Người Mông “khóc” giữa đại ngàn: Đi cũng dở, ở không xong…
Cuộc sống của những người dân di cư tự do ở những cánh rừng Tây Nguyên được ví nhưng những “ngọn đèn mong manh trước gió”. Không hiểu biết về pháp luật, họ gặp khó khăn rất nhiều trong việc ổn định nơi ở.
Đem cả gia tài ra… đán.h cược
Căn nhà sàn thấp khom khom của ông Sùng Xè Cho ( tiểu khu 286 xã Cư M’Lan) được làm bằng đủ thứ vật liệu: từ gỗ, tấm tôn đến cây lồ ô đậ.p nhỏ. Có nghĩa là, cứ vớ được cái gì có thể dựng nhà là ông mang về lắp ghép lại.
Nhìn bề ngoài, căn nhà lắp ghép có vẻ to nhất khu tái định cư nhưng thực chất, nó chả thấm vào đâu so với số nhân khẩu đang trú ngụ bên trong.
Ông Sùng Xè Cho và mảnh giấy viết tay mua 3ha đất giá 120 triệu. Ảnh: K.G
Nhà ôngCho rất đông người gồm vợ chồng ông, vợ chồng anh con trai, vợ chồng cô con gái cùng sinh sống, thêm 3 đứa cháu nội ngoại đang tuổ.i ăn tuổ.i lớn. Mỗi chỗ ngủ trong nhà ông chỉ cách nhau đúng một… tấm vải mỏng.
Hiện, tình trạng di dân tự do, tự ý mua bán đất ở Tây Nguyên không chỉ khiến cho chính những người dân tự do phải “khóc dở, mếu dở”. Tình trạng này còn khiến đại ngàn bị khai thác một cách vô tổ chức, nguy cơ hạn hán, lũ lụt trong tương lai gần sẽ làm cho đời sống của người dân ở đây thêm bộn bề khổ sở.
Nhà ông Cho là một gia đình người Mông đặc sệt. Tuy đã di cư vào Tây Nguyên hơn 10 năm, nhưng những phong tục tập quán của người Mông ở Hà Giang thế nào thì ông Cho vẫn duy trì y như vậy ở nơi ở mới. Nhìn đàn gà, đàn lợn vẫn thuần giống Mông, ông Cho phấn khởi khoe: “Lên đây rồi phải mang chúng đi theo chứ, nhìn mọi con vật vẫn y hệt ở quê, nên không cảm thấy nhớ nhà nữa”.
Nhưng, khi đề cập đến diện tích đất 3ha của gia đình ông mới mua được để canh tác, ông Cho đưa tôi xem một mảnh giấy viết tay, ông nói: “Đây, chúng tôi mua của ông Đạt, có phải ai cũng mua bán đất được đâu, chúng tôi nghe ông Đạt nói ông ấy là người nhà của cán bộ UBND xã nên mới bán được. Mà thực ra, ông ấy chỉ đứng tên hộ thôi, chứ đất mà chúng tôi mua phải là đất của cán bộ thì mới tin tưởng được”.
Cũng theo ông Cho, số tiề.n 120 triệu đồng được gia đình ông tích cóp cả đời. Trong đó, ông Cho phải vay ngân hàng 40 triệu đồng, tháng nào cũng phải trả lãi. Nhưng, nói về tính pháp lý của mảnh đất mình mua, ông Cho bần thần: “Chỉ biết nhà ông Đạt (người bán đất) ở ngoài thị trấn chứ cụ thể ở chỗ nào thì chịu”.
Video đang HOT
Cũng trong tình trạng mua bán đất bằng giấy viết tay, ông Lý Seo Cồ (78 tuổ.i) nói: “Con tôi nó bảo về ở thì về ở thôi. Khi dựng nhà chính quyền tới bảo là dựng nhà trái phép không cho làm, rồi phạt 1,5 triệu đồng. Nộp xong, chúng tôi cứ liều tiếp tục dựng nhà để ở vì cũng không biết đi đâu mà làm nhà nữa”.
