Nguy cơ bệnh dại vẫn hiện hữu
Trong những năm qua, các cấp, ngành chức năng trong tỉnh Thái Nguyên có nhiều giải pháp để kiểm soát bệnh dại hiệu quả.
Tuy nhiên, tỷ lệ tiêm phòng cho đàn chó, mèo vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra, tiềm ẩn nhiều nguy cơ truyền bệnh sang người.
Tiêm vắc-xin phòng bệnh dại tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh.
Theo báo cáo của Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương (Bộ Y tế), tính đến ngày 23/9/2024, cả nước ghi nhận 68 trường hợp t.ử von.g do bệnh dại, tại 31/63 tỉnh thành, tăng 9,7% so với cùng kỳ năm 2023 (62 ca). Đối với Thái Nguyên, có 1 trường hợp tại huyện Võ Nhai, do bị mèo cào từ tháng 10-2023, đến tháng 2-2024 thì phát bệnh, t.ử von.g.
Một số liệu khác từ Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Thái Nguyên cũng rất đáng lưu tâm, đó là 8 tháng đầu năm nay, toàn tỉnh có 6.635 trường hợp bị chó cắn phải tiêm vắc-xin phòng bệnh dại, tăng 32,6% so với cùng kỳ năm 2023, tăng gấp 2 lần so với năm 2022. Trong đó, số người phải tiêm huyết thanh là 1.231 người, tăng 60% so với năm 2022.
Như vậy có thể nói, số người bị chó cắn phải tiêm vắc-xin trên địa bàn tỉnh hiện vẫn rất lớn và trên thực tế con số có thể lớn hơn do có trường hợp bị chó, mèo cắn, cào nhưng không điều trị dự phòng bằng vắc-xin, huyết thanh kháng dại…
Theo đại diện Chi cục Chăn nuôi, thú y và thủy sản (Sở Nông nghiệp và PTNT): 3 năm gần đây, tổng đàn chó trên địa bàn tỉnh giữ ở mức ổn định, với khoảng 260 nghìn con. Trong số này có trên 130 nghìn con được tiêm phòng dại, đạt tỷ lệ khoảng 55-60% trên tổng đàn thuộc diện tiêm.
Trong khi đó, để đạt hiệu quả phòng ngừa lây nhiễm bệnh dại sang người, Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Tổ chức Thú y thế giới (WOAH) khuyến cáo cần đạt tỷ lệ bao phủ vắc-xin phòng dại cho động vật ít nhất 70% tổng đàn trong 2 năm liên tiếp.
Còn theo Quyết định số 2151/QĐ-TTg ngày 21/12/2021 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt “Chương trình quốc gia phòng, chống bệnh dại, giai đoạn 2022-2030″, mục tiêu được đưa ra là tiêm vắc-xin dại cho 70% tổng đàn chó, mèo nuôi trong giai đoạn 2022-2025 và 80% trong giai đoạn 2026-2030.
Bên cạnh tỷ lệ tiêm phòng vắc-xin chưa cao, một điều đáng lo ngại khác đó là một bộ phận không nhỏ người dân không thực hiện việc xích nhốt chó trong khuôn viên gia đình, hoặc khi đưa chó ra ngoài thì không đeo rọ mõm. Điều này gây nguy hiểm cho chính các thành viên trong gia đình và người xung quanh, mà việc khống chế chó để thực hiện việc tiêm phòng cũng khó khăn hơn.
Video đang HOT
Để nâng cao tỷ lệ tiêm vắc-xin trên đàn chó, một số địa phương của tỉnh đã thực hiện hỗ trợ vắc-xin và công tiêm. Dù vậy, tỷ lệ tiêm phòng trên đàn chó có nơi vẫn không cao và vô tình tạo ra tâm lý ỷ lại cho người dân. Ngược lại, có địa phương như TP. Thái Nguyên từ hàng chục năm nay không thực hiện sự hỗ trợ nào, mà chỉ tạo điều kiện cho cán bộ chuyên môn đến tận nhà tiêm cho những hộ có nhu cầu (chủ nuôi phải trả công), nhưng tỷ lệ tiêm vẫn đạt 95% tổng đàn (98% thuộc diện tiêm).
