ai nấy đều sực tỉnh. Đang mải miết ghi lại hình ảnh, nhà báo Hùng Võ giật mình bởi một tiếng “rầm” làm rung chuyển mặt đất, ngước lên phía bên kia bìa rừng, một khoảng cây rừng đã bị hạ xuống. “Lại một cụ lim nào đó ngã xuống rồi”, người dẫn đường thở dài.

“Mình trước đây cũng ăn ở trong rừng suốt, cả năm chẳng về nhà. Mỗi khi có khách đặt là các chủ cai sẽ đứng ra nhận, gỗ sẽ được xẻ thành từng thanh theo kích thước đặt hàng. Ngày xưa, khu này gỗ quý nhiều lắm, nhưng giờ hết rồi, phải đi sâu vào trong mới có… Nghề này bạc lắm, hút máu rừng xanh mà. Ráo mồ hôi là hết tiền”, người dẫn đường xót xa.

Ký ức về chuyến đi đang được kể lại như một dòng chảy, nhà báo Hùng Võ trở nên trầm lắng khi nhớ lại quãng thời gian 9 ngày nằm viện tưởng chừng như vô vọng. Bởi chỉ trong 9 ngày đó, các bác sĩ Bệnh viện Bạch Mai không thể tìm ra được bệnh tình của anh. Trong khi, 24/24 giờ, thân nhiệt anh giữ ngưỡng 39,5 – 39,8 độ C cùng thông báo anh bị nhiễm khuẩn máu vào ngày thứ 10 nằm viện, chính là kết quả sau hơn nửa tháng xuyên rừng, dầm mưa rừng, ăn – nằm với muỗi, vắt.

Qua những ngày “thập tử nhất sinh”, anh tiếp tục hành trình lật mặt tội ác dưới những tán rừng xanh, tại vùng đất Hà Giang, Cao Bằng, Yên Bái, khi những trận lũ quét lịch sử, cùng những nỗi đau chồng chất chưa nguôi.

Tội ác dưới những tán rừng xanh…

Được phân công theo dõi mảng tài nguyên môi trường, nông nghiệp từ năm 2012, nhà báo Hùng Võ đã có nhiều tác phẩm phản ánh, điều tra như: Tình trạng phá rừng, khai thác khoáng sản trái phép, tuồn bán than lậu, quy hoạch thuỷ điện ồ ạt… được thể hiện dưới dạng Mega Story, với các biểu đồ, bản đồ tương tác từ những biểu bảng phức tạp, nhưng lại rất dễ hiểu với bạn đọc. Những tác phẩm dài kỳ này đã giúp anh liên tục giành các giải thưởng báo chí về môi trường.

Bén duyên với loạt đề tài về môi trường, chính là hành trình anh đi tìm câu trả lời cho hàng loạt câu hỏi “vì sao lại thường xuyên có lũ quét, vì sao nước ta vẫn đề xuất nhập khẩu khoáng sản, trong khi chúng ta không những có “rừng vàng, biển bạc”, mà còn có trữ lượng khoáng sản đứng thứ 5 ở Đông Nam Á”. Đó chính là nạn phá rừng.

Năm 1993, Thủ tướng Chính phủ đã có “lệnh đóng cửa rừng”. Để bảo vệ rừng, từ năm 2011 đến nay, Chính phủ đã bố trí nguồn kinh phí hàng nghìn tỷ đồng để chi trả cho dịch vụ môi trường, bảo vệ rừng. Vậy nhưng nhiều cánh rừng vẫn lén lút bị tàn phá.

Trong 11 bài viết điều tra về tình trạng phá rừng của nhà báo Hùng Võ đã khiến độc giả hiểu rằng, nguyên nhân của những “tiếng khóc” từ đại ngàn, ngoài những đối tượng lâm tặc thì không ai khác, chính một số người ăn lương nhà nước được giao trọng trách, bảo vệ rừng đã không làm tròn trách nhiệm.

Nhấp vội ngụm cà phê để xua tan những ám ảnh về những khoảng rừng đã bị “xoá sổ” Võ Mạnh Hùng bảo, hy vọng sau này, những khoảng rừng trắng đó sẽ được thay thế bằng màu xanh, do chính con người tạo nên…

Từ năm 2013 đến nay, với những nỗ lực của bản thân, nhà báo Hùng Võ đã giành được gần 20 giải thưởng, bằng khen vinh danh. Điển hình như năm 2018, anh giành Giải Báo chí với phát triển bền vững 2018. Năm 2019, anh được Giải phóng sự xuất sắc về đề tài môi trường – Hội Báo toàn quốc.

Bảo Loan

Theo giadinh.net