Người lớn nợ trẻ một miền ấu thơ an toàn
Miền ấu thơ an toàn cho mỗi đứa trẻ có thể khôn lớn, trưởng thành như cây non vươn cành chắc khỏe lẽ ra phải hiện hữu trong bối cảnh xã hội tiến vào kỷ nguyên công nghệ, hiện đại.
Tiếc thay, ngày càng nhiều những vụ tai nạn thương tâm, bạo hành tàn nhẫn và xâm hại đầy phẫn nộ dẫn đến những cái chết tức tưởi của con trẻ. Dư luận bàng hoàng và xót xa trước những thảm cảnh liên tục dội đến mà nạn nhân là những đứa trẻ mới mấy tuổi đầu.
Trẻ không chỉ được ăn ngon mặc đẹp, học hành và vui chơi mà còn cần hơn hết sự an toàn. Ảnh V.P
Chẳng phải chúng ta luôn dành mọi sự ưu tiên chăm lo cho “búp trên cành”? Chẳng phải chúng ta có hơn chục cơ quan chuyên trách bảo vệ trẻ em cùng đường dây nóng báo tin trẻ bị bạo hành, xâm hại? Vậy mà những đứa trẻ vô tội vẫn trở thành nạn nhân…
Đâu là miền ấu thơ an toàn cho con trẻ?
Miền ấu thơ ấy không chỉ là giấc mơ trẻ được ăn ngon, mặc đẹp, học hành và vui chơi. Miền ấu thơ ấy còn cần hơn hết sự an toàn.
Hãy cho con một mái ấm giàu yêu thương. Sẽ hạnh phúc vô ngần nếu trẻ lớn lên trong vòng tay bảo bọc, chở che của mẹ cha và trái tim con luôn được sưởi ấm bởi tình thân máu mủ. Nhưng nếu chẳng may hôn nhân tan vỡ, mong sao mỗi người bố, người mẹ quan tâm, chăm chút nhiều hơn cho những đứa trẻ trong cơn sóng sánh, chếnh choáng khi tổ ấm bị gió lùa xao xác.
Hãy để mắt nhiều hơn đến bọn trẻ quanh ta, dành thời gian lắng nghe con trẻ thỏ thẻ chuyện trò và nói với con rằng bố mẹ luôn yêu thương, tin tưởng và đồng hành cùng con trên mọi nẻo đường. Để mỗi khi mắt con bắt gặp hình ảnh khó chịu, lòng con sóng sánh những nỗi lo mơ hồ về ai đó, điều gì đó thì con đều sẵn sàng mở lòng nói với chúng ta. Những nút thắt cần được tháo gỡ, những hiểm nguy cần được cảnh báo và ngăn chặn kịp thời.
Hãy thay đổi cách yêu thương trẻ bằng tấm lòng kiên định của bậc sinh thành trong hành trình trau chuốt, rèn giũa những đứa trẻ quanh mình. Đừng làm mọi việc thay con và đừng sống thay cuộc đời của con mà nên cứng lòng một tí, “nhẫn tâm” một chút để trẻ có thể học được kỹ năng sống từ những việc trẻ tự tay làm mỗi ngày, để trẻ có thể nhận diện những mối nguy quanh mình và biết nói lời từ chối, biết phản kháng khi bị dụ dỗ, biết tìm địa chỉ tin cậy để cầu cứu.
Hãy đặt trọn cái tâm của mình vào hành trình nuôi con, dạy con và bảo vệ con trẻ. Có những thứ không còn phù hợp, chẳng hạn quan điểm “Thương cho roi cho vọt”, “Áo mặc không qua khỏi đầu”… Có những điều cần phải thay đổi, chẳng hạn cách dạy con luôn luôn phải nghe lời mới là đứa trẻ ngoan… Có những thói quen cần chấn chỉnh, chẳng hạn đèo con trên xe máy cứ thản nhiên không đội mũ bảo hiểm, dễ dãi giao con cho người quen trông giữ, hoặc để mặc con tự chơi tự nghịch điện thoại còn mình thì mải miết việc nhà…
Miền ấu thơ an toàn cho con trẻ lớn khôn chắc chắn không chỉ nằm ở những khẩu hiệu suông và những hô hào mỗi khi có vụ việc đau lòng xảy ra mà nạn nhân vô tội là trẻ em. Bố mẹ và những người lớn nặng lòng với thế hệ tương lai phải đặt trọn trách nhiệm vào hành trình vun bồi tuổi thơ để môi trẻ cười rạng rỡ, mắt trẻ long lanh niềm tin diệu kỳ về hạnh phúc…
Cộng đồng muốn tử hình 'dì ghẻ' vụ bé V.A: Khoa học chỉ ra bản năng vốn có của con người
Tại sao tội ác với một đứa trẻ lại gây căm phẫn đến mức như vậy, thể hiện đặc biệt rõ ràng qua vụ "dì ghẻ" Nguyễn Võ Quỳnh Trang hành hạ khiến bé V.A 8 tuổi tử vong.