Tính đến hết tháng 9-2024, các địa phương trong tỉnh đã tiêm được trên 131 nghìn liều vắc-xin phòng bệnh dại, đạt 84,7% kế hoạch được giao.
Theo bà Đào Thị Kim Quý, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp TP. Thái Nguyên thì một trong những yếu tố rất quan trọng là làm tốt công tác tuyên truyền và huy động sự vào cuộc của chính quyền, đoàn thể các cấp.
Ở một khía cạnh khác, theo ông Dương Đức Thiện, điều dưỡng Khoa Kiểm soát bệnh tật, HIV/AIDS, Trung tâm Y tế huyện Phú Bình: Việc số người phải tiêm vắc-xin phòng bệnh dại tăng là một thực tế đáng lo ngại, song điều đó lại phần nào cho thấy người dân khi bị chó cắn đã có ý thức hơn trong việc phòng, chống bệnh dại nên chủ động đi tiêm phòng.
Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh và Chi cục Chăn nuôi, thú y và thủy sản, từ tháng 4-2023, đã ký quy chế phối hợp liên ngành về phòng, chống các bệnh truyền lây từ động vật sang người, với mục tiêu chung đó là kiểm soát được bệnh lây truyền từ động vật sang người; kiểm soát bệnh dại trên đàn chó, mèo, phấn đấu không có người t.ử von.g vì bệnh dại vào năm 2030, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Ngoài ra, theo bà Nguyễn Thị Thu Hà, Trưởng Khoa Phòng chống bệnh truyền nhiễm Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh: Đơn vị đã phối hợp với trung tâm y tế các huyện, thành phố điều tra, rà soát, thống kê và lập danh sách tất cả các trường hợp người bị hoặc nghi bị phơi nhiễm với vi rút dại nhằm tư vấn sớm và khuyến cáo việc điều trị dự phòng sau phơi nhiễm; khuyến cáo người dân thực hiện các biện pháp phòng, chống bệnh dại; tuyên truyền cho những người có nguy cơ cao phơi nhiễm với vi rút dại thực hiện điều trị dự phòng bằng vắc-xin, huyết thanh kháng dại…
Có thể nói việc, để việc phòng chống bệnh dại mang lại hiệu quả, phấn đấu không còn người t.ử von.g vì bệnh dại vào năm 2030, cũng như mỗi người không phải lo lắng về việc bị chó, mèo cắn, cào, thì điều quan trọng nhất vẫn là ý thức tự giác, chủ động của mọi người trong việc chấp hành nghiêm túc việc tiêm phòng cho đàn vật nuôi.
Đây được xem là biện pháp phòng chống bệnh dại đơn giản nhưng đặc biệt hiệu quả. Cùng với đó là cần thực hiện nghiêm túc các chế tài xử lý người vi phạm trong việc chăn nuôi chó, mèo để tạo sức răn đe.
Người khỏe mạnh mang vi khuẩn bạch hầu có thể kéo dài đến 4 tuần
Từ các ca mắc bạch hầu không rõ nguồn lây, chuyên gia nhận định ổ chứa vi khuẩn có thể từ người khỏe mạnh không biểu hiện triệu chứng, âm thầm lây lan dịch trong cộng đồng.
Vừa qua, UBND tỉnh Thanh Hóa công bố dịch bệnh bạch hầu trên địa bàn thị trấn Mường Lát của huyện biên giới Mường Lát. Trước đó, ngành y tế ghi nhận ca bệnh bạch hầu là thai phụ 17 tuổ.i, mang thai tháng thứ 8 chưa rõ nguồn lây. Sau đó, hai người thân 74 tuổ.i và 10 tuổ.i của thai phụ xác định dương tính với bạch hầu. Đáng chú ý, cả hai không có triệu chứng. Tính từ đầu năm đến ngày 14/8, cả nước đã ghi nhận 9 ca mắc bạch hầu, trong đó có 1 ca t.ử von.g.
