Nguyên nhân Tổng thống Ukraine bất ngờ thay đổi lập trường với Trung Quốc

Lời phàn nàn của Tổng thống Zelensky rằng Trung Quốc đang làm gián đoạn hội nghị thượng đỉnh hòa bình về Ukraine ở Thụy Sĩ dường như đi chệch khỏi lập trường chính thức trước đó của Kiev.

Có thể có nhiều lý do cho sự thay đổi này.

Tổng thống Ukraine đã bất ngờ chỉ trích Trung Quốc liên quan đến hội nghị hoà bình ở Thuỵ Sĩ. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo tờ Kyiv Post (Ukraine) ngày 6/6, trong chuyến thăm Đông Nam Á đầu tuần này, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã công khai chỉ trích Trung Quốc hỗ trợ nỗ lực của Nga nhằm cản trở hội nghị hòa bình ở Thụy Sĩ dự kiến diễn ra vào ngày 15 – 16/6 tới.

Phát biểu trong cuộc họp báo khi tham dự Đối thoại Shangri-La ở Singapore, Tổng thống Zelensky nói: “Nga, sử dụng ảnh hưởng của Trung Quốc trong khu vực, làm mọi cách để ngăn cản hội nghị thượng đỉnh hòa bình. Chúng tôi không mong đợi sự hỗ trợ quân sự từ Trung Quốc. Chúng tôi chưa bao giờ đề nghị họ. Nhưng chúng tôi không mong đợi Trung Quốc sẽ hỗ trợ quốc phòng cho Nga”.

Đáp lại, Trung Quốc lưu ý rằng nước này không bao giờ “đổ thêm dầu vào lửa” – một cụm từ thường được Bắc Kinh sử dụng để mô tả lập trường của mình về cuộc xung đột ở Ukraine – và rằng quan điểm của Bắc Kinh về hội nghị hòa bình trên là “cởi mở và minh bạch”.

Kyiv Post cho rằng, mặc dù hợp tác thương mại ngày càng tăng giữa Trung Quốc và Nga là điều được nhiều người biết đến, nhưng lời chỉ trích của Tổng thống Zelensky dường như cho thấy một sự thay đổi trong cách tiếp cận của Ukraine đối với Trung Quốc.

Thái độ trước đây của Ukraine với Trung Quốc

Trong một thời gian dài, Kiev đã nỗ lực để có được sự ủng hộ của Bắc Kinh, thận trọng không chỉ trích gay gắt tình hữu nghị giữa Trung Quốc và Nga. Ukraine cũng nỗ lực thuyết phục Trung Quốc ủng hộ kế hoạch hòa bình của Tổng thống Zelensky nói chung và hội nghị ở Thụy Sĩ nói riêng.

Ngày 7/3 vừa qua, Chánh văn phòng Tổng thống Ukraine Andriy Yermak đã hoan nghênh những nỗ lực hòa bình của Bắc Kinh trong chuyến công du “ngoại giao con thoi” của đặc phái viên Trung Quốc về các vấn đề Á-Âu Li Hui. “Chúng tôi đánh giá cao mối quan hệ hợp tác với Trung Quốc và hy vọng rằng cuộc đàm phán hôm nay sẽ là một bước nữa hướng tới việc làm sâu sắc và củng cố mối quan hệ của chúng tôi”, ông Yermak nói.

Theo thông cáo báo chí chính thức của Kiev, trong chuyến thăm của ông Li Hui, các quan chức Ukraine cũng nêu ra vấn đề về các thành phần từ “các nước thứ ba” – không phải Trung Quốc – được tìm thấy trong vũ khí của Nga. Tuy nhiên, Kiev biết rằng có những thành phần có nguồn gốc từ Trung Quốc được tìm thấy trong vũ khí của Nga.

Một số người suy đoán rằng những nỗ lực của Ukraine nhằm không đối đầu với Trung Quốc là một cách để tránh đẩy Bắc Kinh xích lại gần hơn về phía Moskva.

“Ở mức tối thiểu, việc duy trì để Trung Quốc tập trung vào việc tìm kiếm một giải pháp sẽ tốt hơn nhiều so với giải pháp thay thế là nước này hỗ trợ kinh tế và vật chất cho Nga”, Quỹ Hoà bình Quốc tế Carnegie viết trong một bài bình luận.

Lý do đằng sau lời chỉ trích mới nhất của Tổng thống Zelensky

Những bình luận của ông Zelensky có thể chỉ là nhất thời, nhưng cũng có thể Kiev đang đánh giá lại cách tiếp cận của mình đối với Bắc Kinh, theo Kyiv Post.

Một lời giải thích là Tổng thống Zelensky đang muốn thu hút các quốc gia Đông Nam Á, nhiều quốc gia trong số đó đang có tranh chấp với Trung Quốc. Ví dụ, Philippines có tranh chấp về lãnh hải với Trung Quốc ở Biển Đông.

Ngoài ra, Tổng thống Zelensky có thể đang điều chỉnh lập trường của Ukraine phù hợp với lập trường của Mỹ đối với Trung Quốc – Mỹ đã tăng cường chỉ trích về việc Trung Quốc hỗ trợ Nga trong những ngày gần đây.

Vào đầu tháng 5 vừa qua, Mỹ đã đưa ra các biện pháp trừng phạt mới nhằm vào Nga, trong đó có liên quan đến số lượng lớn các công ty Trung Quốc – khiến Bắc Kinh không hài lòng.

Cũng có thể Tổng thống Zelensky cuối cùng đã chấp nhận sự thật rằng Bắc Kinh chưa bao giờ đứng về phía Kiev, xét đến mối quan hệ ngày càng tăng giữa Bắc Kinh và Moskva, với việc Tổng thống Nga Vladimir Putin thường gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, đặc biệt là trong chuyến thăm Trung Quốc gần đây của ông Putin.

Kyiv Post lưu ý, liệu những tuyên bố mới của ông Zelensky với Trung Quốc có phải là sự thay đổi chính thức trong cách tiếp cận của Kiev đối với Bắc Kinh hay không vẫn còn phải chờ xem, nhưng bình luận này đã nêu bật sự thất vọng ngày càng tăng của tổng thống Ukraine.