Vụ án bé V.A 8 tuổi bị "dì ghẻ" Nguyễn Võ Quỳnh Trang hành hạ, tử vong đến nay vẫn chưa thôi khiến dư luận nguôi phẫn nộ. Đỉnh điểm của sự phẫn nộ xã hội ấy, là rất nhiều người lên mạng thể hiện thái độ, mong muốn các cơ quan pháp luật rồi sẽ áp dụng bản án cao nhất (tử hình) với đối tượng này, thậm chí cả với người cha của bé V.A.
Trong cuộc sống thường ngày, những cảm xúc căm giận thường là tiêu cực, nhưng dường như trong vụ án này, cảm xúc đó của một bộ phận lớn cộng đồng được thể hiện đúng lúc, cần thiết, để cảnh báo và cảnh tỉnh.
Video đang HOT
Có một vấn đề khác đặt ra từ vụ việc này là: Liệu rằng khoa học đã từng nghiên cứu, thống kê hay kết luận gì về "bản năng bảo vệ trẻ em" của xã hội hay chưa, dựa theo cơ chế nào...
Bài viết dưới đây sẽ giải đáp một phần những câu hỏi đó.
Theo một khảo sát của ComRes cho BBC, cứ 9 trong số 10 người trưởng thành được hỏi tại nước Anh đều cho rằng tội ngược đãi trẻ em là "không thể tha thứ". Tỷ lệ này còn lớn hơn so với tội danh giết người và cưỡng hiếp.
Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) cũng nêu rõ: " Tất cả trẻ em đều có quyền được bảo vệ khỏi bị bạo hành, dù bản chất hay mức độ nghiêm trọng của hành vi đó như thế nào". Các quy định trong luật pháp nhiều nước trên thế giới cũng phản ánh rõ ràng rằng: Trẻ em cần được bảo vệ, bất kể hành vi chống lại quyền lợi của trẻ em luôn là tình tiết định tội hoặc tình tiết tăng nặng.
Dẫu vậy, tội ác với trẻ em vẫn xảy ra ở bất kỳ đâu trên thế giới. Chúng diễn ra ở mọi quốc gia, ở cả những nơi đáng lẽ trẻ phải được bảo vệ nhiều nhất, đó là ngay tại nhà, trường học và cả trên không gian mạng. Trẻ có thể bị xâm phạm về thể xác, tinh thần hoặc tình dục. Trong nhiều trường hợp, trẻ phải chịu xâm hại từ chính những người mà chúng đặt niềm tin.
Mỗi khi có tin tức về một tội ác xảy ra với trẻ em, dư luận đều quan tâm đặc biệt. Hầu hết mọi người đều tỏ ra xót thương cho đứa trẻ và căm phẫn cực độ với kẻ thủ ác.
BẢN NĂNG VỐN CÓ CỦA CON NGƯỜI
Các nhà nghiên cứu đã quan sát thấy ở cả con người và nhiều loài động vật khác đều có bản năng bảo vệ con cái. Hầu hết các bậc cha mẹ đều đặt con cái ở thứ tự ưu tiên hàng đầu. Chưa hết, ngay cả những người không liên quan gì đến trẻ cũng thường cảm thấy thôi thúc phải bảo vệ hoặc cảm thấy phẫn nộ khi nhận thấy đứa trẻ nào đó không có được sự an toàn đáng lý chúng phải có.
Bảo vệ con thơ là bản năng của cả con người lẫn động vật. Ảnh: ADDitude
Để hiểu bản năng này, chúng ta phải hiểu được 2 đặc điểm ở trẻ: Dễ tổn thương và Ngây thơ. Trẻ em là đối tượng rất dễ bị ảnh hưởng do là đối tượng cần nhiều thời gian để hoàn thiện cả về thể chất lẫn tinh thần. Về phương diện ngây thơ, do tâm hồn là một "tờ giấy trắng", những lỗi lầm của trẻ đương nhiên xuất phát từ việc người lớn thiếu chỉ dạy, bảo ban chứ hoàn toàn không đến từ đứa trẻ.
Xét về tự nhiên, hai đặc điểm dễ tổn thương và ngây thơ nói trên được cho là ẩn trong vẻ ngoài dễ thương - đây là cơ chế tự vệ và sinh tồn duy nhất mà trẻ nhỏ có.
Theo nhà nghiên cứu tính cách, nhà động vật học người Áo, ông Konrad Lorenz, ngoại hình đáng yêu của đứa trẻ bao gồm phần đầu tương đối lớn hơn so với phần thân, má bầu bĩnh, mũi miệng nhỏ xinh và thân hình tròn trịa. Cũng theo ông Lorenz, chúng ta, một cách tự nhiên, sẽ khó để không bị những thứ có chung đặc điểm như vậy cuốn hút. Các đặc điểm đó cũng chính là " Lược đồ em bé" (tạm dịch từ thuật ngữ Baby schema).
