Người tử tù 46 năm chờ chết

Tử tù có thời gian chờ thi hành án lâu nhất thế giới vừa được trả tự do để chuẩn bị tái thẩm sau gần 5 thập niên kháng cáo.

Iwao Hakamada bước ra khỏi trại giam cùng chị và hình ảnh thời trẻ của ông – Ảnh: Reuters

Ngày 27.3, Iwao Hakamada vội vã bước ra khỏi Trung tâm giam giữ Tokyo sau khi Tòa án quận Shizuoka, miền trung Nhật Bản ra lệnh thả ông ngay lập tức. Trước tiếng hò reo của những người ủng hộ và ống kính của hàng trăm phóng viên, người đàn ông 78 tuổi vẫn giữ nét mặt vô cảm, có phần ngây dại. Để mặc người chị khắc khổ đứng trả lời phỏng vấn, ông im lặng đi thẳng đến chiếc xe chờ sẵn. Gần nửa thế kỷ bị biệt giam trong khu tử tù mà không biết lúc nào sợi dây thòng lọng sẽ tròng vào cổ mình đã gây tổn hại quá lớn cho tinh thần của Hakamada. Sở dĩ ông chưa bị xử tử là do quá trình tố tụng và kháng cáo kéo dài trong một vụ án gây chấn động nước Nhật.

Thảm án

Theo chuyên san Policy Review của ĐH Stanford (Mỹ), Hakamada từng có một thời tuổi trẻ đầy vinh quang. Trong giai đoạn 1959-1961, ông đứng thứ 6 trên bảng xếp hạng những võ sĩ quyền anh hạng lông xuất sắc nhất Nhật Bản. Sau khi giải nghệ, ông làm việc tại một xưởng làm tương miso ở Shizuoka. Theo lời kể của Hakamada, vào ngày 30.6.1966, ông nghe tin nhà của chủ mình bị cháy nên vội chạy tới giúp dập lửa. Khi vào được bên trong, mọi người phát hiện thi thể của vợ chồng chủ nhà cùng 2 đứa con với hàng chục vết đâm và khoảng 200.000 yen đã bị lấy mất.

Tại một đất nước yên bình rất hiếm khi xảy ra các vụ trọng án, cái chết của cả gia đình 4 người gồm cả trẻ em, khiến dư luận vô cùng bàng hoàng. Cảnh sát chịu áp lực rất lớn phải nhanh chóng tìm ra thủ phạm. Hakamada bị thẩm vấn rồi chính thức bị bắt 2 tháng sau đó. Cảnh sát thông báo không những ông đã nhận tội, mà họ còn tìm thấy tại nhà Hakamada một bộ quần áo dính chút máu và xăng. Khi ra tòa, Hakamada tuyên bố ông buộc phải nhận tội vì bị thẩm vấn, đánh đập suốt 23 ngày trong phòng kín. Policy Review trích lại một bức thư Hakamada gửi chị mình viết: “Họ dùng dùi cui quật tới tấp. Em nằm gập người dưới đất, cố không để phọt phân ra. Một viên cảnh sát ấn ngón tay em vào hộp mực rồi gí lên tờ thú tội”.

Sau đó, phía công tố bất ngờ đưa ra những mảnh quần áo khác dính nhiều máu phát hiện gần hiện trường và khẳng định đây là bằng chứng rõ ràng nhất để buộc tội Hakamada. Bất chấp lời khai mới của ông cùng lập luận của luật sư chỉ ra nhiều điểm đáng ngờ trong quá trình điều tra, một hội đồng gồm 3 thẩm phán tuyên án tử hình Hakamada vào ngày 11.9.1968. Phán quyết này khởi đầu cho hàng chục năm trời kháng cáo, kiện tụng, tái thẩm. Trong suốt thời gian đó, nhiều đời bộ trưởng tư pháp Nhật từ chối ký lệnh thi hành án và Hakamada đã phải trải qua cả một cuộc đời trong phòng biệt giam, không được nói chuyện với quản giáo cũng như rất ít khi được cho thăm nuôi.

Kỷ lục của bất hạnh

Năm 2011, ở tuổi 75, Hakamada nhận một kỷ lục không ai mong muốn khi Tổ chức Kỷ lục thế giới Guinness công nhận ông là tử tù có thời gian chờ thi hành án lâu nhất thế giới. Trong khoảng 20 năm đầu, Hakamada vẫn giữ được tinh thần thép của một cựu võ sĩ. Tờ The Japan Times trích bức thư ông gửi con trai năm 1983 viết: “Ta sẽ chứng minh cho con rằng ta không giết ai cả. Ta sẽ bứt tung xiềng xích và trở về với con”. Nhưng rồi, có vẻ như người đàn ông vạm vỡ này cuối cùng đã gục ngã.

