Nguy hiểm thói quen dụi mắt đến bong cả võng mạc

Đây là một chứng bệnh về mắt khó có thể phục hồi đấy bạn ạ!

Cách đây vài tuần em bị đau mắt đỏ. Lúc đầu do chưa biết nên em không giữ gìn gì mà cứ dụi mắt liên tục, thậm chí có khi dụi đến mức con ngươi như sắp rớt ra ngoài vì quá ngứa và khó chịu. Sau đó, em đi khám và được cho uống thuốc đúng nên bệnh khỏi rất nhanh. Tuy nhiên không hiểu sao mà sau khi khỏi bệnh, mắt hết đỏ và ngứa nhưng em lại cảm thấy thị lực của mình cứ ngày một yếu đi. Thỉnh thoảng tự nhiên em thấy xuất hiện 1 tia sáng lóa mắt hoặc 1 tấm màn đen chắn trước mắt. Những lúc như thế em chỉ cần chớp mắt vài cái là mọi chuyện lại ổn ngay. Mong bác sĩ giải đáp liệu em có mắc phải bệnh gì nguy hiểm không ạ? Em xin cảm ơn! (hoahoc…@yahoo.com).

Chào em,

Theo những gì em mô tả trong thư thì bác sĩ Mèo nghĩ nhiều khả năng là em đã mắc phải chứng bong võng mạc . Võng mạc là màng thần kinh nằm ở đáy mắt, có chức năng chuyển ánh sáng thành tín hiệu thần kinh truyền về não, giúp ta nhìn thấy được. Trong điều kiện bình thường, võng mạc áp sát vào lớp hắc mạc phía dưới.

Nguy hiểm thói quen dụi mắt đến bong cả võng mạc - Hình 1

Ảnh minh họa

Bong võng mạc là tình trạng võng mạc bị tách ra khỏi hắc mạc và không thể hoạt động bình thường được nữa. Nếu không được điều trị kịp thời, bong võng mạc sẽ gây mất thị lực vĩnh viễn.

Bệnh được chia làm 2 loại chính:

- Bong võng mạc nguyên phát: hay gặp ở những người có tiểu sử bị cận thị, xuất hiện do dịch kính ở trên bề mặt võng mạc hóa lỏng, chui qua các vết rách võng mạc gây tách võng mạc khỏi hắc mạc.

- Bong võng mạc thứ phát: xuất hiện sau một bệnh lý khác của mắt (như: bệnh võng mạc đái tháo đường, viêm hắc mạc…).

Những triệu chứng lâm sàng cơ bản của bệnh được biết đến như là:

- Đột nhiên thấy xuất hiện các đốm đen lơ lửng trước mắt (giống như ruồi bay) hoặc thấy các tia chớp sáng lóe lên.

Video đang HOT

- Nhìn mờ dần, thường như một tấm màn đen che một góc nhìn rồi lan dần ra toàn bộ vùng nhìn của một bên mắt.

Vì các triệu chứng trên xuất hiện dần dần hoặc đột ngột tùy vào tốc độ bong võng mạc và do mắt bên kia có thể vẫn nhìn được bình thường nên nhiều bệnh nhân không đến khám kịp thời.

Hiện nay, phẫu thuật là phương pháp duy nhất để điều trị bong võng mạc nguyên phát. Tùy vào hình thức và mức độ mà bác sĩ nhãn khoa có thể áp dụng các phương pháp phẫu thuật khác nhau như: áp võng mạc bàng bơm khí nội nhãn, đai hoặc độn củng mạc, cắt dịch kính…

Bệnh nhân càng được phẫu thuật sớm, võng mạc càng áp lại sớm thì thị lực càng phục hồi tốt hơn. Tuy nhiên, phẫu thuật không phải luôn thành công trong mọi trường hơp. Mặt khác, nhiều trường hợp võng mạc đã áp nhưng thị lực chỉ phục hồi được một phần.

Vì vậy bác sĩ Mèo khuyên em tốt nhất nên nhanh chóng đến bệnh viện chuyên khoa khám trực tiếp để nhận được chỉ định điều trị kịp thời và thích hợp nhất đối với tình trạng của mình, tránh xảy ra những biến chứng xấu gây ảnh hưởng đến tương lai.

