Nguyên nhân cao tốc Mỹ Thuận – Cần Thơ chậm tiến độ
Cao tốc Mỹ Thuận – Cần Thơ là dự án trọng điểm phải hoàn thành trong năm 2023 nhằm thông tuyến cao tốc từ TP Hồ Chí Minh đi Cần Thơ.
Tuy nhiên, sau gần 20 tháng thi công, tuyến cao tốc này vẫn chưa đạt 50% khối lượng. Sốt ruột với tiến độ dự án này, lãnh đạo Bộ Giao thông vận tải liên tục đi hiện trường yêu cầu Ban Quản lý dự án Mỹ Thuận thực hiện các giải pháp để đưa cao tốc Mỹ Thuận – Cần Thơ phải về đích đúng kế hoạch.
Thi công cao tốc Mỹ Thuận đoạn nút giao Thân Cửu Nghĩa (huyện Châu Thành, tỉnh Tiền Giang). Ảnh: Minh Trí/TTXVN
Động thái mới nhất để đẩy nhanh tiến độ thi công trên công trường từ Ban Quản lý dự án Mỹ Thuận – Cần Thơ là vừa ra văn bản phê bình các nhà thầu để chậm tiến độ; trong đó yêu cầu các nhà thầu cam kết có các mốc tiến độ rõ ràng. Tuy nhiên, đại diện Ban Mỹ Thuận cho hay, dự án bị chậm tiến độ ngoài những yếu tố từ các nhà thầu còn có một số nguyên nhân khách quan mang lại.
Theo đó, một trong những nguyên nhân chính dẫn đến chậm tiến độ mà các nhà thầu đưa ra là do mặt bằng bàn giao chậm. Cụ thể, theo ông Nguyễn Văn Lượng, đại diện Tổng công ty 36 cho biết, việc chậm bàn giao mặt bằng đã ảnh hưởng rất lớn đến tiến độ thi công của nhà thầu. Đơn cử tại hạng mục nút giao cầu Chà Và, đến ngày 15/3/2022 nhà thầu mới được bàn giao mặt bằng để tiến hành thi công, chậm khoảng 14 tháng so với thời điểm khởi công dự án.
Đến thời điểm này một số công trình hạ tầng trên tuyến tại nút Chà Và vẫn chưa xử lý để bàn giao mặt bằng sạch cho nhà thầu như đường dây điện trung thế, hệ thống cáp quang… ảnh hưởng trực tiếp đến thi công cắm bấc thấm.
Cũng liên quan đến chậm bàn giao mặt bằng, đại diện Công ty Xây dựng Đèo Cả chia sẻ, nhà thầu đã huy động thiết bị và nhân công ở các vị trí có thể triển khai thi công được sau khi đền bù, tuy nhiên đến nay vẫn chưa có biên bản bàn giao chính thức từ chủ đầu tư để nhà thầu có cơ sở thực hiện.
Nhà thầu này cho biết thêm, mặt bằng bàn giao cho hạng mục thi công nút giao Đường tỉnh 908 không đủ bề rộng mặt cắt ngang theo thiết kế, dẫn đến không thể thi công đồng bộ. Cụ thể, nhánh N1, nhánh N2 thiếu bề rộng nền từ 4 – 6m ngang, nhánh A, B, C, D và đảo giao thông A, B điều chỉnh lại hướng tuyến. Đến ngày 30/8/2022, cũng là ngày nhà thầu bị phê bình chậm tiến độ, liên danh nhà thầu mới nhận được giấy mời của Ban Quản lý dự án Mỹ Thuận về việc bàn giao mặt bằng phần mở rộng bổ sung cho gói thầu này, bàn giao chậm 18 tháng so với 24 tháng theo tiến độ hợp đồng.
Trước đó, ngày 12/7/2022, Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Duy Lâm đã có buổi làm việc với lãnh đạo UBND tỉnh Vĩnh Long về tiến độ thi công dự án cao tốc Mỹ Thuận – Cần Thơ. Tại buổi làm việc, ông Nguyễn Văn Liệt, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Long cho biết địa phương rất tập trung để xử lý dứt điểm giải phóng mặt bằng và cam kết tháng 7 sẽ giải quyết dứt điểm vướng mắc mặt bằng dự án cao tốc Mỹ Thuận – Cần Thơ.