Một trong những quy định khiến Nhật bị các tổ chức nhân đạo chỉ trích nhiều nhất là thời điểm thi hành án không được báo trước. Đến đúng ngày xử tử, quản giáo mới vào phòng giam đọc thông báo rồi dẫn tử tội ra. Trong trường hợp của Hakamada, tuy Bộ Tư pháp Nhật có chính sách không thi hành án tử trong thời gian quá trình kháng cáo và chờ xử lại nhưng điều này không được quy định trong luật. Vì thế, về lý thuyết ông vẫn có thể bị treo cổ bất cứ lúc nào và phải sống suốt 46 năm trời trong tâm trạng chờ đợi ngày nào cũng có thể là ngày cuối cùng của mình. “Đây có lẽ là sự tra tấn tàn khốc nhất”, bà Kate Allen thuộc Tổ chức Ân xá quốc tế nói với tờ The Guardian.

Có lẽ vì vậy mà theo những người ủng hộ, Hakamada đã có dấu hiệu của bệnh thần kinh. Policy Review tường thuật rằng trong khoảng 20 năm qua, ông liên tục từ chối gặp những người vào thăm mình, kể cả gia đình. Vào mỗi bữa ăn, ông im lặng nhìn chăm chăm vào khay cơm trong khoảng 30 phút rồi mới cẩn thận nếm thử. Ông từng tuyên bố mình là “một vị thần đã nhập vào Iwao Hakamada”. Theo tờ The Guardian, trong một đợt kiểm tra sức khỏe năm 2006, Hakamada đã nói những câu vô nghĩa với bác sĩ: “Trí tuệ không bao giờ chết. Tôi thấy rồng, tôi thấy những con voi. Tôi sẽ không chết đâu”.

Tự do

Vụ án của Hakamada đã thu hút sự chú ý của toàn nước Nhật và cả thế giới. Chị ông là bà Hideko, 81 tuổi, đã dành hơn nửa đời vận động để minh oan cho em trai và nhận được sự ủng hộ của nhiều giới, bao gồm Hiệp hội Luật sư Nhật Bản và Tổ chức Ân xá thế giới. Theo AFP, vào năm 2007, dư luận bị sốc khi Norimichi Kumamoto, một trong 3 thẩm phán tuyên án Hakamada năm xưa, tuyên bố ông chưa bao giờ tin rằng bị cáo có tội và rất ủng hộ tái thẩm. Đây được cho là một trong những nhân tố quyết định dẫn tới phiên tòa ngày 27.3. Đại diện tòa án cho biết kết quả phân tích ADN chỉ ra rằng có thể các điều tra viên đã làm giả chứng cứ. Mẫu máu thu được từ các mảnh quần áo không khớp với máu của Hakamada. Ông cũng không mặc vừa chiếc quần dùng làm bằng chứng. Vì thế, thẩm phán Hiroaki Murayama phán quyết: “Khả năng bị cáo vô tội đã trở nên rõ ràng hơn và sẽ rất bất công nếu kéo dài việc giam giữ”. Tòa ra lệnh trả tự do ngay cho Hakamada để điều tra và xét xử lại vụ án. Tờ The Japan Times đưa tin có thể giới công tố Shizuoka sẽ kháng cáo chống lại quyết định này.

Dù sao đây cũng là một chiến thắng cho những nỗ lực không mệt mỏi của gia đình Hakamada. Hôm 27.3, bà Hideko cười rạng rỡ cám ơn những người ủng hộ và nói: “Tôi rất tự hào vì nghị lực của em trai mình. Tuy nhiên, tôi cũng rất lo cho sức khỏe của cậu ấy. Khó mà không phát điên khi bị giam oan uổng từng ấy năm”. Bên cạnh đó, vụ việc cũng tiếp tục làm dấy lên những lời kêu gọi thay đổi thói quen trọng cung hơn trọng chứng của giới công tố, cách thẩm vấn trong phòng kín mà không có sự hiện diện của luật sư cũng như cách đối xử với tử tù tại Nhật.

“Người về nhì” Sadamichi Hirasawa Người được cho là tử tội chờ thi hành án lâu thứ hai ở Nhật sau Iwao Hakamada là Sadamichi Hirasawa. Ông bị bắt năm 1948 và tuyên án tử hình 2 năm sau đó do bị buộc tội đầu độc 16 nhân viên ngân hàng ở Tokyo để cướp tiền vào ngày 26.1.1948, làm 12 người thiệt mạng, theo The Japan Times. Hirasawa cũng liên tục kêu oan, kháng cáo và cuối cùng chết trong tù năm 1987 ở tuổi 95 sau 32 năm chờ đợi. Đến nay, con cháu ông vẫn tiếp tục vận động minh oan nhưng chưa thành công. Tính đến tháng 12.2013, còn 129 người đang chờ xử tử ở Nhật, đa số đều đã rất lớn tuổi. Ngoài ra, Iwao Hakamada chỉ là trường hợp thứ sáu được tái thẩm án tử ở Nhật kể từ Thế chiến 2 đến nay. Trước ông, có 4 người được tuyên trắng án còn một người đang chờ phán quyết cuối cùng, theo AP.

Theo TNO