Ngoài ra, em cũng cần chú ý thường xuyên khám mắt theo định kỳ để phát hiện sớm các thoái hóa võng mạc và có biện pháp xử trí.

Chúc em mau khỏi bệnh và khỏe mạnh!

Theo VNE

Bệnh gây mù, lòa mắt

Để bảo vệ mắt, cách tốt nhất là tìm hiểu nguyên nhân gây ra mù, lòa và phòng tránh, chữa trị sớm. Có hai đối tượng dễ bị khiếm khuyết thị giác là người cao tuổi và trẻ em...

Bệnh có thể gây mù, lòa mắt trẻ em

Bong võng mạc sơ sinh

Bệnh này thường gặp ở trẻ sinh non, có thể gây mù lòa nếu không điều trị kịp thời. Vì thế, tại các bệnh viện phụ sản như Từ Dũ, Hùng Vương (TP.HCM)... đã có chương trình tầm soát.

Tật khúc xạ

Với tật cận thị, trẻ phải nhìn gần mới thấy. Do đó, nếu trẻ phải ngồi xa bảng sẽ ảnh hưởng đến kết quả học tập. Tật loạn thị cũng làm cho bé bị suy giảm thị lực, không nhìn rõ (hình ảnh của sự vật bị méo đi, hoặc mờ).

Lé cơ năng

Lé có thể làm cho bé bị nhược thị, ảnh hưởng đến sinh hoạt sau này. Cần cho bé đi điều trị lé sớm, các bác sĩ sẽ hướng dẫn tập luyện và đeo kính, cũng có trường hợp phải mổ.

Ung thư mắt

Bệnh thường xảy ra ở trẻ dưới năm tuổi. Do biểu hiện âm thầm nên bệnh khó phát hiện ở giai đoạn sớm. Song, có thể có những dấu hiệu sớm như: chảy nước mắt, lé... BS Trần Thị Phương Thu - Khoa Mắt - Đại học Y dược TP.HCM cho biết: "Bệnh này nếu phát hiện sớm, điều trị bằng laser và hóa trị sẽ cho kết quả khả quan".

Glaucoma bẩm sinh

Đây là bệnh có thể gây biến chứng không hồi phục như mờ mắt, mù lòa. Dấu hiệu nhận biết gồm: mắt to ra khác thường, sợ ánh sáng, chảy nước mắt.

BS Nguyễn Ngọc Châu Trang - BV Mắt TP.HCM khuyên: "Do trẻ em không thể tự phát hiện bệnh nên phụ huynh cần để ý đến những bất thường ở mắt các cháu như: một mắt to một mắt nhỏ, sụp mí mắt, chảy nước mắt, lé, con ngươi bị trắng... Khi thấy những dấu hiệu bất thường ở mắt, nên đưa trẻ đến bệnh viện chuyên khoa mắt khám ngay".

Bệnh gây mù, lòa mắt - Hình 1

Bệnh mắt gây mù ở người lớn tuổi

Bệnh đục thủy tinh thể (Cataract)

Thủy tinh thể bị đục khiến cho mắt nhìn không rõ dần dần dẫn đến mù lòa. Nguyên nhân gây đục thủy tinh thể gồm: quá trình lão hóa (thường gặp ở những người trên 55 tuổi), làm việc ngoài nắng, dùng thuốc...

Bệnh mắt do tiểu đường

Bệnh tiểu đường cả típ 1 lẫn típ 2 đều ảnh hưởng đến các vi mạch máu, có thể gây tổn thương cho võng mạc (nơi tiếp nhận ánh sáng) nên dễ dẫn đến mù lòa.

Cườm nước (glaucoma)

Bệnh do tăng áp suất trong mắt, làm chết dây thần kinh. Những người có nguy cơ mắc bệnh cao gồm: người trên 40 tuổi, bệnh nhân tiểu đường hay cao huyết áp, người có tiền căn gia đình đã mắc glaucoma góc đóng hay góc mở, bệnh nhân viễn thị, giác mạc (tròng đen) nhỏ, người có tiền sử dùng thuốc nhóm steroid trong thời gian dài, cận thị nặng, có tiền căn chấn thương hay phẫu thuật mắt.