Cao tốc Mỹ Thuận – Cần Thơ có chiều dài gần 23 km. Thời điểm này, dự án cần khoảng 300.000 – 400.000 m3 cát đắp gia tải, tương đương từ 12.000 – 15.000 m3 mỗi ngày. Do khó khăn về nguồn cung nên mỗi ngày dự án mới chỉ đắp được từ 5.000 – 7.000 m3 cát.
Video đang HOT
Ông Nguyễn Minh Khiêm, Chỉ huy trưởng gói thầu XL 03, Dự án cao tốc Mỹ Thuận – Cần Thơ cho biết: “Cả vùng Đồng bằng sông Cửu Long chỉ có 2 tỉnh có nguồn cát đáp ứng được các chỉ tiêu để thi công là tỉnh An Giang và tỉnh Đồng Tháp. Vì vậy có thể nói nguồn cát phục vụ cho các dự án giao thông là rất khó khăn. Về tiến độ khối lượng, theo yêu cầu mỗi ngày cần khoảng 8.000 – 10.000m3 cát tùy thời điểm. Tuy nhiên, hiện chỉ khai thác được từ 2.000 – 3.000m3, là khối lượng lớn nhất ngày nên chưa đáp ứng được tiến độ. Nếu không giải quyết được nguồn cát thì tiến độ gói thầu sẽ ảnh hưởng và ít nhất sẽ chậm khoảng 4 – 6 tháng”.
Tại nút giao Chà Và, đại diện Tổng công ty 36 cho hay đơn vị đang gấp rút đẩy nhanh tiến độ để bù đắp thời gian bị chậm bàn giao mặt bằng. Tuy nhiên lượng cát nhận được mỗi ngày trung bình chỉ từ 2.000 – 3.000 khối khiến việc thi công đang bị chậm và đến thời điểm này nhà thầu đã hết khối lượng được phân bổ tại mỏ vật liệu xây dựng Đồng Tháp nên gặp rất nhiều khó khăn.
“Hiện chúng tôi cần khối lượng cát nhiều hơn gấp 3 lần sản lượng của 2 tỉnh An Giang, Đồng Tháp cấp thời điểm điểm này”, ông Nguyễn Văn Lượng, đại diện Tổng công ty 36 cho biết.
Trước tình trạng khan hiếm nguồn cát, Ban Quản lý dự án Mỹ Thuận thông tin, Ban cũng đã làm việc với tỉnh Đồng Tháp và An Giang nhằm hỗ trợ nguồn vật liệu này. Thực tế, có thể thấy sản lượng cát từ 2 tỉnh này cơ bản chưa đáp ứng được nhu cầu của dự án.
Bên cạnh khan hiếm cát, việc các nguyên vật liệu thi công tăng giá đột biến cũng khiến các nhà thầu thi công điêu đứng. Hiện nay giá cả thị trường của vật liệu đã tăng gấp 2 đến 3 lần so với đơn giá trúng thầu, trong khi đó chỉ số bù giá tạm tính chỉ khoảng từ 12% – 16% theo chỉ số giá của tỉnh Đồng Tháp.
Đến thời điểm này tỉnh Vĩnh Long vẫn chưa xây dựng chỉ số giá cho năm 2021 và 2022, chỉ số giá vật liệu của tỉnh mới công bố đến hết năm 2020 gây khó khăn trong việc bù giá thi công cho các nhà thầu. Nhà thầu đang tạm áp dụng 80% theo chỉ số giá của tỉnh Đồng Tháp. Tuy nhiên chỉ số bù giá tạm áp dụng vẫn chưa phản ánh kịp thời và phù hơp với sự biến động giá cả thị trường.
Cụ thể, giá vật liệu chính là cát K95 theo hợp đồng khoảng 125.000 đồng/m3, trong khi trong quá trình triển khai nhà thầu phải mua vật liệu cát với giá dao động 180.000 – 200.000 đồng/m3 tùy theo thời điểm và lý trình thi công.