Khó nhận biết ai mang vi khuẩn bạch hầu
Nhận định về nguồn lây bạch hầu trong cộng đồng, bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết, bạch hầu lây truyền qua đường hô hấp do tiếp xúc với dịch tiết niêm mạc mũi, họng từ người bệnh hoặc người lành mang trùng. Thời gian mầm bệnh tồn tại ở người lành có thể kéo dài đến 3, 4 tuần nhưng không biểu hiện triệu chứng, điều này khiến bệnh dễ lây lan rộng trong cộng đồng, lây nhiễm cho nhóm có sức đề kháng kém như tr.ẻ e.m, phụ nữ có thai, người cao tuổ.i, người có bệnh lý nền.
"Không phải tất cả người mang vi khuẩn bạch hầu đều có triệu chứng, vì vậy rất khó để nhận biết ai mang mầm bệnh trong cộng đồng để cách ly và điều trị. Đó là lý do mầm bệnh vẫn luôn tiềm ẩn và chực chờ cơ hội bùng phát, nhất là trong điều kiện giao lưu, đi lại giữa các vùng diễn ra thuận lợi như hiện nay và trong hai năm dịch Covid-19 nhiều tr.ẻ e.m và người lớn bỏ quên tiêm chủng vắc xin bạch hầu", BS Chính lo ngại.
Ngoài ra, theo BS Chính, bệnh bạch hầu còn có thể lây do tiếp xúc với những đồ vật dính chất bài tiết chứa vi khuẩn. Ở môi trường bên ngoài, vi khuẩn có thể tồn tại vài tuần lễ, bám vào các đồ chơi, vật dụng, vải vóc. Một số bằng chứng chỉ ra mầm bệnh có thể sống trong sữa tươi và nước, lây khi ăn uống. Do đó, nhiều trường hợp mắc bệnh rất khó xác định nguồn lây.
Bạch hầu và các bệnh đường hô hấp có cùng biểu hiện đau họng. Ảnh minh họa: Freepik
Biến chứng nguy hiểm của bạch hầu
Bác sĩ Chính cho biết, bạch hầu là bệnh truyền nhiễm nhóm B, nguy hiểm, có khả năng lây truyền nhanh và gây t.ử von.g cao, buộc phải cách ly, nghiêm cấm hành vi che giấu, không khai báo. Theo CDC Mỹ, tỷ lệ t.ử von.g của bệnh từ 5-10%, có thể lên đến 20% ở tr.ẻ e.m dưới 5 tuổ.i và người lớn trên 40 tuổ.i.
Sau khi xâm nhập vào cơ thể từ 2-5 ngày, vi khuẩn bạch hầu sẽ tiết ra ngoại độc tố gây ra các triệu chứng tại chỗ và toàn thân. Trong đó, thể bệnh thường gặp nhất là bạch hầu họng với tỷ lệ 70% người mắc. Ở thể này, vi khuẩn gây ra giả mạc bám chắc vào một bên hoặc hai bên amidan, sưng đau hạch góc hàm. Giả mạc phát triển quá mức sẽ lan rộng lấp đường hô hấp, gây ngạt thở t.ử von.g.
Ngoài gây giả mạc tại chỗ, viêm cơ tim là biến chứng phổ biến nhất của bệnh. Khoảng 30% bệnh nhân bạch hầu thể nặng có biến chứng suy tim và t.ử von.g. Viêm cơ tim xuất hiện sớm trong những ngày đầu của bệnh, tỷ lệ t.ử von.g có thể lên đến 80%.
Độc tố bạch hầu còn gây viêm phổi, suy thận, liệt mềm các chi, liệt màn khẩu cái (cơ vòm miệng), liệt cơ hoành và cơ liên sườn... Trong đó, liệt cơ hoành và cơ liên sườn có thể dẫn đến viêm phổi, suy hô hấp và t.ử von.g.
Thai phụ nhiễm bạch hầu hô hấp có tỷ lệ t.ử von.g cao, lên đến 50% nếu không được truyền huyết thanh kháng độc tố bạch hầu hoặc thai lưu, sinh non và lây cho em bé trong quá trình chăm sóc.
Bệnh bạch hầu dễ lây cho đối tượng nào?