Thoái hóa hoàng điểm

Khi điểm vàng thoái hóa, người bệnh chỉ nhìn được phần tổng quát chứ không nhìn được chi tiết (ví dụ thấy đồng hồ không thấy kim)...Theo BS Trần Thị Phương Thu, bệnh thường gặp ở những người trên 65 tuổi. Nếu phát hiện sớm có thể giúp bệnh nhân kéo dài thời gian nhìn rõ bằng thuốc, laser...

Giác mạc mờ đục

Giác mạc như một cái kính trong mắt. Vì thế, khi giác mạc mờ đục, mắt sẽ không nhìn thấy gì. Có nhiều nguyên nhân làm cho giác mạc mờ đục: chấn thương giác mạc, mang kính áp tròng suốt ngày đêm...

Chấn thương thị thần kinh

Những va đập vào thái dương, mắt, đầu... đôi khi rất nhẹ nhưng có thể làm mù mắt vĩnh viễn do thần kinh thị giác bị chấn thương.

BS Nguyễn Thị Tuyết Minh - Khoa Mắt, BV Chợ Rẫy TP.HCM khuyên: "Người sau 40 tuổi cần đo nhãn áp và soi đáy mắt mỗi lần khám sức khỏe để phát hiện sớm bệnh glaucoma. Bệnh giác mạc mờ đục có thể phòng ngừa bằng cách tránh bị chấn thương như: đeo kính bảo hộ lao động khi hàn xì, cột dây thun xe, đập đá, đeo kính đen tránh tia tử ngoại... Riêng những người bị bệnh tiểu đường cần soi đáy mắt để phát hiện bệnh sớm. Sau khi khám cần đi tái khám đúng theo lời dặn của bác sĩ. Dù không thấy biểu hiện bệnh vẫn đi khám mỗi năm một lần. Khi thấy các triệu chứng như: đau, nhức, đỏ mắt cần đi khám ngay".

Theo PNO

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Không

Tin liên quan

Tiêu điểm

Bác sĩ cảnh báo 3 nhóm người không nên ăn ngô thường xuyênBác sĩ cảnh báo 3 nhóm người không nên ăn ngô thường xuyên
08:48:28 26/09/2025
7 thay đổi nhỏ vào buổi sáng giúp hạ mỡ máu tự nhiên7 thay đổi nhỏ vào buổi sáng giúp hạ mỡ máu tự nhiên
14:45:58 25/09/2025
Ăn gì để chữa bệnh sỏi thận?Ăn gì để chữa bệnh sỏi thận?
06:10:39 26/09/2025
5 loại thực phẩm nhiều sắt hơn thịt bò, tốt cho máu, tăng năng lượng5 loại thực phẩm nhiều sắt hơn thịt bò, tốt cho máu, tăng năng lượng
16:26:43 26/09/2025
Một số cách phòng tránh bệnh tiểu đườngMột số cách phòng tránh bệnh tiểu đường
16:39:41 26/09/2025
Cách xử lý sốc hông khi chạy bộCách xử lý sốc hông khi chạy bộ
13:40:33 25/09/2025
Loại cá Việt bổ như cá hồi, rất tốt cho tuổi trung niênLoại cá Việt bổ như cá hồi, rất tốt cho tuổi trung niên
15:07:34 25/09/2025
Tư thế yoga đơn giản nhưng đặc biệt tốt cho nam giớiTư thế yoga đơn giản nhưng đặc biệt tốt cho nam giới
10:49:00 26/09/2025

