Nguy cơ bị phế truất của Tổng thống Trump giữa “sóng gió” pháp lý

Tổng thống Donald Trump đang phải đối mặt với nguy cơ bị luận tội sau khi vướng vào một loạt vụ lùm xùm liên quan tới các vấn đề pháp lý. Tuy vậy, Hiến pháp Mỹ có những quy định rất rõ ràng về vấn đề này.

Tổng thống Donald Trump (Ảnh: Reuters)

Trước tòa án ở New York ngày 21/8, Michael Cohen, cựu luật sư riêng của Tổng thống Donald Trump, đã nhận tội vi phạm quy định tài chính trong chiến dịch vận động tranh cử tổng thống Mỹ năm 2016 “theo chỉ đạo của một ứng viên”. Dù ông Cohen không nói rõ ứng viên đó là ai, song mọi người đều hiểu đó là ông Trump.

Ông Cohen cho biết đã trả tiền cho diễn viên phim cấp 3 Stormy Daniels và cựu người mẫu Playboy Karen McDougal nhằm ngăn những người này tiết lộ về mối quan hệ tình ái giữa họ với ông Trump trong thời gian diễn ra cuộc tranh cử vào Nhà Trắng.

Theo hãng tin RT, lời khai nhận của ông Cohen chắc chắn sẽ làm gia tăng cơ hội bị luận tội của Tổng thống Trump. Tuy nhiên, mọi chuyện không đơn giản như vậy.

Những gì cựu luật sư của Tổng thống Trump khai nhận trước tòa không phải là yếu tố duy nhất để xác định những diễn biến tiếp theo của vụ việc. Thực chất, phần quan trọng hơn của câu chuyện này phụ thuộc chủ yếu vào những gì sẽ diễn ra trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ của Quốc hội Mỹ vào ngày 8/11 tới. Sự kiện này có thể sẽ quyết định “số phận” của Tổng thống Trump.

Jim Jatras, người từng là nhà ngoại giao Mỹ, nói với RT rằng cơ hội luận tội của Tổng thống Trump hiện ở mức “khoảng 65% và đang tăng lên”, tuy nhiên con số này có thể tăng hoặc giảm dựa trên những gì xảy ra vào tháng 11 tới. Ông Jatras dự đoán nếu phe Dân chủ thành công trong việc giành lại quyền kiểm soát tại Hạ viện, nguy cơ bị luận tội của Tổng thống Trump có thể tăng lên tới “ít nhất 85%”. Còn trong trường hợp phe Cộng hòa vẫn nắm quyền kiểm soát Hạ viện, ông Trump có thể sẽ “an toàn hơn”.

Trong khi đó, theo Gilbert Doctorow, nhà phân tích các vấn đề Nga tại Brussels, Bỉ, nguy cơ bị luận tội của Tổng thống Trump là bằng 0, “trừ khi” kết quả cuộc bầu cử vào tháng 11 cho phép phe Dân chủ giành lại quyền kiểm soát Hạ viện.

Theo quy định của Hiến pháp Mỹ, tổng thống có thể bị luận tội vì các hành vi như phản quốc, nhận hối lộ hoặc một số tội danh khác. Quy trình luận tội sẽ diễn ra tương tự cách thông qua một dự luật thông thường và quyết định luận tội cần được hơn 50% nghị sĩ ở Hạ viện thông qua. Hiện Hạ viện Mỹ vẫn do đảng Cộng hòa kiểm soát.

Theo nhà báo Mỹ Dave Lindorff, vụ luận tội cựu Tổng thống Bill Clinton vào tháng 12/1998 đã đặt ra một tiền lệ và Tổng thống Trump cũng có thể bị chất vấn trong một vụ kiện dân sự do diễn viên phim người lớn Stormy Daniels khởi xướng. Các luật sư có thể tạo ra “bẫy khai man” tương tự trường hợp của ông Clinton trước đây, từ đó dẫn tới nguy cơ luận tội tổng thống.

Bãi nhiệm chức vụ tại Nhà Trắng?