Như vậy tạm tính với mỗi m3 cát mua về nhà thầu chịu thiệt hại 50-60% đơn giá. Giá nhiên liệu dầu diezel tăng hơn gấp 2 lần so với thời điểm ký hợp đồng cùng gây thiệt hại lớn đến vấn đề tài chính của nhà thầu trong việc triển khai.
Đại diện nhiều nhà thầu khẳng định, vừa qua, Ban Quản lý dự án Mỹ Thuận đánh giá tiến độ thực hiện dự án cao tốc Mỹ Thuận – Cần Thơ; trong đó nêu các nhà thầu, gói thầu, hạng mục chậm tiến độ. Nhưng cần có đánh giá khách quan, vì sao chậm? Chứ không để trăm dâu đổ đầu tằm.
Ông Nguyễn Minh Khiêm, Chỉ huy trưởng gói thầu XL03 chỉ rõ, nguồn cung vật liệu không đáp ứng đủ nhu cầu thi công, mặt bằng bàn giao chậm hơn 1 năm, có một số vị trí không đủ mặt cắt ngang chưa đáp ứng thi công, vướng đường dây điện 500 KVA dẫn đến phải thay đổi lại giải pháp xử lý nền đất yếu đến nay chưa được phê duyệt bổ sung… Điều này ảnh hưởng rất lớn đến thi công đồng bộ tại nút giao này.
Theo Bộ Xây dựng, giá các loại vật liệu xây dựng như thép, nhựa đường, xi măng, cát, đá, gạch… sẽ tiếp tục tăng trong những tháng cuối năm do ảnh hưởng tăng giá từ thị trường nguyên liệu nhập khẩu, chi phí khai thác, sản xuất trong nước tăng. Hơn nữa, những tháng cuối năm là mùa xây dựng nên nhu cầu tiêu thụ vật liệu xây dựng sẽ cao hơn.
Theo đánh giá của các chuyên gia giao thông, nhiều yếu tố khách quan đang bủa vây khiến tình hình các nhà thầu hết sức khó khăn. Trong bối cảnh hiện nay, các nhà thầu không chỉ đối mặt với áp lực về tiến độ, chất lượng mà còn cả chuyện khan hiếm vật liệu và “bão giá”. Vì thế, ngoài cố gắng, nỗ lực của nhà đầu tư, nhà thầu thì rất cần sự quan tâm đặc biệt từ Chính phủ, các ban, ngành trong việc ra quyết định chỉ đạo kịp thời để gỡ vướng cho các dự án đang thi công.
Bộ Giao thông vận tải cho biết, cao tốc Mỹ Thuận – Cần Thơ khởi công đầu năm 2021, dài gần 23km, vốn đầu tư 4.800 tỷ đồng. Giai đoạn 1 của dự án quy mô 4 làn xe, bề rộng nền đường 17m, bề rộng cầu 17,5m, vận tốc 80 km/h. Cao tốc dự tính hoàn thành năm 2022, đưa vào khai thác toàn bộ giai đoạn 1 trong năm 2023. Giai đoạn hoàn chỉnh cao tốc được thiết kế 100 km/h với 6 làn xe, bề rộng nền đường 32m.
Gỡ khó cho các dự án giao thông trong 'bão giá' vật liệu
Giá các loại vật liệu xây dựng, nhất là xi măng, sắt thép, đất đắp, đá dăm... hiện đã tăng tới 20 - 30% so với thời điểm các nhà thầu xây dựng đấu thầu, ký hợp đồng xây lắp, đang gây ảnh hưởng không nhỏ đến tiến độ hàng loạt các dự án hạ tầng giao thông, nhất là dự án trọng điểm quốc gia cao tốc Bắc Nam.
Thực tế này cần sớm được các bộ, ngành, địa phương có biện pháp tháo gỡ, hạn chế tình trạng hụt tiến độ.