Tin đang nóng

1,2 triệu người "bóc trần" hành động lạ của Hyun Bin mỗi khi bên Son Ye Jin: "Thế này mà không rung động à?"1,2 triệu người "bóc trần" hành động lạ của Hyun Bin mỗi khi bên Son Ye Jin: "Thế này mà không rung động à?"
06:44:00 27/09/2025
Trang tin quốc tế đăng tin khiếm nhã liên quan đến Đức PhúcTrang tin quốc tế đăng tin khiếm nhã liên quan đến Đức Phúc
06:59:09 27/09/2025
Ê chề như Ngu Thư Hân: Rớt đài còn bị "ông lớn" chơi vố đau, đã trốn ra nước ngoài để né điều tra?Ê chề như Ngu Thư Hân: Rớt đài còn bị "ông lớn" chơi vố đau, đã trốn ra nước ngoài để né điều tra?
07:22:39 27/09/2025
Chặt đứt đường dây sản xuất dầu gội giả thương hiệu độc quyềnChặt đứt đường dây sản xuất dầu gội giả thương hiệu độc quyền
08:14:28 27/09/2025
10 phim Trung Quốc tưởng chán ốm ai ngờ càng xem càng hay, vừa cày vừa tức vì lỡ xem muộn10 phim Trung Quốc tưởng chán ốm ai ngờ càng xem càng hay, vừa cày vừa tức vì lỡ xem muộn
06:39:34 27/09/2025
Không còn giấu giếm, "Em Xinh" Bích Phương - Orange dắt người yêu ra mắt hội chị emKhông còn giấu giếm, "Em Xinh" Bích Phương - Orange dắt người yêu ra mắt hội chị em
06:54:07 27/09/2025
Bố đẻ nguy kịch, mẹ vợ cho vay vượt mức mong đợi: Con rể trả lại ngay vì một câu nóiBố đẻ nguy kịch, mẹ vợ cho vay vượt mức mong đợi: Con rể trả lại ngay vì một câu nói
10:24:32 27/09/2025
Cô dâu cao 1,85 m nổi bật trong đám cưới ở Tuyên QuangCô dâu cao 1,85 m nổi bật trong đám cưới ở Tuyên Quang
06:59:06 27/09/2025

Tin mới nhất

EU phê duyệt thuốc Kisunla điều trị bệnh Alzheimer

EU phê duyệt thuốc Kisunla điều trị bệnh Alzheimer

07:59:03 27/09/2025
Theo khuyến nghị của Cơ quan Dược phẩm châu Âu (EMA), Kisunla chỉ được chỉ định cho bệnh nhân ở giai đoạn sớm và không mang đột biến gene làm tăng nguy cơ phản ứng phụ.
Quả lặc lè: Món dân dã, lợi ích bất ngờ cho sức khỏe

Quả lặc lè: Món dân dã, lợi ích bất ngờ cho sức khỏe

07:55:54 27/09/2025
Ngoài ra, nên chọn quả non, vỏ xanh nhạt, tránh quả già cứng. Trước khi nấu, rửa sạch, ngâm muối loãng để loại bỏ tạp chất. Không nên nấu quá chín để giữ hương vị và dưỡng chất.
7 bí quyết giúp người gầy tăng cân khỏe mạnh

7 bí quyết giúp người gầy tăng cân khỏe mạnh

07:53:23 27/09/2025
Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là bạn phải ăn đồ ăn vặt. Có rất nhiều thực phẩm lành mạnh có thể đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của bạn.
Thức ăn nhanh và 13 mối nguy cho sức khỏe

Thức ăn nhanh và 13 mối nguy cho sức khỏe

07:46:26 27/09/2025
Không phải tất cả thức ăn nhanh đều gây hại. Tuy nhiên, để bảo vệ sức khỏe, nên hạn chế tiêu thụ, chọn các món ít muối, ít chất béo, ít đường và kết hợp chế độ ăn cân đối, giàu rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt.
Người bệnh mỡ máu cao nên làm gì để phòng đột quỵ?

Người bệnh mỡ máu cao nên làm gì để phòng đột quỵ?

07:27:46 27/09/2025
Mỡ máu cao trực tiếp làm tăng nguy cơ đột quỵ do hình thành các mảng xơ vữa trong mạch máu, dẫn đến hẹp lòng mạch và hình thành cục máu đông gây tắc nghẽn mạch máu não.
Làm điều này khi chạy bộ, lợi ích sẽ tăng lên đáng kể

Làm điều này khi chạy bộ, lợi ích sẽ tăng lên đáng kể

07:26:04 27/09/2025
Thay vì chạy liên tục đến kiệt sức, nhiều người chọn cách xen kẽ những quãng đi bộ ngắn. Phương pháp này giúp người chạy đi xa hơn, ít chấn thương hơn.
Những sai lầm phổ biến khi chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ bị tiêu chảy

Những sai lầm phổ biến khi chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ bị tiêu chảy