Cựu luật sư của ông Trump Michael Cohen (Ảnh: UPI)

Ngoài vấn đề luận tội, Tổng thống Trump cũng đối mặt với nguy cơ bị bãi nhiệm chức vụ tại Nhà Trắng. Đối với những nghị sĩ Dân chủ không ưa Tổng thống Trump, việc phế truất nhà lãnh đạo Mỹ thậm chí còn khó hơn nhiều so với việc luận tội. Theo quy định, việc phế truất tổng thống cần sự đồng thuận của ít nhất 2/3 nghị sĩ ở Thượng viện.

Trước Tổng thống Trump, cựu Tổng thống Clinton từng bị luận tội nhưng sau đó số đông nghị sĩ tại Thượng viện không thông qua quyết định phế truất và ông vẫn được tại nhiệm. Nếu tổng thống bị phế truất, phó tổng thống sẽ lên nắm quyền điều hành.

Theo nhà báo Lindorff, so với ông Clinton, xuất phát điểm của Tổng thống Trump “yếu hơn nhiều” vì các cuộc thăm dò dư luận cho thấy tỷ lệ người Mỹ ủng hộ ông chỉ chiếm thiểu số. Theo khảo sát của Real Clear Politics, ông Trump nhận được 43,5% tỷ lệ ủng hộ trung bình.

Tuy ông Trump được đánh giá ở vị thế yếu hơn, song nếu muốn phế truất tổng thống, đảng Dân chủ vẫn cần “ít nhất 15 Thượng nghị sĩ Cộng hòa bỏ phiếu ủng hộ” và đảng này cũng cần giành lại quyền kiểm soát Thượng viện. Hiện đảng Cộng hòa đang nắm 51/100 ghế tại Thượng viện Mỹ và bài toán đặt ra với đảng Dân chủ không đơn giản.

Theo nhà ngoại giao Jatras, “nếu đảng Dân chủ giành quyền kiểm soát Hạ viện, Tổng thống Trump sẽ bị luận tội và phế truất, ngay cả khi đảng Cộng hòa vẫn chiếm ưu thế tại Thượng viện”.

“Đâu đó trong khoảng từ 1/4 tới 1/2 số Thượng nghị sĩ Cộng hòa sẽ chuyển sang quay lưng với ông Trump và đưa (Phó Tổng thống) Mike Pence vào Phòng Bầu Dục còn (Đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc) Nikki Haley sẽ trở thành phó tổng thống”, Jatras nhận định.

Nếu Tổng thống Trump bị luận tội và phế truất, người thay thế ông điều hành đất nước sẽ là Phó Tổng thống Pence. Theo chuyên gia Doctorow, ông Pence có thể “sẽ không tiếp nối các chính sách áp thuế và trừng phạt mạnh tay với các đồng minh của Mỹ” như cách ông Trump từng làm. Nhiều nhà phân tích cũng có chung quan điểm này.

Chuyên gia Doctorow cho rằng dưới thời ông Pence, thế giới có thể sẽ chứng kiến việc Mỹ nới lỏng các lệnh trừng phạt Nga. Các lệnh trừng phạt này mới được Quốc hội Mỹ đẩy mạnh trong những tháng gần đây để buộc Tổng thống Trump phải thực thi các biện pháp chống Nga nhiều nhất có thể. Theo chuyên gia Doctorow, “các lệnh trừng phạt này thực chất là chống Trump nhiều hơn là chống Nga”.

Nhà ngoại giao Jatras cho rằng nếu ông Pence trở thành chủ nhân Nhà Trắng, “một cuộc xung đột toàn cầu lớn” là gần như “không thể tránh khỏi” nếu xét đến lập trường đối ngoại thiên về truyền thống nhiều hơn của ông Pence. Trong khi đó, các vấn đề nội tại của nước Mỹ cũng sẽ đặt ra những thách thức lớn cho người kế nhiệm Tổng thống Trump.

Thành Đạt

Theo Dantri/RT