Giá vật liệu xây dựng tăng cao, lập mặt bằng giá mới
Lãnh đạo 20 doanh nghiệp thuộc Hiệp hội các nhà thầu thi công cao tốc Bắc Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020 vừa đồng loạt gửi văn bản kiến nghị Ủy Ban Thường vụ Quốc hội, Ủy ban Kinh tế Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ và các bộ liên quan, xem xét giải quyết bất cập, tháo gỡ khó khăn hỗ trợ nhà thầu thi công, nhà đầu tư thực hiện cao tốc, trước tình trạng giá các loại vật liệu xây dựng tăng cao.
Giá vật liệu xây dựng tăng cao, ảnh hưởng không nhỏ đến tiến độ các dự án giao thông.
Theo các nhà thầu, ngay sau khi khởi công các dự án thành phần, nhà thầu phải đối mặt với tình trạng nhiều loại vật liệu chính biến động tăng đột biến như: Thép, đất đắp, cát vàng sản xuất bê tông xi măng... Từ đầu năm đến nay, hầu hết các loại vật liệu xây dựng đã leo thang lên mặt bằng giá mới.
Đơn cử, giá đất đắp tăng khoảng 30 - 50%, cá biệt có gói thầu tăng 154%; cát vàng tăng khoảng 15 - 40%, cá biệt có gói thầu tăng 187%; giá nhựa đường tăng khoảng 35 - 50%; giá sản xuất bê tông nhựa tăng khoảng 20 - 55%; giá cấp phối đá dăm loại 1 tăng khoảng 30 - 45%, đặc biệt có gói thầu tăng 129%; giá xi măng tăng khoảng 20 - 35%, cá biệt có gói thầu tăng 47%...
Trong công thức điều chỉnh giá hợp đồng chỉ điều chỉnh cho 7 yếu tố chính: Nhân công, máy thi công, nhựa đường, thép, đá các loại, cát, xi măng. Vật liệu đất đắp được coi là cố định, không điều chỉnh trong quá trình thực hiện hợp đồng.
Trong khi đó, với khối lượng đất đắp tại các dự án giao thông khá lớn, giá trị vật liệu đất đắp chiếm tỷ trọng lớn trong giá hợp đồng từ 15 - 25%. Chưa kể, phần lớn các nhà cung cấp, chủ mỏ vật liệu hiện nay đều yêu cầu cơ chế thanh toán 100% trước khi nhận hàng như: Đá các loại, thép, bê tông, nhiên liệu diesel, nhựa đường... còn việc thi công trên công trường phải tuân thủ theo quy trình thi công, nghiệm thu, thanh toán của chủ đầu tư ít nhất từ 2 - 3 tháng... Mặc dù các nhà thầu, doanh nghiệp xây dựng đã rất cố gắng xoay xở dòng tiền, dồn mọi nguồn lực cho dự án, nhưng sự mất cân đối dòng tiền lũy kế trong hơn 1 năm qua đang quá sức và khiến các doanh nghiệp rơi vào suy kiệt tài chính, có thể dẫn đến phá sản.
Theo rà soát của Bộ Xây dựng, từ cuối quý IV/2020 đến quý I/2022, giá vật liệu xây dựng có xu hướng biến động tăng. Từ tháng 4/2022 trở lại đây, giá một số vật liệu xây dựng chủ yếu bắt đầu giảm, trong đó giá thép giảm mạnh nhất, tương đương với giá thép quý II/2021. Tuy nhiên, so với mặt bằng giá quý IV/2020, tại thời điểm tháng 7/2022, giá một số vật liệu chủ yếu vẫn cao như: Giá thép xây dựng cao hơn khoảng 25%; giá xi măng cao hơn khoảng 15 - 20%; giá nhựa đường cao hơn khoảng 40%; dầu diesel cao hơn gần 100%...
Ngoài ra, hầu hết các công trình thi công sau năm 2020, trong đó có cao tốc Bắc Nam phía Đông đều chọn phương án ký hợp đồng theo nguyên tắc điều chỉnh đơn giá. Việc thực hiện loại hợp đồng này đã gặp phải một số khó khăn khi giá vật tư, vật liệu ở nhiều địa phương công bố dùng để điều chỉnh giá hợp đồng chậm. Khó khăn trong thực hiện hợp đồng điều chỉnh theo đơn giá hiện nay do các bên không lường hết rủi ro về trượt giá và tình trạng thiếu nguồn cung đối với một số loại vật liệu chủ yếu.
