Người lao động không có kỹ năng sẽ không được tuyển dụng

Chuyên gia chỉ ra rằng hiện nay lao động không có kỹ năng vẫn được tuyển dụng và có thu nhập cao gần bằng người tốt nghiệp trung cấp. Tương tự, thu nhập của người học sơ cấp lại cao hơn người có trình độ CĐ và trung cấp.

Đó chính là lý do khiến cho giáo dục nghề nghiệp (GDNN) chưa thực sự thu hút về lượng để phát triển về chất như mong muốn. Nghịch lý này được đề cập tại hội nghị Triển khai chiến lược phát triển giáo dục nghề nghiệp giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến 2045 do Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp, Bộ LĐ-TB-XH tổ chức sáng nay 17.6.

Đại diện một trường CĐ nêu ý kiến tại hội nghị. Ảnh MỸ QUYÊN

Hội nghị có sự tham gia của đại diện các sở LĐ-TB-XH và các trường CĐ, trung cấp thuộc vùng Đông Nam bộ.

Vì sao doanh nghiệp thích tuyển lao động phổ thông?

Có mặt tại hội nghị, bà Afsana Rezaie, Trưởng hợp phần tư vấn chính sách và cải cách hệ thống, Chương trình đổi mới đào tạo nghề Việt Nam, Tổ chức hợp tác quốc tế Đức, nêu một số thực trạng về giáo dục nghề nghiệp. Bà Afsana nhìn nhận: “Nhiều người trẻ khởi tạo cuộc sống lao động mà không cần qua đào tạo chính quy. Trong một báo cáo về GDNN, thu nhập của người lao động không có kỹ năng, chưa qua đào tạo là 5,86 triệu đồng/tháng, gần bằng với thu nhập của người tốt nghiệp trung cấp là 6,98 triệu đồng/tháng. Trong khi đó, trình độ sơ cấp có thu nhập 7,84 triệu/tháng, cao hơn bậc CĐ (7,26 triệu đồng/tháng) và trung cấp”.

Cũng theo bà Afsana, trong mắt doanh nghiệp, các chuẩn đào tạo và chương trình đào tạo tại các trường hiện nay không phải lúc nào cũng đáp ứng được nhu cầu của các công ty tiên tiến. “Mức độ tin cậy của doanh nghiệp vào các chứng chỉ và kỹ năng của sinh viên tốt nghiệp còn tương đối thấp. Đó chính là lý do nhiều công ty tuyển dụng lao động phổ thông và thực hiện ‘đào tạo tại chỗ’”, bà Afsana nhận định.

Trong tương lai, có nhiều ngành nghề được quy định doanh nghiệp phải tuyển dụng lao động đã qua đào tạo. Ảnh MỸ QUYÊN

Ngoài ra, theo đại diện một số trường CĐ, một trong những nguyên nhân khiến doanh nghiệp thích tuyển lao động chưa qua đào tạo là vì dù sao mức lương trả cho đối tượng này vẫn thấp hơn các trình độ khác trong hệ thống trình độ GDNN.

Về vấn đề này, thạc sĩ Nguyễn Khánh Cường, Hiệu trưởng Trường CĐ Công nghệ quốc tế Lilama 2, cho rằng lao động được đào tạo thì mới giúp doanh nghiệp nâng cao năng suất, lợi nhuận và gia tăng năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. “Do đó, nếu một doanh nghiệp muốn vì lợi ích lâu dài sẽ tuyển dụng lao động có kỹ năng, thay vì tuyển lao động phổ thông nhưng chỉ mang tính thời vụ và không bền vững”, ông Khánh Cuờng chia sẻ.

Sẽ không được tuyển dụng nếu không qua đào tạo

Bà Khương Thị Nhàn, Vụ trưởng Vụ Kế hoạch tài chính, Tổng cục GDNN, thông tin: “Việt Nam hiện có 98 triệu dân, 55 triệu lao động nhưng chỉ 64,5% qua đào tạo, trong đó 24,5% có bằng cấp chứng chỉ. Trong khi đó, tuyển sinh trong GDNN chỉ đạt khoảng 2,2 triệu người/năm, còn quá thấp so với nhu cầu nhân lực có kỹ năng nghề, đặc biệt là kỹ năng nghề cao cho phát triển kinh tế – xã hội của đất nước và so với các nước phát triển trong khu vực và trên thế giới”.

Để thay đổi “nghịch lý” người lao động không có kỹ năng, bằng cấp, chứng chỉ vẫn được doanh nghiệp tuyển dụng và có thu nhập gần bằng người phải trải qua 2-3 năm đào tạo, ông Phí Mạnh Thắng, Vụ trưởng vụ Pháp chế – Thanh Tra, Tổng cục GDNN, cho biết: “Hiện nay chúng ta đã có quy định 8 ngành nghề và vị trí công việc bắt buộc người lao động phải có chứng chỉ kỹ năng nghề quốc gia nếu muốn được doanh nghiệp tuyển dụng. Sắp tới chúng tôi sẽ trình thêm 22 nghề”.

“Trong tương lai, để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và phát triển giáo dục nghề nghiệp theo chiến lược mà Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt, chúng ta chắc chắn phải xây dựng nghị định quy định doanh nghiệp tuyển dụng lao động ở các ngành nghề (khoảng 100) và vị trí công việc, phải tuyển người có chứng chỉ kỹ năng nghề quốc gia hoặc qua các cấp đào tạo GDNN”, ông Thắng bổ sung thêm.

Nâng tỷ lệ lao động có bằng cấp, chứng chỉ

Tổng cục GDNN đang triển khai thực hiện mục tiêu từ nay đến năm 2030 sẽ nâng tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng cấp, chứng chỉ đạt 35 – 40%. Thu hút 50 – 55% học sinh tốt nghiệp THCS và THPT vào hệ thống GDNN.

Đào tạo lại, đào tạo thường xuyên cho khoảng 50% lực lượng lao động. Ít nhất 70% cơ sở giáo dục nghề nghiệp và 100% chương trình đào tạo các ngành, nghề trọng điểm đạt tiêu chuẩn kiểm định chất lượng.

Phấn đấu có khoảng 90 trường chất lượng cao, trong đó 6 trường thực hiện chức năng trung tâm quốc gia đào tạo và thực hành nghề chất lượng cao, 12 trường thực hiện chức năng trung tâm vùng đào tạo và thực hành nghề chất lượng cao