Đứa trẻ càng mang nhiều đặc điểm dễ thương điển hình của "Lược đồ em bé", khả năng sống sót càng cao. Theo "Lược đồ em bé", mức độ dễ thương của em bé trong ảnh tăng dần từ trái qua phải. Ảnh: ResearchGate
Theo bà Eloise Stark, nhà nghiên cứu tại Khoa Tâm thần học - Đại học Oxford (Anh): "Dễ thương" là đặc điểm để trẻ con thu hút sự chú ý của người lớn, kích thích não bộ và khiến người lớn muốn bồng bế và chăm sóc trẻ.
Reward System / Hệ thống trao thưởng
Khi ta làm một số việc mà mình thích (giả sử là ăn đồ ăn ngon, hoặc có người yêu), bộ não sẽ "trao thưởng" cho chúng ta cảm giác vui vẻ, phấn chấn.
Bất cứ khi nào hệ thống này được kích hoạt, bộ não chúng ta sẽ tự ghi nhận rằng có một điều gì đó quan trọng đang xảy ra, đáng để ghi nhớ và lặp lại.
Bà nói: "Sau khi nhìn thấy một con vật hoặc trẻ nhỏ, sẽ có một loạt phản ứng rất nhanh xảy ra ở vỏ não trước". Bà cũng cho biết thêm rằng đây là khu vực của não tham gia vào Reward System (tạm dịch là Hệ thống trao thưởng).
Ngoài ra, nghiên cứu của bà Katherine Stavropoulos, nhà nghiên cứu tâm lý học thần kinh tại Đại học California, còn phát hiện ra rằng không chỉ hệ thống trao thưởng, mà còn cả hệ thống cảm xúc ở não bộ cũng được kích hoạt khi người tham gia được cho xem ảnh của em bé.
Hoạt động não như vậy ở con người có lẽ là lý do xác đáng giải thích cho sự dâng trào cảm xúc và nỗi thôi thúc hành động khi có một sự việc đau lòng xảy ra với trẻ em, dù đứa bé có thể không liên quan đến mình.
CÔNG LÝ CHO NGƯỜI YẾU THẾ
Trong truyện ngắn Đời thừa, nhà văn Nam Cao từng viết: "Kẻ mạnh không phải là kẻ giẫm lên vai kẻ khác để thỏa mãn lòng ích kỷ. Kẻ mạnh chính là kẻ giúp đỡ kẻ khác trên đôi vai mình".
Quan điểm "người mạnh bảo vệ kẻ yếu" được coi là một nhiệm vụ cao quý, là một văn hóa sống vị tha phổ biến ở nhiều xã hội khắp toàn cầu.
Cựu tổng thống Mỹ George Bush từng chia sẻ: "Bởi vì một xã hội được đánh giá qua cách xã hội đó đối xử với những người yếu thế và dễ bị tổn thương".
Trẻ em là đối tượng cực kỳ dễ bị tổn thương, vì ngoài vẻ "dễ thương", chúng không có sức mạnh gì để tự bảo vệ mình. Do vậy, tội phạm xâm phạm trẻ em để thỏa mãn bản thân thường được coi là "đê hèn". Khi một người hà hiếp kẻ yếu để đạt lợi ích cho bản thân, xã hội sẽ phản ứng mãnh liệt hơn. Câu nói Pick on someone your own size (tạm dịch: Giỏi thì đi mà bắt nạt ai cùng tầm ấy) cũng được ghi nhận các phiên bản tương tự ở nhiều quốc gia.
Trẻ em là đối tượng dễ bị tổn thương và cần sự bảo vệ. Ảnh: WallpaperUp
Nạn nhân càng yếu đuối, không có gì để tự vệ và vô phương chống đỡ thì kẻ thủ ác càng nặng tội. Nếu nạn nhân là một người đàn ông khỏe mạnh, tội ác có vẻ ít gợi nhiều vấn đề, nhưng nếu nạn nhân là phụ nữ, người lớn tuổi, người tàn tật hay trẻ em thì tội ác đó khó lòng bị bỏ qua.
Nhà sinh vật học tiến hóa người Anh, William Donald Hamilton, là người đưa ra giả thuyết về hành vi vị tha của con người, sau này gọi là Hamilton's rule (tạm dịch là Quy tắc Hamilton). Quy tắc này cho rằng: Chọn lọc tự nhiên coi trọng tiếp nối nguồn gen, chứ không phải sinh sản thành công. Quy tắc này cũng cho rằng một cá nhân có thể truyền các tính trạng tốt của mình cho thế hệ tương lai thông qua cả di truyền trực tiếp (sinh con đẻ cái) cũng như gián tiếp - bằng cách giúp đỡ con cái của họ hàng gần (giả sử là cháu trai/cháu gái).