07:21:02 27/09/2025
Nếu trẻ còn bú mẹ, cần tăng số lần bú để bù nước và cung cấp dinh dưỡng. Nếu trẻ dùng sữa công thức, vẫn phải pha sữa theo đúng tiêu chuẩn, không nên pha loãng hơn.
Bé trai tím tái, nguy kịch chỉ sau 3 ngày sốt

Bé trai tím tái, nguy kịch chỉ sau 3 ngày sốt

07:16:39 27/09/2025
Suốt hơn 40 giờ, bệnh nhi được theo dõi liên tục kết hợp hồi sức hô hấp, tim mạch, kiểm soát nhiễm trùng và lọc máu. Sau 13 ngày, thận bắt đầu hồi phục, trẻ đi tiểu trở lại, thuốc lợi tiểu giảm dần.
Dứa có tốt cho người tiểu đường?

Dứa có tốt cho người tiểu đường?

07:14:32 27/09/2025
Dứa vẫn có thể nằm trong chế độ ăn của người tiểu đường, miễn là được tiêu thụ với khẩu phần hợp lý, tránh chế biến chứa nhiều đường và kết hợp thông minh với các nhóm thực phẩm khác.
Nuốt móc khóa khi ngủ trưa, bé 4 tuổi phải nhập viện cấp cứu

Nuốt móc khóa khi ngủ trưa, bé 4 tuổi phải nhập viện cấp cứu

07:12:18 27/09/2025
Trước đó, khoa Nội tiêu hóa, Bệnh viện Đa khoa khu vực miền núi phía Bắc Quảng Nam tiếp nhận bé trai trong tình trạng bụng đau, khó chịu. Người nhà cho biết trước đó bé ngậm móc khóa khi ngủ trưa và không may nuốt phải.
Chủ quan với chiếc răng sâu, người đàn ông cứng hàm, khó há miệng, phải nhập viện điều trị

Chủ quan với chiếc răng sâu, người đàn ông cứng hàm, khó há miệng, phải nhập viện điều trị

07:08:51 27/09/2025
Sau đó, bệnh nhân xuất hiện các triệu chứng đặc trưng như cứng hàm tăng dần, co cứng nhẹ tay và chân. Dù không sốt, không tức ngực, khó thở nhưng tình trạng cứng hàm khiến ông hạn chế ăn uống, nói chuyện.
Cụ ông 86 tuổi mắc ung thư vú hiếm gặp

Cụ ông 86 tuổi mắc ung thư vú hiếm gặp

07:06:00 27/09/2025
Kết quả siêu âm, chụp CTscanner lồng ngực cho thấy, phần mềm vùng vú phải của cụ ông có khối u kích thước 47x33x36mm, hạch nhỏ nách hai bên. Kết quả sinh thiết xác định, bệnh nhân bị ung thư biểu mô tuyến vú phải.

Có thể bạn quan tâm

Hé lộ lý do có thể khiến Mỹ triệu tập gấp hàng trăm tướng lĩnh về nước

Hé lộ lý do có thể khiến Mỹ triệu tập gấp hàng trăm tướng lĩnh về nước

Thế giới

11:52:20 27/09/2025
Bộ Quốc phòng Mỹ sẽ triệu tập cuộc họp bất thường với hàng trăm tướng lĩnh để nhấn mạnh tầm quan trọng của tinh thần chiến binh và công bố tầm nhìn mới cho quân đội Mỹ.
Suzy và Lisa (BlackPink) cùng mê mẩn một kiểu giày này, bạn đã sở hữu chưa?

Suzy và Lisa (BlackPink) cùng mê mẩn một kiểu giày này, bạn đã sở hữu chưa?

Thời trang

11:37:57 27/09/2025
Mùa thu này, giày bệt hứa hẹn sẽ thay thế vị trí của xăng đan xỏ ngón, trở thành món đồ không thể thiếu trong tủ đồ. Không chỉ mang lại cảm giác thoải mái, giày bệt còn dễ dàng kết hợp với nhiều phong cách khác nhau.
Cháy nhà giữa đêm, bé 9 tuổi tử vong

Cháy nhà giữa đêm, bé 9 tuổi tử vong

Tin nổi bật

11:37:19 27/09/2025
Vụ cháy xảy ra lúc nửa đêm trong ngôi nhà có 4 người ở Cà Mau. 3 người kịp thoát ra ngoài, còn một bé trai 9 tuổi bị kẹt lại tử vong.
Đề nghị phạt cựu Tổng giám đốc SJC Lê Thúy Hằng 28-30 năm tù

