Nguồn cơn căng thẳng giữa trùm Wagner và Bộ Quốc phòng Nga

Người đứng đầu Công ty quân sự tư nhân Wagner Yevgeny Prigozhin được cho là có “mối thâm thù” với Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu .

Đài NBC News cho biết ông Prigozhin đã nhiều lần xúc phạm ông Shoigu, gọi bộ trưởng quốc phòng Nga là “người phản bội”.

Ông Prigozhin cáo buộc ông Shoigu “không cung cấp đạn dược cho lực lượng Wagner đang chiến đấu ở Ukraine” và “cố tình ém vũ khí của họ”. Một quan chức tình báo cấp cao của Mỹ nói với đài NBC News rằng sự căng thẳng này ngày càng sâu sắc.

Mâu thuẫn tích tụ

Công ty quân sự tư nhân Wagner nổi lên sau khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea năm 2014, theo một cựu thành viên Wagner. Ông Prigozhin đã đề nghị thành lập một đội quân giúp Nga tiếp tục cuộc chiến ở vùng Donbas, miền Đông Ukraine.

Những người viếng thăm trụ sở của Wagner ở TP. St. Petersburg năm 2022. Ảnh: AP

Tổng thống Putin cũng đưa Wagner tới Syria để hỗ trợ Tổng thống Bashar al-Assad. Ông Prigozhin đã nhanh chóng mở rộng hoạt động của mình ở Syria, theo cựu thành viên Wagner kể trên. Người này mô tả ông Prigozhin là người “cực kỳ thông minh, quyết đoán và tàn nhẫn”. Wagner sau đó trở thành lực lượng có tổ chức và chỉ huy chặt chẽ.

Sau Syria, Wagner chuyển đến châu Phi, đặc biệt là Cộng hòa Trung Phi, được cho là kiếm bộn tiền từ vàng và “kim cương máu”. Nhờ nguồn tiền dồi dào và số lượng thành viên tăng lên (nhiều người trong số họ là tù nhân bị kết án được trả tự do), Prigozhin ngày càng trở nên tự tin và như lời của một số người, ông ta trở nên kiêu ngạo.

Tướng Mỹ về hưu Barry McCaffrey bình luận “cuộc nổi dậy” của Wagner sẽ ảnh hưởng đến cuộc chiến trên bộ và trên không ở Ukraine.

Viện Nghiên cứu chiến tranh ở Washington (Mỹ) cho hay ông Prigozhin “khó có cơ hội thành công” khi thách thức quân đội chính quy Nga.

Theo AP, Prigozhin công khai chế nhạo các quan chức quốc phòng Nga và cho rằng chỉ có người của ông ta mới có thể giành chiến thắng trong những trận chiến khó nhằn ở Ukraine, chẳng hạn ở TP Bakhmut, nơi Prigozhin tuyên bố quân đội Nga đã thất bại.

Đài NBC News nhận định sẽ không có gì ngạc nhiên nếu các chỉ huy Nga cắt đứt vũ khí và tài trợ cho Wagner để làm suy yếu đối thủ.

Một điều đáng chú ý khác, Bộ Quốc phòng Nga đã yêu cầu tất cả nhà thầu quân sự ký hợp đồng trước ngày 1-7 tới nhưng ông Prigozhin không tuân thủ. Trong một tuyên bố được đưa ra vào tối 23-6, ông Prigozhin nói sẵn sàng thỏa hiệp với Bộ Quốc phòng Nga nhưng “họ đã lừa dối chúng tôi một cách xảo quyệt”.

Lực lượng chức năng Nga phong tỏa đường phố ở Rostov-on-Don. Ảnh: EPA-EFE

Tình hình leo thang sau khi ông Prigozhin cáo buộc lực lượng Nga nổ súng vào các thành viên Wagner ở Ukraine và cố gắng giết họ hàng loạt. Prighozen tức giận tuyên bố rằng ông ta sẽ đưa lực lượng đến Moscow để tìm kiếm “công lý”. Ngược lại Cơ quan An ninh liên bang Nga (FSB) buộc tội ông Prigozhin phản quốc.

Sáng 24-6, Bộ Quốc phòng Nga kêu gọi các thành viên Wagner từ bỏ cuộc nổi dậy do ông Prigozhin phát động. “Các bạn đã bị lừa vào canh bạc tội phạm của Prigozhin và tham gia một cuộc nổi dậy có vũ trang. Chúng tôi sẽ đảm bảo sự an toàn của mọi người” – Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố.

Sau 8 năm mới thừa nhận thành lập Wagner

Ông Prigozhin, 61 tuổi, từng là chủ doanh nghiệp cung cấp dịch vụ ăn uống nên được biết đến với các sự kiện của chính phủ Nga và được gọi là “đầu bếp của Tổng thống Putin”.

Là một nhà tài phiệt Nga bị Bộ Tài chính Mỹ trừng phạt, ông Prigozhin nằm trong số 13 người Nga và 3 công ty Nga bị truy tố tại Mỹ vào năm 2018 với các cáo buộc hình sự liên quan đến hoạt động can thiệp bầu cử.

Wagner, được Nga gọi là “công ty quân sự tư nhân”, ra đời vào năm 2014 nhưng phải đến tháng 9-2022, ông Prigozhin mới thừa nhận rằng mình đã thành lập nó, theo Reuters. Ông Prigozhin là một trong những người đàn ông giàu có nhất ở Nga, tài trợ cho Cơ quan nghiên cứu internet đặt trụ sở tại TP St. Petersburg.

Ông Yevgeny Prigozhin (bìa trái) và Tổng thống Putin tham quan một nhà máy thực phẩm năm 2010. Ảnh: AP

Quá khứ của ông Prigozhin có một số “vết nhơ”, bao gồm lần bị tống giam năm 1981 vì cướp ủng và hoa tai của một phụ nữ. Sau khi chấp hành bản án 9 năm tù, ông Prigozhin mở một quầy bán xúc xích ở TP St. Petersburg và phát triển thành đế chế kinh doanh bao gồm các nhà hàng cao cấp và cửa hàng tiện lợi.

Mối quan hệ giữa ông Prigozhin và Tổng thống Putin bắt đầu từ những năm 2000 khi nhà lãnh đạo Nga đến ăn tại nhà hàng New Haven của ông Prigozhin ở TP St. Petersburg… Kể từ đó, hai người trở nên thân thiết và ông Prigozhin rẽ hướng, trở thành cánh tay đắc lực chuyên thực hiện các nhiệm vụ quân sự ở nước ngoài.