Người Việt ở Mỹ giữa nỗi lo bạo lực súng đạn

Tình trạng bạo lực súng đạn gia tăng tại Mỹ cũng như bế tắc lập pháp trong vấn đề này đã khiến nhiều người Việt lo lắng.

Sáng 21.6, một người đàn ông gốc Việt 76 tuổi đã bị bắn vào đầu và thiệt mạng khi đang trên đường trở về nhà ở TP. Philadelphia (bang Pennsylvania, Mỹ).

Tin tức đó khiến anh Nguyễn Thế Long cảm thấy bất an như mọi lần, nhưng anh không còn bất ngờ nữa. Từ khi anh sang Mỹ vào mùa thu năm 2021, số vụ xả súng chết người tại đây còn nhiều hơn số lần anh đi siêu thị.

Cảnh báo từ trường của anh Long về vụ xả súng gần đó vào ngày 31.1.2022. Ảnh NVCC

Đã “quen” với xả súng

Theo thống kê của Gun Violence Archive (GVA) – nhóm chuyên theo dõi bạo lực súng đạn, ít nhất 278 vụ xả súng hàng loạt đã xảy ra tại Mỹ từ đầu năm nay đến giữa tháng 6 (GVA định nghĩa “xả súng hàng loạt” là vụ nổ súng làm ít nhất 4 người chết, bị thương). Trong số đó, 14 vụ có từ 4 người thiệt mạng trở lên. Năm 2021, GVA ghi nhận 692 vụ xả súng hàng loạt tại Mỹ.

“Buổi tối tôi thường không dám đi tàu về trễ quá, vì sợ tàu vắng mà bị tấn công bằng súng thì không biết làm sao thoát được”, anh Long, sinh viên cao học tại Washington DC, chia sẻ với Thanh Niên.

Anh cho biết một vụ xả súng xảy ra gần trường anh hồi cuối tháng 1. Khi đó, nhà trường đã gửi tin nhắn cảnh báo sinh viên không đến gần khu vực có tiếng súng và làm theo mệnh lệnh của cảnh sát nếu ở gần đó.

Sống tại Arkansas, anh Minh Nguyễn cho biết khu anh đang sống cũng không thực sự an toàn vì anh thường nghe tiếng súng nổ vào ban đêm do các băng nhóm va chạm với nhau. Trong kỳ nghỉ vừa qua tại VN, anh vấp phải sự ngăn cản của cha mẹ khi thông báo ý định chuyển tới bang Texas, nơi vừa xảy ra vụ xả súng ở trường tiểu học làm 19 học sinh và 2 giáo viên thiệt mạng.

Anh Thế Hiển, sống tại California, cho biết luôn cảm thấy bất an về vấn đề kiểm soát súng ở Mỹ, nhưng những vụ xả súng gần đây không làm anh cảm thấy bất an hơn vì “quen rồi”. Họ hàng của anh cũng có người mang thương tật vì bị tấn công bằng súng.

“Tôi chỉ cảm thấy giận dữ vì những cuộc thảo luận về súng chỉ rộ lên sau khi có những vụ xả súng rồi lại chìm xuống”, anh nói nhưng vẫn nghĩ rằng California là bang “xanh” (có xu hướng ủng hộ đảng Dân chủ) nên vẫn an toàn hơn so với những bang có truyền thống “đỏ” (ủng hộ đảng Cộng hòa) như Arkansas hay Texas.

Bế tắc lập pháp

Vấn đề kiểm soát súng đạn tại Mỹ suốt nhiều năm đã vấp phải bế tắc do tình trạng phân cực ở quốc hội, nơi phe Dân chủ muốn siết chặt các biện pháp này trong khi phe Cộng hòa lại phản đối, cho rằng đây là quyền tự do cá nhân. Hai bên đã nỗ lực diễn giải Tu chính án số 2 của hiến pháp Mỹ – vốn quy định về quyền sở hữu súng của công dân – theo những cách khác nhau.

Bằng chứng của sự chia rẽ đó đã được thể hiện rõ trong tuần này. Trong khi phe Dân chủ chuẩn bị đón mừng chiến thắng vì Thượng viện tiến gần tới việc thông qua luật kiểm soát súng đạn được cho là quan trọng nhất 30 năm, thì Tòa án tối cao Mỹ đã dội vào họ một gáo nước lạnh. Với sự áp đảo của các thẩm phán bảo thủ, tòa đã tuyên bố một đạo luật có từ năm 1913 tại bang New York – vốn đặt ra những giới hạn về việc ai được phép mang súng ngắn ngoài phạm vi nhà ở – vi phạm Tu chính án số 2.

“Tôi nghĩ nước Mỹ hiện bị phân hóa chính trị sâu sắc và những dự luật về kiểm soát súng là cách hai phía thể hiện quan điểm nhằm giành ưu thế trong các cuộc bầu cử sắp tới chứ không mang tới thay đổi gì trong thực tế”, anh Hiển nói.

Lưỡng viện quốc hội Mỹ thông qua luật kiểm soát súng đạn

Rạng sáng qua, Hạ viện Mỹ thông qua dự luật tăng cường kiểm soát súng đạn với số phiếu 234/193. Chưa đầy 1 ngày trước đó, dự luật cũng qua ải Thượng viện với tỷ lệ phiếu 65/33. Sau khi Tổng thống Joe Biden ký thành luật, đây là lần đầu tiên trong gần 30 năm quốc hội Mỹ phê chuẩn thành công đạo luật quan trọng nhằm hạn chế bạo lực súng ống. Đạo luật tăng cường kiểm tra nhân thân đối với người mua súng độ tuổi từ 18 – 21, truy cứu trách nhiệm hình sự đối với các cá nhân mua súng bất hợp pháp và yêu cầu người thường xuyên mua và bán vũ khí phải có phép kinh doanh. Các nghị sĩ Mỹ đã tăng tốc hành động sau một loạt các vụ xả súng chết chóc gần đây. Sau một tháng kể từ vụ thảm sát khiến 19 học sinh và 2 giáo viên thiệt mạng tại Trường tiểu học Robb (TP.Uvalde, Texas), lưỡng viện quốc hội Mỹ thành công phê chuẩn dự luật.

Theo anh Hiển, Mỹ là “quốc gia phát triển duy nhất mà người dân đã chấp nhận sống chung với súng đạn như một phần của cuộc sống”. Song một trong những nguyên tắc sống mà anh theo đuổi là nói không với súng dưới bất kỳ hình thức nào, và anh sẽ không tranh cãi với những người trái quan điểm.

Anh Minh mong muốn chính phủ thắt chặt việc mua bán vũ khí có khả năng sát thương hàng loạt và giới hạn đối tượng được phép mua súng bằng các biện pháp như kiểm tra lịch sử phạm tội, bệnh về tâm lý… Dù vậy, cả anh và anh Long đều cho rằng chuyện này sẽ tiếp tục bế tắc vì quyền lực của các nhóm vận động hành lang như Hiệp hội Súng trường quốc gia.

“Tôi không hy vọng gì nhiều vào việc nước Mỹ sẽ thay đổi. Mọi chuyện cứ luẩn quẩn thế nên mình phải tự tìm cách bảo vệ mình thôi”, anh Long nói.