Việc bảo vệ một đứa trẻ, có lẽ là cơ chế tự nhiên của con người, cũng là để bảo vệ chính bản thân hay thế hệ con cái tương lai. Do vậy, một tội ác với trẻ em có thể sẽ kích động sự đồng cảm và khiến xã hội căm phẫn cực độ, đồng thời dấy lên một làn sóng của "số đông" đại diện cho chính nghĩa.
Có chuyện kể rằng trong các nhà tù ở Mỹ, tội phạm hiếp dâm trẻ em được xếp vào bậc "hạ đẳng" nhất; những kẻ mắc tội này được cho là sống không bằng chết, bị bạn tù ghê tởm và hành hạ.
"Bản năng" bảo vệ trẻ em thậm chí còn khiến xã hội không chấp nhận cả một số những nghiên cứu khoa học muốn đi "ngược dòng", bất kể người nghiên cứu là ai vào giải thích thế nào. Dưới đây là một ví dụ điển hình.
NGHIÊN CỨU GÂY PHẪN NỘ
Cuối năm 2021, ông Allyn Walker,Phó giáo sư 1(tạm dịch từ Assistant Professor) chuyên ngành xã hội học và tư pháp hình sự tại trường Đại học Old Dominion (bang Virginia, Mỹ) đã hứng trọn cơn thịnh nộ của dư luận cả nước Mỹ khi đưa ra quan điểm gây tranh cãi - giải thích như thể bảo vệ cho những người có hứng thú tình dục với trẻ em, còn gọi là ấu dâm.
Phẫn nộ của dư luận trước quan điểm đạo đức của PGS.1 Allyn Walker. Ảnh: Daily Mail
Trong một cuộc phỏng vấn với Prostasia Foundation, một tổ chức bảo vệ trẻ em, ông Walker khẳng định rằng "không bao giờ là ổn khi ngược đãi một đứa trẻ", nhưng cho rằng những người có ham muốn tình dục với trẻ em không vi phạm đạo đức miễn là không có hành vi thỏa mãn ham muốn đó.
Ông Allyn Walker biện hộ rằng: "Quan điểm của tôi là đạo đức chẳng có liên quan gì đến việc bị người khác thu hút, vì không ai kiểm soát được ai mới là đối tượng họ bị thu hút cả".
Nói về mục tiêu nghiên cứu của mình, ông Allyn cho biết: "Tôi thực hiện nghiên cứu này với hy vọng có thể tìm hiểu về một nhóm người mà trước đây chưa được nghiên cứu, nhằm tìm ra các cách bảo vệ trẻ em". Ông cũng nhấn mạnh rằng vấn đề đúng hay sai nằm ở cách ta làm gì với việc bị thu hút đó.
Tuy nhiên, quan điểm của ông đã làm chấn động cả trường đại học. Những người biểu tình giương cao biểu ngữ "Ấu dâm không phải là tính dục" và hô vang: "Bảo vệ trẻ em". Thậm chí, có người còn vẽ graffiti lên tường yêu cầu sa thải ông Allyn.
Trước làn sóng phản đối dữ dội, nhà trường đã quyết định cho ông Allyn tạm nghỉ đến khi kết thúc hợp đồng vào tháng 5/2022 nhằm "bảo vệ sự an toàn của trường học và các giáo viên khác".
Ông Allyn Walker hiện phải chịu biệt danh "Giáo sư ấu dâm", bất chấp sự thực bản thân ông dù có là gì. Ông chỉ là một trong số những cá nhân vấp phải sự chỉ trích và sự trả thù mãnh liệt của dư luận khi đưa ra một ý kiến bất đồng với số đông.
Có thể thấy, tội ác đối với trẻ em là ranh giới không khoan nhượng: Bất kể người nào không cùng quan điểm tuyệt đối - trừng phạt kẻ thủ ác - đều bị đánh đồng là "kẻ tà đạo". Dù nguyên nhân trước hành vi nhất loạt căm phẫn trước tội ác đối với trẻ em là gì, mặt trái của sự đồng cảm đôi khi lại là phản ứng quá đà.
Nhà trường có vai trò không nhỏ trong ngăn chặn bạo hành trẻ em tại gia đình Liệu các nhà trường ngoài việc thực hiện mục tiêu giáo dục, có chủ trương xây dựng một môi trường giáo dục theo hướng nhân bản, khai phóng hay không? LTS: Trước vấn nạn bạo hành trẻ em trong gia đình, Thạc sĩ Trần Nguyên Hào, giảng viên Trường Đại học Hà Tĩnh đặt vấn đề về vai trò giáo dục của nhà...