“Con tôi bảo về ở thì về ở thôi. Khi dựng nhà chính quyền tới bảo là dựng nhà trái phép, không cho làm, rồi phạt 1,5 triệu đồng. Nộp xong, chúng tôi cứ liều tiếp tục dựng nhà để ở vì cũng không biết đi đâu mà làm nhà nữa”. Ông Lý Seo Cồ
Ông Cồ cũng cho hay, ở đây dân cư đông nên cuộc sống dễ dàng hơn rất nhiều các nơi khác. Nếu vào mùa trồng cây thì đi trồng cây, còn không thì đi làm thuê chặt mía, làm cỏ, đốn cây. Ông Cồ giải thích: “Người ta giàu thì cần sức, còn mình thì chỉ cần kiếm đủ ăn nên cũng dễ hơn rất nhiều. Nhưng, trẻ con thì khổ quá! Không trường, không lớp, cuộc sống không có điện cũng không có nước sạch, tương lai chúng mờ mịt lắm, chẳng nói trước được điều gì?”
Chính quyền lúng túng
Chỉ trong thời gian ngắn, đã có 103 hộ dân với hơn 700 nhân khẩu ồ ạt tập kết về Tiểu khu 286 xã Cư M’Lan, làm cho chính quyền từ xã đến huyện vô cùng lúng túng.
Trong báo cáo được chủ tịch UBND huyện Ea Súp ký có nêu rõ: UBND huyện đã tổ chức nhiều cuộc họp, chỉ đạo ráo riết các ngành chức năng huyện triển khai nhiều biện pháp quyết liệt, đồng bộ, tăng cường công tác quản lý nhân khẩu, công tác quản lý đất đai, bảo vệ rừng, tuyên truyền phá dỡ lều trại, hoa màu, tuy nhiên tình trạng dân di cư ngày một tăng.
Không những thế, lãnh đạo huyện đã từng chỉ đạo chính quyền địa phương tổ chức làm việc với từng hộ dân tự ý khai hoang, mua bán đất tại Tiểu khu 286. Không ít vụ việc đã được thiết lập hồ sơ, xử lý về hành vi vi phạm pháp luật, vi phạm chính sách của Nhà nước về công tác dân tộc, tôn giáo, bảo vệ rừng, an ninh chính trị.
Ông Phạm Văn Dông – Phó Chủ tịch xã Cư M’Lan (huyện Ea Súp tỉnh Đăk Lăk). Ảnh: K.G
Nói về vấn đề này, ông Phạm Văn Dông – Phó Chủ tịch UBND xã Cư M’Lan cho biết: “Hiện nay xã rất lúng túng, khó xử đối với tình hình bà con di cư “đổ bộ” về đây. Vừa qua, đại diện cho các hộ dân đã viết đơn xin thành lập thôn, lấy tên là Bình An. Xã cũng đã báo cáo lên huyện, nhưng xét tình hình phức tạp huyện đã không đồng ý để họ thành lập thôn. Xã đã 2 lần tổ chức cưỡng chế, tuyên truyền và vận động bà con nhưng bà con vẫn kiên quyết không trở về địa phương cũ. Nhiều người không nói được tiếng phổ thông nên cũng rất khó để truyên truyền cho họ hiểu được…”.
Theo Danviet
Những "ốc đảo" ở vùng đất mới
Nếu không tận mắt chứng kiến, chúng ta khó có thể tin được, ở thời đại công nghệ 4.0 mà vẫn còn những cộng đồng dân cư sống trong sự thiếu thốn tột cùng- không điện-không nước sạch-không trường-không trạm y tế... Đã thế, hàng ngày họ phải đối mặt với nạn trộm, cướp và những hiểm nguy rình rập.