Đề nghị phạt cựu Tổng giám đốc SJC Lê Thúy Hằng 28-30 năm tù

Pháp luật

11:30:23 27/09/2025
Bà Lê Thúy Hằng bị cáo buộc có nhiều hành vi sai phạm, gây thiệt hại cho SJC hơn 107 tỷ đồng và bị VKS đề nghị mức án 28-30 năm tù.
Thần Tài báo mộng tài lộc sau đêm nay (26/9/2025), 3 con giáp 'tay trái hứng vàng, tay phải gom bạc'

Thần Tài báo mộng tài lộc sau đêm nay (26/9/2025), 3 con giáp 'tay trái hứng vàng, tay phải gom bạc'

Trắc nghiệm

11:19:14 27/09/2025
Thần Tài báo mộng tài lộc, 3 con giáp tay trái hứng vàng, tay phải gom bạc, tài lộc tấn tới, niềm vui phơi phới.Đường tài lộc của người tuổi Ngọ sẽ vô cùng hanh thông, thuận lợi khi may mắn liên tục kéo đến.
Mỹ nhân nào có vòng 1 nóng bỏng nhất Việt Nam?

Mỹ nhân nào có vòng 1 nóng bỏng nhất Việt Nam?

Netizen

11:15:34 27/09/2025
Trên MXH luôn có không ít mỹ nhân gây ấn tượng mạnh bởi nhan sắc rạng rỡ cùng vóc dáng xinh đẹp. Đặc biệt, vòng 1 đầy đặn và quyến rũ trở thành điểm nhấn giúp họ nổi bật, luôn thu hút sự chú ý mỗi khi xuất hiện.
Phạm Văn Mách khoe "múi" cùng Angela Phương Trinh, U50 body 6 múi cực phẩm

Phạm Văn Mách khoe "múi" cùng Angela Phương Trinh, U50 body 6 múi cực phẩm

Sao thể thao

11:12:13 27/09/2025
Ở tuổi 49, lực sĩ Phạm Văn Mách vẫn khiến người hâm mộ lẫn giới trẻ ngưỡng mộ khi duy trì vóc dáng săn chắc, cơ bụng 6 múi rõ nét như tượng tạc.
Cuối tuần chưa biết ăn gì, học ngay những mâm cơm nhà tuyệt ngon của mẹ đảm xứ Nghệ

Cuối tuần chưa biết ăn gì, học ngay những mâm cơm nhà tuyệt ngon của mẹ đảm xứ Nghệ

Ẩm thực

11:12:05 27/09/2025
Với sự chỉn chu, khéo léo được thể hiện qua mỗi bữa cơm nhà, mẹ đảm khiến không ít hội chị em yêu bếp phải ngưỡng mộ.
Khách Việt ngày càng "quay lưng" với phân khúc sedan hạng C

Khách Việt ngày càng "quay lưng" với phân khúc sedan hạng C

Ôtô

11:07:20 27/09/2025
Từ tổng doanh số lên tới gần 30.000 xe vào năm 2022, đến nay trung bình mỗi tháng phân khúc sedan hạng C chỉ tiêu thụ được khoảng 500 chiếc.
Xiaomi 17 ra mắt: smartphone đầu tiên chạy Snapdragon 8 Elite Gen 5, pin 7.000 mAh

Xiaomi 17 ra mắt: smartphone đầu tiên chạy Snapdragon 8 Elite Gen 5, pin 7.000 mAh

Đồ 2-tek

10:48:18 27/09/2025
Bên cạnh hiệu năng vượt trội, sản phẩm còn gây chú ý với viên pin dung lượng siêu khủng 7.000 mAh và màn hình OLED LTPO có độ sáng kỷ lục lên đến 3.500 nit.
90% số lập trình viên sử dụng AI để hỗ trợ công việc

90% số lập trình viên sử dụng AI để hỗ trợ công việc

Thế giới số

10:43:36 27/09/2025
Theo một báo cáo mới của Google, phần lớn nhân viên trong lĩnh vực công nghệ sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong công việc cho các nhiệm vụ như viết và chỉnh sửa mã.