BS Chính cho biết kể từ khi vắc xin bạch hầu đưa vào chương trình Tiêm chủng mở rộng từ năm 1981, Việt Nam ghi nhận số ca bệnh giảm rõ rệt, từ gần 3.500 ca năm 1983 xuống còn 10-50 ca ở giai đoạn 2004-2019. Tuy nhiên, 5 năm trở lại đây, bệnh đang có dấu hiệu gia tăng trở lại, chủ yếu ở người chưa được tiêm nhắc hoặc không rõ tiề.n sử tiêm chủng. Điển hình năm 2023, cả nước ghi nhận 57 ca mắc, trong đó có 7 ca t.ử von.g.
Theo BS Chính, bất cứ ai cũng có thể nhiễm bạch hầu. Các nhóm đối tượng dễ mắc bệnh hơn là tr.ẻ e.m chưa tiêm vắc xin; thanh thiếu niên và người lớn chưa tiêm vắc xin nhắc lại; người sống ở vùng dịch tễ; người đi du lịch đến các vùng dịch tễ nhưng chưa tiêm phòng vắc xin; người mắc bệnh lý nền gây suy giảm hệ miễn dịch; người cao tuổ.i; phụ nữ đang mang thai; người sống trong môi trường không vệ sinh hoặc quá đông đúc, chật hẹp.
Người lớn tiêm vắc xin bạch hầu - ho gà - uốn ván tại VNVC. Ảnh: Hoàng Hà
Tiêm chủng đầy đủ vắc xin bạch hầu có hiệu quả bảo vệ trên 97%. Miễn dịch từ vắc xin giảm dần theo thời gian, do đó nếu không tiêm nhắc lại vẫn có thể mắc bệnh.
BS Chính lưu ý sau khi hoàn tất lịch tiêm chủng 4 mũi cơ bản cho trẻ dưới 2 tuổ.i (vào lúc 2, 3, 4 và 16-18 tháng tuổ.i), trẻ cần bổ sung một mũi vắc xin ở các mốc 4-7 tuổ.i, 9-15 tuổ.i, sau đó tiêm nhắc mỗi 10 năm/lần. Để phòng bệnh cho trẻ chưa đến tuổ.i tiêm ngừa, phụ nữ mang thai cần bổ sung một mũi phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván vào 3 tháng giữa hoặc 3 tháng cuối thai kỳ. Người lớn chưa rõ lịch sử tiêm chủng hoặc đã lâu chưa tiêm vắc xin nhắc lại cần đến cơ sở tiêm chủng để được bác sĩ tư vấn chủng ngừa kịp thời.
Theo BS. Chính, Hệ thống tiêm chủng VNVC với gần 200 trung tâm tiêm chủng trên cả nước hiện có đầy đủ vắc xin phòng bệnh bạch hầu cho cả tr.ẻ e.m và người lớn gồm vắc xin 6 trong 1 Hexaxim (Pháp)/ Infanrix Hexa (Bỉ); vắc xin 4 trong 1 Tetraxim (Pháp) phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt; vắc xin 3 trong 1 Adacel/Boostrix phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván; vắc xin 2 trong 1 Td phòng bạch hầu hấp phụ, uốn ván. Tất cả vắc xin được bảo quản ở hệ thống kho lạnh đạt chuẩn GSP, đảm bảo quy trình tiêm chủng an toàn, chất lượng với giá bình ổn, nhiều ưu đãi.
"Hiện tại, các trẻ sắp quay trở lại trường học. Môi trường tiếp xúc đông người khiến trẻ dễ mắc các bệnh như ho gà, bạch hầu, cúm, thủy đậu... nếu tiếp xúc mầm bệnh. Các phụ huynh nên rà soát trẻ cần tiêm nhắc các loại vắc xin gì để bảo vệ kịp thời cho con", BS. Chính lưu ý.
Đak Đoa: 1 người t.ử von.g sau khi bị chó cắn, 11 người khác phơi nhiễm Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Gia Lai cho biết ngày 8/8 ghi nhận thêm 1 ca t.ử von.g do bệnh dại ở huyện Đak Đoa, nâng số ca t.ử von.g do bệnh dại từ đầu năm 2024 đến nay lên 5 trường hợp. Trường hợp t.ử von.g là anh Dêm (SN 1973, thôn O Đất, xã Ia Băng, huyện Đak Đoa)....