Những đứ.a tr.ẻ bị... lãng quên
Vượt 15km đường đất đỏ bụi mù, men theo đường mòn của Vườn quốc gia Yok Đôn, tôi gặp lều của Lý Seo Xì (sinh năm 1990) dựng ở đầu tiểu khu 286, xã Cư M'Lan (huyện Ea Súp, tỉnh Đăk Lăk). Vợ Xì là Tráng Thị Tòng, năm nay vợ bao nhiêu tuổ.i Xì cũng không nhớ nổi nữa. Vợ chồng Xì về đây đã nửa năm, họ dựng một căn lều để ở tạm. Lều chỉ được quây xung quanh bằng tôn, nền nhà vẫn lởm chởm những rễ cây - dấu tích của rừng sót lại. Đứa con gái của Xì là Lý Thị Hoa (18 tháng tuổ.i) bé tẹo teo, người lấm đầy đất đang bò lổm ngổm dưới nền nhà. Tay bé Hoa đen xì và nứt toác ra như bị cháy xém.
Lí Seo Xì bế con gái có bàn tay bị thương. Ảnh: G.T
"Chúng tôi mong có trường cho bọn trẻ lắm. Không có trường thì chúng nó lại thất học như chúng tôi, cứ lớn lên tự nhiên như cây cỏ, đời chỉ có biết những mùa rẫy và nai lưng đi làm thuê thôi". Cụ Lý Seo Cồ
Xì bế con lên, vừa dỗ dành vừa giải thích về cái tay đau của nó cho tôi nghe: "Nó chơi không may bị bỏng nước sôi 4 hôm trước. Tôi cũng mua thuố.c tự bôi thôi". Nhìn vết thương của đứ.a tr.ẻ 18 tháng tuổ.i đang rỉ nước, có chỗ đóng mảng đen xì, tôi xó.t x.a hỏi: "Không sợ bị nhiễ.m trùn.g à?". Xì thản nhiên đáp: "Để vài hôm sẽ khỏi thôi. Nhà xa bệnh viện quá, không đưa đi được".
Không biết lời nói của Xì có đúng không, nhưng thỉnh thoảng ông bố này lại phải lấy tay xua đám ruồi đang tìm đến chỗ vết thương của cô con gái kiếm ăn. Còn đứ.a b.é chưa được 10kg thì chốc chốc lại khóc ré lên vì vết thương đau nhức.
Cách nhà Xì khoảng 500m đường là nhà của cụ ông Lý Seo Cồ (78 tuổ.i). Cụ Cồ cũng có mặt ở Tây Nguyên được 11 năm, trước kia, cụ ở xã M'đrăk (huyện Krông Păk, tỉnh Đăk Lăk) cách đây khoảng 160km. Đến nhà, chỉ thấy cụ Cồ và gần chục đứa cháu đang quây với nhau xem phim từ một bộ đầu đĩa cũ kỹ với cái màn hình bé tí tẹo. Nhìn đám cháu của cụ Cồ, nhiều đứa đang độ tuổ.i đến trường. Khi được hỏi vì sao không cho các cháu đi học, cụ Cồ chỉ lắc đầu: "Trước kia ở bên huyện Krông Păk, bọn nó cũng được đến trường, nhưng sang đây chưa xin đi học được vì trường của xã cách nhà gần 20km. Trường xa quá, bọn trẻ lại chưa quen ai mà dám cho đi. Chính vì vậy, đành cho chúng nó ở nhà chơi thôi. Vài năm nữa, lớn lên tí thì đi làm rẫy với bố mẹ, rồi lớn tí nữa thì lấy vợ lấy chồng là xong".
Cô bé Lý Thị Trà (14 tuổ.i) đang học dở lớp 5 tại nơi ở cũ thì phải bỏ học để theo bố mẹ về Ea Súp. Không còn được đến trường, Trà buồn lắm: "Giờ cháu ở nhà bế em, cháu nhớ lớp học, nhưng vào đây xa quá, lại không quen bạn nào để ra xã học nên nghỉ ở nhà chơi thôi".
Được biết, hơn 100 hộ dân di cư tự do vào đây đều có tr.ẻ e.m đang độ tuổ.i đi học. Tuy nhiên, tất cả bọn trẻ hiện đều không được đến trường.Chúng được bố mẹ để ở nhà tự chơi, làm việc nhà hay theo bố mẹ đi làm rẫy.