Tháo gỡ
Thủ tướng Chính phủ trong chuyến kiểm tra dự án cao tốc Bắc Nam mới đây đặc biệt lưu tâm tiến độ và chất lượng các dự án; đã chỉ đạo rút ngắn tiến độ một số dự án, chú trọng vào các dự án thành phần cao tốc Bắc Nam.
Việc công bố biến động giá vật liệu xây dựng hàng tháng tại các địa phương sẽ giúp các nhà thầu bám sát giá để đẩy nhanh tiến độ thi công.
Song thực tế, "bão giá" vật liệu đã và đang ảnh hưởng lớn tới tiến độ của các dự án. Về cơ bản, khi tham gia triển khai, các chủ đầu tư và nhà thầu đều đã chuyên nghiệp, nhưng khó tránh được ảnh hưởng. Hầu hết các nhà thầu đều phản hồi, khi nguồn vật liệu dồi dào, dòng tiền đầy đủ, thi công đồng loạt tất cả các mũi... các dự án sẽ cán đích đúng hẹn.
Theo Chủ tịch Hiệp hội các Nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam Trần Chủng, trong quá trình thực hiện bất kỳ công trình nào cũng gặp không ít khó khăn, nhưng khó khăn lớn nhất, ảnh hưởng trực tiếp tới tiến độ, chất lượng công trình, mục tiêu cam kết... chính là vật liệu xây dựng. Đây là yếu tố mang tính quyết định. Nếu chất lượng không được lựa chọn, giá cả không thích hợp thì các nhà thầu không thể mang tiền nhà đi để bù giá. Vì vậy, Hiệp hội đề xuất các cơ quan quản lý Nhà nước sớm có những giải pháp tháo gỡ khó khăn, tương tự như cách tháo gỡ tình hình giá xăng dầu thời gian qua.
Đề cập đến giải pháp tháo gỡ khó khăn do "bão giá" vật liệu, Bộ Xây dựng đề xuất Chính phủ giao UBND các tỉnh, thành phố chủ động tổ chức kiểm tra, rà soát, đánh giá tổng thể việc công bố giá, chỉ số giá vật liệu xây dựng trên địa bàn quản lý từ năm 2021 trở lại đây. Trường hợp giá, chỉ số giá đã công bố theo từng quý chưa phản ánh đúng tiến độ biến động giá vật liệu xây dựng trên thị trường, các địa phương bổ sung việc công bố, tăng tần suất sớm hơn (theo tháng) theo quy định, đảm bảo việc công bố sát giá thị trường, công bằng, minh bạch.
Bên cạnh đó, giao cơ quan Nhà nước có thẩm quyền quyết định đầu tư chỉ đạo chủ đầu tư các dự án báo cáo các khó khăn, vướng mắc và nguyên nhân; xác định rõ trách nhiệm các bên và cơ sở pháp lý về việc điều chỉnh hợp đồng (kể cả hợp đồng BOT), đề xuất giải pháp tháo gỡ khó khăn trên cơ sở chủ động xử lý những vấn đề thuộc thẩm quyền; xác định mức độ ảnh hưởng đến tổng mức đầu tư đã phê duyệt, cân đối các nguồn vốn báo cáo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ GTVT, Bộ Xây dựng để tổng hợp, báo cáo Chính phủ.
Hỗ trợ kịp thời vật liệu cát cho một số dự án vùng Đồng bằng sông Cửu Long Ngày 2/6, Đoàn công tác của Bộ Giao thông vận tải do Thứ trưởng Nguyễn Duy Lâm làm trưởng đoàn đã làm việc với UBND tỉnh An Giang về hỗ trợ vật liệu cát phục vụ thi công một số dự án tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Ảnh minh họa: Ngọc Minh/TTXVN Tại buổi làm việc, ông Trần Văn Thi,...