Đối mặt với trộm cướp
Những ngôi nhà tạm tại tiểu khu 286. Ảnh: G.T
Trong khi những đứ.a tr.ẻ phải đối mặt với tương lai... mù chữ thì những người trưởng thành ở đây hàng ngày lại phải căng mình tự chống chọi với nạn trộm cướp, để bảo vệ bình yên cho gia đình của mình.
Lý Seo Xì là một người khá nhanh nhẹn, giỏi tính toán và xoay xở nhưng từ khi đến nơi ở mới, gia đình anh đã liên tiếp gặp phải tai ương. Xì kể: "Em lên đây thấy bà con không có chỗ mua chai nước, cân muối nên nghĩ làm cái quán bên trong để ở, bên ngoài bán hàng lấy đồng ra đồng vào. Nhưng, hôm em có việc đi cả ngày, trộm đã vào nhà cậy cửa lấy hết đồ trong quán. Chúng còn bắt cả gà, cả chó, nhà cửa bị khoắng sạch không còn thứ gì".
Tôi hỏi Xì: "Thế sao không đi báo công an hay chính quyền?" Xì trả lời nghe còn khổ hơn: "Bọn em dân di cư tự do, chính quyền còn chẳng cho ở, làm sao bọn em dám đi báo. Mất trộm thì ráng chịu thôi, chứ biết làm thế nào". Nhìn cái quán cũng đã có nhiều đồ xếp trên giá, Xì cho biết thêm: "Vừa rồi em phải đi vay lãi 20 triệu đồng để lấy tiề.n cất hàng bán tiếp". Nhưng Xì cũng thừa nhận, với tình hình buôn bán ngày càng khó khăn như hiện tại, anh cũng không biết đến bao giờ mới kiếm nổi 20 triệu đồng để trả nợ cho người ta.
Không chỉ bị trộm vặt, người dân di cư ở đây ngày ngày còn phải đối mặt với nạn cướp đất. Anh Cứ Vi Xá (26 tuổ.i) mới gom góp của họ hàng được 120 triệu đồng mang vào đây mua 3ha đất của ông Lê Trọng Luật (người xã Cư M'Lan). Nhưng, vừa mới dựng nhà được ít bữa, anh đã bị nhiều người lạ mặt đến dọa dẫm. Xá kể: "Họ đi 2 xe ô tô bán tải đến, còn mang kiếm. Họ tuyên bố mảnh đất mà gia đình tôi vừa mua là đất của họ. Họ yêu cầu gia đình tôi phải trả tiề.n không thì họ cho máy cày đến cày nát đất ra".
Nhớ lại lúc đối mặt với nhóm người cướp đất với hun.g kh.í đến tận nhà mình, anh Xá cho biết, vì sợ quá nên anh phải dắt vợ con chạy vào núi. "Đợi đến khi nào họ bỏ đi, vợ chồng con cái mới dám kéo nhau về. Chúng tôi là dân mới đến, không dám đán.h nha.u với họ". Anh Xá cũng cho biết thêm, vừa qua, bên xã Ea Bung, người dân đã xông vào chống trả lại một băng cướp đất, hậu quả là 2 người đã bị chế.t. Sau đó, công an phải vào cuộc can thiệp. Cũng nhờ vậy mà bọn cướp đất mới tạm yên. Tuy nhiên, anh Xá cũng không chắc chắn sự yên ổn này sẽ được duy trì đến bao giờ?
Theo Danviet
Thủ tướng: Không để cò đất lộng hành ở 3 đặc khu Sáng 18.4, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã chủ trì phiên họp đầu tiên của Ban Chỉ đạo quốc gia về phát triển các đơn vị hành chính-kinh tế đặc biệt (gọi tắt là đặc khu). Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc tại phiên họp. Tại phiên họp, đại diện Văn phòng Chính phủ công bố quyết định thành lập...